ŞEKER HASTALIĞINDA AYAK BAKIMINA DİKKAT EDİN

Ayak problemleri şeker hastalarının hastaneye yatmalarının en önemli nedenlerinden biri

Diyabetlilerin en önemli sorunlarından biri ayak problemleridir. Kan şeker seviyeleri düzensiz ve çok yüksek seyreden diyabet hastalarında, diğer bireylere kıyasla deri ve mantar enfeksiyonlarına ve ayak problemlerine daha sık rastlanır. Bunun sebebi, şeker yüksekliğine bağlı olarak gelişen sinir harabiyeti ve damarlarda oluşan kan dolaşımı bozukluğudur. Sinir harabiyeti his kayıplarına yol açar; ayaklardaki yanık, kesik ve ağrıyı hissetmemeye neden olur.

Ayak bakımında nelere dikkat edilmeli?

1) Fiziksel Muayene

• Ayaklar her gün kontrol edilmeli, ayak sırtına ve tabanlarına bakılmalı, tabanları rahat görebilmek için bir ayna kullanılmalı veya aile bireylerinden yardım istenmeli.

• Ayak veya parmak aralarında herhangi bir değişiklik(renk, sıcaklık veya biçim değişikliği) olup olmadığı kontrol edilmelidir.

2) Ayak temizliği

• Ayaklar, her gün tahriş etmeyen bir sabun ve ılık suyla yıkanmalı, suyun sıcaklığı ayak ile kontrol edilmemeli.

• Ayaklar, ayak banyosunda uzun süre tutulmamalı. Ayakların özellikle parmak araları kontrol edilip kurulanmalı. Eğer cilt kuru ise ayak tabanları, topuklar ve ayak sırtı vazelinli veya nemlendiricili bir krem ile yumuşatılmalıdır (parmak araları hariç).

3) Tırnak Bakımı

Tırnaklar banyodan sonra yumuşakken çok kısa olmayacak şekilde kesilmelidir. Ayak tırnakları düz(küt) kesilmeli, her zaman kenarları sivri mi diye kontrol edilmeli, sivri köşeleri bir ayak törpüsü ile törpülenmelidir.

Ayaklarda oluşan nasırlara ve sertleşmiş deri bölümlerine dikkat edilmelidir.

• Ayaklardaki nasırları ya da sertleşmiş deri kısımlarını almak için kesici alet kullanılmamalı; evde kesilmemelidir.

• Asla çıplak ayakla yürünmemeli, deniz, kumsal ve evde dahi mutlaka burnu kapalı terlik giyilmelidir.

Ayak dolaşımı güçlendirilmeli, kesinlikle sigara içilmemelidir. Sigara içmek, ayaklara giden kan miktarını azaltır. Kan şekeri seviyesinin normal sınırlarda olmasına dikkat edilmeli ve her gün ayak egzersizi yapılmalıdır.

Ayaklarda üşüme olursa, ayağı ısıtmak için sıcak su şişeleri, ısıtıcı pedler veya diğer ısı kaynakları kullanılmamalıdIr. Sadece lastiği sıkı olmayan yumuşak, pamuklu ve dikişsiz çoraplar giyilmelidir.

İyi bir ayakkabının özellikleri nelerdir?

1) Ayağa uyacak kadar derin ve geniş olmalı, ucunun yuvarlak olması tercih edilmelidir. Ucu sivri, topuklu, parmak arası bantlı ayakkabılar tercih edilmemeli. Topuk kısmı üstüne basınca içine çökmeyecek kadar sert olmalıdır. Ayağı sıkmayan ayakkabılar seçilmelidir.

2) Ayakkabının ayağı güvenle sarmasını sağlayacak bağcıkları ya da velkrosu olmalıdır. Tabanı yaklaşık bir santimetre kalınlığında, esnek ve kauçuk tabanlı olmalıdır. Ayakkabılar giyilmeden önce içi kontrol edilmelidir.

3) Ayağa oturan, rahat, yumuşak ayakkabılar giyilmelidir. Ayakkabı alışverişine öğleden sonra çıkılmalıdır.

4) Yeni alınan bir ayakkabı ile bütün gün dolaşılmamalıdır. Gün içinde 1 – 2 saat giyilerek başlanmalı, süre giderek artırılmalı, sorun olmadığından emin olduktan sonra devamlı giyilmelidir.

İyi bir çorabın sahip olması gereken özellikler:

1) Pamuk, yün ya da bunların bileşiminden oluşan doğal liflerden üretilmiş (ter emici) çoraplar tercih edilmelidir.

2) Çoraplar her gün değiştirilmeli ve ayağı sıkmayanları seçilmelidir.

3) Eğer dikişler pürüz yapıyorsa çorap ters giyilmeli, hatta dikişsiz çoraplar kullanılmalıdır.

4) Kadınlar, özellikle damar hastalıkları varsa, diz üstü çoraplardan kaçınmalıdır.Bu çeşit çoraplar dizdeki dolaşımı azaltabilir.

5) Üstü sıkı lastikli olmayan çoraplar seçilmelidir.

6) Varisi veya ödemi olan hastalar doktorunun önerisine göre uygun varis çorabı kullanmalıdır.

Diyabetliler, dikkat!

Ayak problemleri, şeker hastalarının hastaneye yatmalarının en önemli nedenlerinden biridir. Ömür boyu sizleri taşıyan ayaklarınıza gereken önemi vermelisiniz. Ellerinize ve yüzünüze gösterdiğiniz özeni ve hassasiyeti ayaklarınıza da gösterip, belirli aralıklarla profesyonel ayak bakımı da yaptırmanız ayak sağlığınız için çok önemlidir.

Unutmayın ki; umursamadığınız küçük bir yara zamanla organ kaybına bile neden olabilir!

Hangi tip diyabet daha riskli?

Tip 1 Diyabet’i olan çocuk ve gençler ilk yıllarda ayak sorunu açısından yüksek risk altında değildir. Çünkü sinir ve damarları diyabetten dolayı şiddetli tahribata uğramamıştır. Bu gruptaki kişileri spor yapmaya ya da normal aktivitelerini yerine getirmeye teşvik etmek gerekir.

Tip 2 Diyabet’i olanlarda ayak sorunları tanı konduktan kısa bir süre sonra bile başlayabilir, çünkü Tip 2 Diyabetliler haberleri olmadan uzun süre diyabetle yaşamış olabilir. Yaşlı hastalarda dolaşım ve sinir işlevi de iyi değildir.

VKV Amerikan Hastanesi
Endokrinoloji, Diyabet ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü
Dr. Tahir Haytoğlu – Diyabet Hemşiresi Şerife Akcan