‘İSTEM DIŞI İDRAR ATIMI’ GENETİK OLABİLİR

Anne ve babaların, küçük çocuklarından sık duydukları “altıma kaçırdım” sözünün dikkate alınarak, “istem dışı idrar atımı”nın psikolojik durumları yanında genetik faktörlerden de kaynaklanabileceği bildirildi.

Çukurova Üniversitesi (Ç.Ü) Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Rasim Somer Diler, tıp dilinde “enürezis” olarak adlandırılan “istem dışı idrar atımı”nın sık görülen bir çocukluk çağı hastalığı olduğunu söyledi.

Enürezisin erkek çocuklarında daha sık görüldüğünü ifade eden Diler, şunları kaydetti: “Çocuk, 3-5 yaş arasında idrarını gece-gündüz tutacak biyolojik olgunluğa erişir. 5 yaşın altındaki çocuklarda enürezis patolojik olarak değerlendirilmez. 5-6 yaş arası ayda en az iki kez, 6 yaşından büyük çocuklarda ayda en az bir kez gerçekleşen olay organik bir bozukluğa bağlı değilse enürezis olarak nitelendirilir.”

ARAŞTIRMA SONUÇLARI VE TUVALET EĞİTİMİ

Hastalıkta en önemli etkenin ailesel yatkınlık olduğunu ortaya çıkartırken, erken başlatılan yanlış tuvalet eğitimi, uyku bozuklukları, idrar kesesinde tonus azlığına da dikkati çekiliyor.

Diler’in verdiği bilgiye göre, Ç.Ü Tıp Fakültesi’nde yapılan iki ayrı araştırma, enüreziste genetik faktörlerin yüzde 73.1 ile önemli bir rol oynadığı belirlendi. Çocuk Psikiyatrisi Polikliniği’ne, bir yıl içinde başvuran hastaların içinde enürezis yüzde 18.9 ile ilk sırayı alıyor. Olguların yüzde 73.1’inde ailede enürezis öyküsü, yüzde 34.1’inde ruhsal sorun ve yüzde 36.5’inde derin uyku saptandı. Araştırmalar, hastalıkta en önemli etkenin ailesel yatkınlık olduğunu ortaya çıkartırken, erken başlatılan yanlış tuvalet eğitimi, uyku bozuklukları, idrar kesesinde tonus azlığına da dikkati çekiliyor.

Diler, genelde ailelerin en çok merak ettiği konunun “Çocuğun tuvalet eğitimine ne zaman başlamalıyım?” şeklinde olduğunu vurgulayarak, şöyle devam etti: “Biz bu soruya (gündüz en az bir saatlik sürelerle kuru kalabildiği, sıkıntısını ve çişinin geldiğini kıpırdanmalarla belli edebildiği zaman) şeklinde yanıt veriyoruz. Tuvalet eğitimine hazır olmak, bilişsel ve dil gelişiminin normal olmasını gerektirir. Tuvalet eğitimi 20 aydan sonraya kaldığında enürezis oranı yükselmektedir.”

TEDAVİ

Doç. Dr. Diler, tedavi yönteminin, çocuğun yaşına, sorunun sıklığına, sonuçlarına ve tedavinin aciliyetine göre değiştiğini belirterek, şunları kaydetti: “6 yaşında enürezis tanısı alan, haftada 1-2 kez yatağını ıslatan ve depresyonu olmayan bir çocukta hemen ilaç kullanmak gerekli değildir. Buna karşın 15 gün sonra yatılı okula başlayacak bir çocukta davranışçı yaklaşımların etkisini gözleyebilmek için yeterli zaman yoktur. Davranışçı yaklaşımlara iyi yanıt vermeyen ya da eşlik eden psikiyatrik belirtileri olan hastalarda ilaç ya da alarm cihazı kullanımı gündeme gelebilir.”

Çocuğun tedaviye katılması ve sorumluluk alması için ödüllendirme yönteminin faydalı olacağını vurgulayan Diler, “Düşünülenin aksine, duygusal içeriği olan ödüller, oyuncak gibi somut ödüllere göre daha etkili bulunmuştur. Çocuk ıslak kalktığında ise bu durumla hiç ilgilenmemek, daha önceki ödülün etkisini artıracaktır” dedi.

Akşam yemeklerinin çocuğa su ihtiyacı doğurmayacak nitelikte olmasına özen gösterilmesini öneren Diler, çocuk uyuduktan 1-1.5 saat sonra uyandırılıp tuvalete gitmelerinin sağlanmasının da tedavinin başarısını artırabileceğini belirtti.