SAĞLIK EĞİTİMİ NEDİR ?
Sağlık eğitiminin amacı, bireylere ve dolayısıyla topluma,kendi çaba ve eylemleriyle sağlıklı bir yaşam sürmeleri için yardım etmektir. Bu nedenle, kişilerin yaşam koşullarını iyileştirmeye ilgi duymalarıyla başlayan sağlık eğitimi, onların hem birey hem de bir ailenin ve toplumun üyesi olarak sağlıklarını daha iyiye götürmeleri için gerekli olan sorumluluk duygusunu geliştirmeyi amaçlar. Etkin bir sağlık eğitimi,bireysel ve toplumsal sağlığı olumlu yönde geliştirmek için bilinmesi ve yapılması gerekenleri,benimsenen bilgi, tutum,davranış ve alışkanlıklar haline getirmedir.Her sağlık personeli, her zaman ve her yerde, her fırsattan yararlanarak eğitim yapmalıdır. Eğitimi açıklar ve nedenlerini anlatır.Böylece,kişiye sağlıklı yaşamın temel ilkelerini benimsetir.Ülkemizde sağlık personelinin önemli bir bölümü,sağlık eğitiminin önemini bilinçli bir şekilde algılayamadığı yada nasıl yapılacağını bilemediği için,hizmet uygulamalarında bu hususa gereğince yer vermemektedir. Bu nedenle,bu çok önemli konunun ayrıntılı bir şekilde incelenmesine çalışılmıştır.
Sağlığı sürdürebilmek ve daha iyiye götürebilmek için,çevrenin olumsuz nitelikteki sosyal,ekonomik,biyolojik ve fiziksel etmenlerini ortadan kaldırmak; kişinin direncini artırmak; sağlık kontrolü yada hastalığı için hekime başvurmasını ve hekimin söylediklerini anlayıp uygulamasını sağlamak hususunda yararlanılacak en önemli araçlardan biri eğitimdir.1925 yılında sıtma savaşı başladığı günlerde,köylerin çevresindeki bataklıklarda sivrisinekler ürüyor,sıtmalı hastalar tedavi için kinin almıyor,bileklerine ip bağlayıp üfürükçüye gidiyordu. Ensektisitlerin ve etkili sıtma ilaçlarının bulunmadığı dönemde,sıtma savaşı,bataklıkları kurutmaya ve hastaları kininle tedavi etmeye yönelikti.Adana sıtma enstitüsü Müdürü,1938 yılında haklı bir kıvançla,”biz köylüye sıtmanın ilacının kinin olduğunu ve hasta olunca bize gelip kinin almasını öğrettik” derken,etkin bir sağlık eğitiminin sonucunu bildiriyordu.
Bir başka yörede, köylüler, su birikintilerinde sivrisinek larvası arayan bir sağlık memuruyla “su böceğinden sivrisinek çıkar mı?” diyerek alay ediyorlardı.sağlık memuru köylüleri inandırmak için,birikintilerden aldığı suyu bir bardağa koymuş ve ağzını tülbentle kapadıktan sonra kahveye bırakmış ve köylülere “dikkat edin bu bardağın içi birkaç güne kadar sivrisinekle dolacak” demiştir. Gerçekten de bardak içinde sivrisineklerin varlığını görünce,sağlık memuruna hak veren köylüler,çevredeki su birikintilerini ve bataklıkları kurutma yarışına girmişlerdir.Bu da etkin sağlık eğitimine güzel bir örnektir.
Genel anlamda eğitimin çeşitli aşamaları vardır:
· İlk aşama,iyice anlatmak ve öğretmek
· İkinci aşama,benimsetmek ve inandırmak
· Üçüncü aşama,yapmak ve yaptırmak
· Dördüncü aşama,yinelettirerek alışkanlık kazandırılmasını sağlamak
Her aşamanın gerçekleştirilmesi,uzun bir zamanı ve sabırlı bir çalışmayı gerekli kılar.
Eğitim,sağlığın sürdürülmesinde çok önemli rol oynadığından,sağlık eğitimciliği bir meslek,bir uzmanlık dalı olarak gelişmiştir. Eğitimci bilgili olmalı,ciddiyet ve özveriyle çalışmalıdır.Ele aldığı konuyu yeterince bilmeli ve davranışı,yaptığı eğitime uymalıdır.Sağlık eğitimcisinin temel görevi,kişilerin geçerli ve uygun sağlık ilkelerini benimsemeleri için çaba harcanmaktır.Bu iş, kişilerin kendilerine güven duymalarını sağlayarak ve toplumun doğal gelişmesini fazlaca zorlamayarak yapılmalıdır.Bu nedenle sağlık eğitimcisi,sabırlı olma,iyi bir dinleyici olma ve kişilerin sorunlarını içtenlikle anlamaya çalışma gibi bir yığın niteliklere sahip olmalıdır.Bu niteliklere sahip olmanın ön koşulu, hizmet ettikleri toplumdaki tüm insanları ayrım gözetmeden sevmek, saymak ve onlara yardımcı olmak isteği taşımaktır.Herhangi bir hususta olumsuz bir tutum içinde olanların yeteneksiz değil,isteksiz yada inançsız olduğuna inanmalı ve onlardaki bu olumsuz tutumu değiştirmeye çalışmalıdır.Ne var ki, değişim isteğinin bireyden yada bireylerden gelmesi gerektiğini de unutmamalıdır.Sağlık eğitimcisi çok önemli bir görev yaptığının farkında olmalıdır. Çünkü,sağlık eğitimi, farkına varılmayan gereksinimlerin, farkına varılabilir gereksinimler ve istekler haline dönüştürülmesine olanak sağlayan çok etkin bir güçtür.