HASTANE AFET PLANI (HAP)
Afetlerde hastaneye başvuran hasta ve yaralıların teşhis ve tedavisinde başarılı olmak ve hastanede ortaya çıkabilecek sorunları en aza indirebilmek için her hastanenin yazılı bir afet planı olması gerekir. Bu planda yer alan her birimin görevlisi önceden belirlenmelidir. Plan görev alanlar tarafından iyi birşekilde öğrenilmeli ve afet anında sorunlar yaşamamak için yılda en az bir kere uygulanarak denenmelidir.
ACİL KOMUTA MERKEZİ
Dekanlıkta, Başhekimlikte veya acil servise yakın bir yerde oluşturulmalıdır. Eğer hastane afetten zarar görmüş ve boşaltılması gerekiyor ise, müsait bir yerde çadır kurularak merkez oluşturulabilir. Hastane afet planı başkanı aynı zamanda acil komuta merkezinin de başkanıdır.
HASTANE AFET PLANI (HAP) BAŞKANI:
Hastane afet planının idare ve organizasyonundan sorumludur. Bu kişi tercihen fakültelerde dekan, hastanelerde ise başhekim olmalıdır.
Yetkileri;
• Hastane afet planını başlatma. Eğer HAP Başkanı hastanede değil veya hastaneye ulaşamadı ise bu planı uygulamaya koymakla yükümlü kişi hastanenin o an görevde olan en kıdemli doktoru (nöbetçi uzman hekim) yada idarecisidir.
• Afetle ilgili yeni politikaları belirleme ve bunları yürürlüğe koyma. Buradan da anlaşılacağı üzere hastane afet planını değiştirme yetkisine sahip kişi HAP Başkanı’dır.
• Afet alanına gönderilecek kişi yada kişileri belirleme (bu kişi yada kişiler hastane ile afet yeri arasında iletişim sağlamakla hükümlüdürler.)
• Bir tehlike durumunda hastaneyi boşaltma gerekliliğine karar verme.
HAP Başkanı’na bağlı birimler;
Lojistikşefi
Planlamaşefi
Döner sermayeşefi
Halkla ilişkiler yetkilisi
Güvenlikşefi
Kurumlararası koordinasyon sorumlusu
Operasyonşefi
LOJİSTİK ŞEFİ
Tercihen hastane müdürü bu görevi üstlenmelidir. Bir afet gerçekleşmesi halinde hastanenin güvenli olup olmadığına karar vermekle yetkili kişidir. Hastanenin zarar görmüş kısımlarının belirlenmesi ve boşaltmanın gerekli olup olmadığını HAP Başkanına bildirir.
Lojistikşefine bağlı birimler;
• Alt yapı ve teknik hizmetler sorumlusu,
• Haberleşme hizmeti sorumlusu
• Araştırma ve taşıma sorumlusu
• Ayniyat sorumlusu
• Yemekhane sorumlusudur.
Görevleri:
• Kendine bağlı alt birimlerin sorumlularını belirlemek ve birimlerin koordinasyonu ve denetlenmesini sağlamak.
• Telefonları kontrol etmek
• Isınma problemlerini kontrol etmek
• Havalandırma problemlerini kontrol etmek
• Oksijen ve anestezik gaz sızıntılarını kontrol etmek
• Asansörlerde kalan olup olmadığını kontrol etmek
• Tehlikeli maddeler (Radyasyon onkolojisindeki radyoaktif maddeler gibi) ile ilgili sorunları kontrol etmek
• Su sızıntıları, kanalizasyonla ilgili sorunlar, elektrik ile ilgili tehlike ve problemleri kontrol etmek.
• Öncelikli ve acil onarımları sağlamak
PLANLAMA ŞEFİ
Tercihen hemşirelik müdürü veya hastane başhemşiresi olmalıdır.
Planlamaşefine bağlı birimler
• Durum değerlendirme sorumlusu
• İnsan gücü sorumlusu
• Tıbbi personel sorumlusu
• Hemşirelik hizmetleri sorumlusu
Görevleri:
• Kendine bağlı birim sorumlularını belirlemek ve bu birimlerin koordinasyon ve denetimlerini sağlamak
• Personel araç gereç gibi gerekli kaynakların belirlenmesinden, temininden ve bu kaynaklara ihtiyaç duyulan bölümlerin saptanmasından sorumludur.
• Kaynakların dağıtımında öncelikli bölgeleri saptamalıdır. Mevcut malzemelerin ve ihtiyaç duyulan malzemelerin belirlenmesinden sorumludur.
• Hastanede o anda görevde olan ve görevlendirilecek olan personelin öncelik sırasına göre yerleştirilmesinden sorumludur.
• Gelen personelin kontrol edilmesi ve kayıtlarının yapılmasından sorumludur.
• Sağlık personeli ve diğer hastane personelinin göreve çağrılmasından sorumludur. Tüm personelin dinlenmesinden ve nöbet değişimlerinin sağlanmasından sorumludur.
• Hastanede kullanıma hazır yatak sayısını belirlemekten sorumludur.
• Eve gidemeyecek olan hastane personelinin yakınlarının barınak, beslenme, sağlık bakımları ve çocuk bakımlarının karşılanmasından sorumludur.
• Halktan gelecek bağışların kabulü ve organizasyonundan sorumludur.
• Dışarıdan gönüllü olarak çalışmaya gelenleri, koordine etmek ve denetlemek planlamaşefinin görevidir.
• Diğer hastanelerden gelen geçici doktor, hemşire ve sağlık personelini koordine etmek ve denetlemek planlama sorumlusunun görevidir.
• Afet ile ilgili hastanenin yaptıklarının dokümantasyonunu sağlamak planlamaşefinin görevidir.
• Mevcut hastane afet planının başarılı olup olmadığını belirlemek ve bunu HAP Başkanına bildirmekten sorumludur.
DÖNER SERMAYE ŞEFİ
Hastane döner sermaye saymanı bu göreve getirilmelidir.
Döner sermayeşefine bağlı birimler;
• Satın alma sorumlusu
• Muhasebe sorumlusudur.
Görevleri:
• Kendine bağlı birim sorumlularını seçmek ve bunların koordinasyon ve denetimini sağlaması,
• Finansal kaynakların kullanımının düzenlenmesi,
• Acil durum ile ilgili giderlerin dokümantasyonu ve düzenlenmesi,
• Satın alma sorumlusu tarafından her 12 saatte bir sunulan personel kaynak ve çeşitli harcamalarla ilgili finansal verileri gösteren raporun hazırlanması ve bunun ilgili birimlere iletilmesi,
• Halktan gelen bağışlar konusunda planlamaşefi ile işbirliği yapması.
• Afetzede olmayanlar için yapılan masrafları da izlemekten sorumludur.
HALKLA İLİŞKİLER YETKİLİSİ
Halkın ve medyanın sürekli olarak bilgilendirilmesi için bilgilerin toplanması ve ayıklanmasından sorumlu kişidir. Hasta tedavi alanlarından ve komuta merkezinden uzakta bir haber ve bilgilendirme merkezi oluşturulmalıdır.
Halkla ilişkiler yetkilisinin görevleri;
• HAP Başkanının bilgisi dahilinde medya ve halka gerekli haberleri ulaştırmak.
• Durum değerlendirme sorumlusu ile yakın işbirliği içinde bulunmak.
• Görevli medya mensuplarının girebileceği ve giremeyeceği alanları belirlemek ve konuda güvenlikşefi ile işbirliği içinde olmak…
• Medya yolu ile halka yapılacak gönüllü çalışma çağrıları konusunda insan gücü sorumlusu ile işbirliği yapmalıdır.
GÜVENLİK ŞEFİ
Hastane içi trafik ve güvenlik organizasyonu, çalışma ortamının güvenliğinin sağlanmasından sorumlu olan kişidir.
Güvenlik Şefinin Görevleri;
• Kurtarma operasyonları ve tehlikeli durumlarda güvenliğin sağlanması,
• Hastane girişlerinin güvenliğini sağlamak,
• Ziyaretçi girişçilerini düzenlemek,
• Yasak bölgelerde yetkisiz kişilerin girmesini önlemek,
• Araştırma ve taşıma sorumlusu ile birlikte ambulans giriş çıkış noktalarının belirlenmesi,
• Güvenliği olmayan bölgelere girilmez işaretlerinin yerleştirilmesi,
• İdaresindeki güvenlik görevlilerinin belirlediği tehlikeli ve güvensiz durumları, Hasar tespit ve kontrol sorumlusuna bildirmek,
• İhtiyaç halinde itfaiye ve polis ile ilişki kurmak,
• Güvenliği ilgilendiren tehlikeli durumlar karşısında HAP Başkanına ve ilgili birim başkanına bilgi vermek,
• Yiyecek, su, tıbbi malzeme ve kan merkezlerinin korunmasından sorumludur.
• Afet süresinde jandarma ve hastane güvenlik birimlerinin birlikte çalışması sağlanmalıdır. Sivil kargaşa durumunda güvenlik jandarma tarafından sağlanır.
• Ambulans park yerine park etmiş arabaların kaldırılmasından güvenlikşefi sorumludur. Ambulans trafik planını geliştirecek ve yürütecek kişi güvenlikşefidir.
KURUMLARARASI KOORDİNASYON SORUMLUSU
Tercihen hastane müdür yardımcılarından biri bu göreve getirilmelidir.
Kurumlararası Koordinasyon Sorumlusunun Görevleri:
• Afetin büyüklüğünü, doğasını ve yayılım alanını araştırmak ve bu konuda bilgi toplamak
• Hava durumunu izlemek
• Etrafta çalışabilir durumdaki hastaneleri belirlemek
• Uygun iletişim ve mesaj akımını sağlamak için il kriz merkeziyle bağlantı kurmak ve halkla ilişkiler yetkilisiyle koordine birşekilde çalışmak.
• Hastanelerin hasta bakım kapasitesi varolan veya olası personel kaynak sıkıntısı, başka hastanelere taşınacak hastaların sayısı, diğer birimler tarafından talep edilen ihtiyaçlar gibi konularda bilgi toplamak,
• Haberleşme hizmet sorumlusunun yardımıyla acil iletişim ağını kullanarak hastaneler arası il veya ilçe kriz merkeziyle iletişim kurmak ve hastanenin mevcut durumu hakkında bilgi vermek,
• Devletin resmi koordinasyon yetkililerine hastanedeki gelişmeler ve değişiklikler hakkında güncelleştirilmiş bilgiler vermek,
• Hastaneye müracaat eden yaralılar ile ilgili gerekli verileri ( kabul edilen yaralı sayısı, tedavi edilmiş yaralıların türleri, hastaneye yatırılan, taburcu edilen, ölen yada başka kuruma sevk edilen hastalardın sayısı, yaralıların kişisel bilgilerin raporlarının sunulmasından sorumludur)
OPERASYON ŞEFİ
Tercihen Fakültelerde Cerrahi Tıp Bilimleri Bölüm Başkanı, hastanelerde ise en kıdemli cerrahi uzmanı operasyonşefi olmalıdır.
Operasyon Şefine Bağlı Birimler
• Tıbbi Bakım Direktörü (Tercihen Anestezi ve Reanimasyon ABD Başkanı, yada kıdemli Anestezi ve Reanimasyon Uzmanı)
• Destek Birimleri Direktörü ( Tercihen İç Hastalıkları ABD Başkanı, veya Kıdemli İç Hastalıkları Uzmanı)
• Psikososyal Destek Hizmet Direktörü ( Psikiyatri ABD Başkanı veya Kıdemli Psikiyatri Uzmanı) bu birimlerin kurulması denetlenmesi ve organizasyonundan sorumludur.
Görevleri:
• Komuta merkezine yakın bir operasyon merkezi kurulmalıdır ve bu bölümün organizasyonundan sorumlu olan kişi operasyonşefidir. Sorumluluğundaki direktörler ile sık sık toplanarak mevcut ve gelecek hastaların teşhis ve tedavileri ile ilgili planların yapılmasından sorumludur.
• Tıbbi hizmetler, destek hizmetleri, ve insani hizmetleri alt birimlerine gerekli personel ve malzemenin sağlanması sorumluluğu operasyonşefinindir.
• Tüm haberleşmelerin bir kopyasının haberleşme hizmet sorumlusuna gönderilmesinden, tüm karar ve yapılanların dokümante edilmesinden sorumludur.
• Kaç hastanın hemen taburcu edilebileceği yada sevk edilebileceği kararını vermek operasyonşefinin görevidir.
• Taburcu edilen hastaların ailelerini bilgilendirme görevi operasyonşefinin sorumluluğundadır.
• Hastaneye gelen tüm yaralıların teşhis ve tedavisinden sorumlu kişi operasyonşefidir.
A. Tıbbi Bakım Direktörü: Yataklı birimler sorumlusu ve acil tedavi birimleri sorumlusundan oluşacak iki kişiye ihtiyacı olacaktır. Bu kişileri seçer ve birbirleri ile koordineli olarak çalışmasını sağlar.
1. Yataklı birimler sorumlusu: Kendine bağlı bölüm sorumlularını seçer ve bu bölümlerin koordineli birşekilde çalışmasını ve denetimlerini sağlar.
Bağlı Bölümler;
• Cerrahi sorumlusu
• Dahiliye Sorumlusu
• Yoğun bakımlar sorumlusu
• Hemşire hizmetleri sorumlusu
• Poliklinik sorumlusu
2. Acil Tedavi Birimler sorumlusu: Afet süresince en çok çalışacak birimin başındaki kişidir. Travma ve Acil Cerrahi deneyimi olan kıdemli bir uzmanı triaj sorumlusu olarak atamalı ve diğer bölümlere de deneyimli hekimlerin seçimine özen göstermelidir.
Bağlı Bölümler;
• Triaj sorumlusu
• Kırmızı alan sorumlusu
• Sarı alan sorumlusu
• Yeşil alan sorumlusu
• Hasta çıkış sorumlusu
• Morg sorumlusu
B. Destek Birimler Direktörü: kendine bağlı bölüm sorumlularını seçer ve bunların koordineli birşekilde çalışmasını sağlar ayrıca, lojistikşefi ve döner sermayeşefi başta olmak üzere ilgili bölümlerle yakın işbirliği içinde bulunur.
Bağlı bölümler;
• Laborutuvar sorumlusu
• Radyoloji sorumlusu
• Eczane sorumlusu
• Tıbbi malzeme sorumlusu
• Tıbbi cihaz sorumlusu
C. Psikososyal Destek Hizmet Direktörü:
Kendine bağlı bölüm sorumlularını seçer ve koordineli birşekilde çalışmalarını sağlar.
• Personel sosyal destek sorumlusu
• Psikososyal destek sorumlusu
• Personel yakınları
HASTANENİN BOŞALTILMASI
• Hastanenin tehdit altında olduğuna, herhangi bir iç veya dış afet nedeni ile kısmen yada tamamen boşaltılması gerekliliğine HAP Başkanı karar verir.
• Hastanenin hangi kısımlarının güvenli olmadığına ve boşaltılacağına karar verme yetkisi lojistikşefine aittir.
• Hastanenin zarar görmesi durumunda arama ve kurtarma çalışmalarını yürütmekle görevli kişi Lojistik Şefidir.
• Hastanenin dış boşaltılması için uygun yerleri belirleyecek kişi HAP Başkanı’dır. Aynı zamanda boşaltılacak olan hastaların gidecekleri yerler (Askeri hastane, Portatif hastane, okullar, spor salonları, camiler ve benzeri kamu ve özel kuruluşlar. ) belirlenmelidir.
• Hastanenin iç boşaltımı için uygun yerleri belirleyecek kişi operasyonşefidir.
• Bu amaçla hangi servislerin boşaltılacağına ve hangi hastaların taburcu edileceğine operasyonşefi karar verir.
• Binada merdivenlerin ve asansörlerin kullanılıp kullanılamayacağına karar verecek kişi lojistikşefidir.
• Hastanenin boşaltılmasında ve transport yollarının sağlanmasından sorumlu kişi lojistikşefidir.
• Boşaltım işinin organizasyonundan ve idaresinden sorumlu kişi HAP başkanıdır.
• Hangi hastaların nereye tahliye edildiği ile ilgili dokümantasyonu yapan kişi planlamaşefidir.
• Hastanenin boşaltılmasından sonraki güvenliğinden sorumlu kişi güvenlikşefidir.
• Terör ve bomba tehdidine karşı hastanenin boşaltılmasına karar verme sorumluluğu güvenlikşefine aittir. Ancak boşaltma emrini vermekle sorumlu kişi HAP başkanıdır.
ACİL SERVİSTE AFET ORGANİZASYONU PLANI
Bu plan önceden ayrıntılı olarak hazırlanmalı görevli kişilere tebliğ edilmeli ve Her yıl Ocak ve Haziran aylarında yeniden gözden geçirilmelidir.
Afet bildirimi yapılır yapılmaz hastane nöbetçi uzmanı derhal hastane afet planı başkanına haber verir. Eğer başkan gerek görürse hastane afet planı devreye girer. Eğer HAP Başkanına ulaşılamaz ise nöbetçi uzman planı başlatabilir.
Hastanede o anda görevli olmayan acil servis personeline ulaşmak için acil serviste muhafaza edilen ve tıbbi personelin telefon ve adreslerini içeren liste kullanılır. Bu liste en az yılda iki kez acil servis başhemşiresi tarafından yenilenmelidir. Eğer hastanenin telefon iletimi kesintiye uğramışsa cep telefonu, telsiz yada medya aracılığıyla acil servis personeline ulaşılmaya çalışılmalıdır.
Acil serviste kayıt kabul işi mümkün ise bilgisayar ile yapılmalı, ancak bilgisayar sistemi çökmüşse kayıt kabul defteri kullanılmalıdır.
Afet anında acil serviste kullanılmak üzere açılması gereken alanlarşunlar olup bu alanların yerleri her hastanenin acil servisinde önceden belirlenmelidir.
a.) Ambulans ve helikopterlerin hasta boşaltacağı alan
b.) Triaj alanı
c.) Kayıt kabul alanı
d.) Ayaktan gelen ve genel durumu stabil olan ayaktan tedavi edilebilecek hastaların müdahale alanı (Yeşil alan)
e.) Ölü olarak getirilen veya ölmekte olan yaralıların toplandığı alan (Siyah alan)
f.) Hayatı tehdit eden ve acil müdahale gerektirecek hastalar için tedavi alanı (Kırmızı alan)
g.) Hayatı tehdit eden yaralanması olmayan tıbbi müdahale ve bakımları için bir süre gecikilecek olan yaralılar için ayrı bir tedavi alanı. (Sarı alan)
Triaj en önemli işlev olup afetin türüne göre Travma ve Acil Cerrahi deneyimi yada acil dahiliye deneyimi olan kıdemli hekimler tarafından yapılmalıdır.
Triaj esnasında yaralanma ciddiyetine göre hastalara etiketleme (Yeşil, Sarı, Kırmızı, Siyah ) yapılır.
a.) Yeşil etiket: Genel durumu iyi, hiçbir vital bozukluğu olmayan ve ayaktan tedavi edilebilecek hastalara uygulanır.
b.) Sarı etiket: Bu grupta vital bulguları stabil, acil yaşam tehdidi altında olmayan bekleyebilecek olgular bulunur.
c.) Kırmızı etiket: Acil olarak operasyona yada yoğun bakıma alınarak yaşamı kurtarılabilecek durumdaki hastalar bu gruba dahil edilir ve derhal kırmızı alana gönderilir.
d.) Siyah etiket: Ölmüş veya ölmek üzere olan olgular bu sınıftadır. En kısa zamanda morga gönderilir. Afet anında acil servis içinde resüsitasyon yapılmaz.
Triajdan sonra ilgili tedavi alanlarına gönderilen hastaların tedavilerinden alan sorumluları mesuldür. Her alanda yeterli sayıda sedyeler olmalı ve bu sedyeler numaralandırılmalıdır. Mümkünse her sedyeye bir doktor, bir hemşire, bir intern ve bir hasta bakıcı sorumlu olarak verilmelidir. Sedye numaralarına göre görevli olan doktor, hemşire ve hastabakıcı listeleri önceden belirlenerek ilgililere duyurulmalıdır.
ACİL SERVİS EKİBİNİN GÖREVLERİ
Doktor:
1. Havayolunu açar, servikal immobilizasyonu sağlar.
2. Solunumunu sağlar, gerekli olguları entübe eder. Gerekli olgularda tüp torakostomi yapar.
3. Sıvı resüsitasyonuna başlar (2 damar yolu, 18 no angiocath, bolus kristalloid infüzyonu)
4. Kabaca nörolojik muayene yapar (şuur durumu, sözel yanıt, ağrıya yanıt, cevapsız hata)
5. Hastayı tamamen soyarak tümden gözden geçirir.
6. Dışa kanamaları durdur (kompresyon, klemp)
7. Basitçe kırık imbobilizasyonu yapar
8. Nazogastrik takar
9. Foley takar
10. Tarama US yaptırır.
11. Hastanın önceliğini değerlendirir. Triaj da en ufak birşüphede uzmana danış ve hastayı üst gruba alır.
Başhemşire
1. Hemşire ve personel gereksinimini koordine eder.
2. Gerekli tıbbi malzemenin sağlanmasından sorumludur.
3. Görevli tüm tıbbi personeli çağırır
4. Acil servis kayıtlarının düzenli tutulmasını sağlar
5. Hasta transportunu koordine eder.
6. Tedavi alanlarındaki malzemeleri periyodik olarak kontrol eder.
7. Acil servis ve triaj alanlarının organizasyonunu sağlar.
Intern Doktor
1. Servikal immobilizasyonu sağlar
2. Nazogastrik ve foley takar
3. Hasta kartını ve istenen tekikleri doldurur
4. Gerekli telefon görüşmelerini yapar.
5. Hastanın tetkikleri ve tronsportuna eşlik eder.
Hemşire
1. Hasta kartına vital bulguları kaydeder (tansiyon, nabız)
2. Tetanoz profilaksisi yapar.
3. Kan numunesi alır (kan grubu, dar rutin, hemogram)
4. Damar yolu açar (18 no angiocath, ringer laktat veya izotonik)
5. Order edilen tedavileri yapar (sözlü order olabilir)
6. Hstanın transportunu sağlar
Hastabakıcı
1. Hastayı acil servise alır
2. Hastayı bütünüyle soyar
3. Değerli eşyaları hemşireyle beraber döner sermaye memuruna teslim eder.
4. Hastanın transportunu yapar.
Radyoloji Doktoru/Teknisyeni:
1. Yan servikal, PA akciğer ve pelvis grafisi rutin olarak çekilir.
2. Tarama ultrasonografi yapar ( yalnızca abdominal sıvı aranır ve perikarda bakılır).
