SAĞLIK EĞİTİMCİSİ NEDEN GEREKLİDİR?

Taner DEMİREL
Eğitim:
Bireyin yaşadığı toplumda; yeteneğini, tutumlarını ve olumlu değerdeki diğer davranış biçimlerini geliştirdiği süreçler topluluğudur. Bir eğitimcimiz de eğitimi, “bireyin davranışında kendi yaşantısı yoluyla ve amaçlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir”1 biçiminde açıklıyor.

Sağlık:
“Yalnızca hastalık ve sakatlığın olmayışı değil bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik durumudur.” (WHO) Sağılığın pozitif yönü, “Tam bir iyilik hali” şeklinde ifade dilmektedir.

Sağlık Eğitimi:
“Bireylerin ve toplumun sağlığının geliştirilmesi, sürdürülmesi ve iyileştirilmesi ile ilgili bilgi tutum ve davranışları kolektif olarak belirleyen etkileşimler bütünlüğüdür. Diğer bir tanıma göre insanlara sağlıkla ilgili bilmediklerini öğretmek demek değildir. Sağlık Eğitimi, insanların sağlıkla ilgili davranışlarında değişiklik yapmak, alışmadıkları iyi uygulamalara alıştırmaktır. Kısaca iyi davranışları alışkanlık haline getirmektir.2

Her bilim dalının olduğu gibi sağlık eğitiminin de bir geçmişi vardır. Sağlık Eğitimi insanlık tarihi kadar eski bir geçmişe sahiptir. Eski çağlardan beri bütün dinlerin kutsal kitapları, kişisel temizlik, sağlık davranışları, hastalıkların önlenmesi gibi konulardan bahsetmektedir.

Sağlık Eğitimi, eski çağlarda (Mezopotamya, Eski İran, Yunanistan, Hititler vb..) tapınaklara bağlı okullarda hekimlik eğitimi olarak yapılıyordu. Bu okullardan mezun olan hekimler tedavinin yanında aynı zamanda hastalarına eğitim de yapıyorlardı. Örneğin nelerin yenilip yenilemeyeceğini belirtirler ve önerilerde bulunurlardı.

M.S. 980-1037 yılları arasında yaşayan İbni Sina yalnızca hastalıkların nedenlerini değil, aynı zamanda sağlıklı olmanın, sağlıklı kalmanın nedenlerini de bilmek gerektiğini belirtmiştir. Bu görüşten yola çıkarak İbni Sina sağlığı koruma bilimini geliştirmiştir.

Sağlık Eğitimcisi;
· Sağlığın değerini bireylere ve topluma anlatmak ve inandırmak.
· Bireyi ve toplumu sağlık sorunlarını kendi kendine çözebilmeye alıştırmak.
· Birey ve toplumun sağlık kurum ve kuruluşlarından en iyi şekilde yararlanmalarını sağlamak.
· Bireyin ve toplumun sağlıklı yaşam biçimleri geliştirmek ve sağlıklı yaşamaya alıştırmak ( sağlığın geliştirilmesi )
· Bireyi ve toplumu kendi sağlığını korumaya alıştırmak gibi görev ve sorumlulukları olan profesyonel bir sağlıkçı ve eğitimcisidir.

İşte Sağlık Eğitimcisi tüm bunların gerçekleşebilmesi için topluma ve sağlık çalışanlarına sağlığı korumaya ve geliştirmeye yönelik gerekli sağlık bilgileri vermek ve onları eğitmekle yükümlü formasyonu olan en yetkili ve gerçekçi formatörlerdir.

Toplumun sağlığını koruma ve geliştirme amaçlı olan “Sağlık Eğitimi” şu an dünyada kabul edilmiş bir bilim dalıdır. Türkiye’de ancak Avrupa Birliğine giriş sürecinde gündeme gelmiş ve ilk adım sağlık eğitimcisi yetiştiren Sağlık Eğitim Fakültelerinin açılması ile atılmıştır.

Sağlık Eğitimcileri diğer sağlık personelinden ayrı olarak toplumun sorunlarını, mesleğinin kendisine vermiş olduğu sorumluluk ve meslek etiği ile araştırır, bulur, irdeler ve gerekli eğitim programını; edinmiş olduğu bilgi ve beceriler doğrultusunda en gerçekçi biçimde hazırlar, uygular ve ölçümler yaparak değerlendirir. Kısaca eğitimci gözüyle sorunlara yaklaştığı için sorunların temelden çözümü ile ilgilenir ve uygulamalarını bu doğrultuda gerçekleştirir. Bu uygulamalar sonucunda belki de en önemli ilke olan “ölçme-değerlendirme” işini gerçekleştirir, eksikleri bulup giderme yolunda somut adımlarla eğitimin maksimum seviyede gerçekleşmesini sağlar.

Şu an Türkiye’de toplumun , sağlığıyla ilgili bilgi ve beceri kazanabileceği sistemli bir eğitim uygulaması amaçlayan kurum bulunmamakta . İnsanlara ancak sağlıklarını kaybettikleri zaman, başvurdukları özel kurumlarda ve devlet kurumlarında tedavi amaçlı sağlık bilgileri verilmektedir.

Sağlıkla ilgisi olan herkes bilmelidir ki; sağlığı tedavi etmektense korumak her yönden daha geçerli ve pragmatist bir yoldur. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de koruyucu sağlık hizmetleri benimsenmiş ve ön plana çıkmıştır. Burada eğitim konusu tekrar gündeme gelmiş ve sağlık eğitimcilerinin önemi anlaşılmıştır…

Sonuç olarak şu anlaşılmıştır ki; sadece sağlık bilgisine sahip olmak sağlık eğitimi vermeye yeterli değildir. “Sağlık Eğitimi” sistemli, programlı, ilkeli ve kendine has etiği olan ölçümsel bir sürec işidir.
Bunu gerçekleştirecek kişiler de gerekli bilgi ve beceriye sahip “Sağlık Eğitim Profesyonelleri’dir.”

KAYNAKLAR:

1- ) Prof. Dr. Mahmut TEZCAN “Eğitim Teknolojisi” Sf:3
2 -) Dr. Ruhi Selçuk TABAK “Sağlık Eğitimi” Sf: 3
3 -) Dr. Ruhi Selçuk TABAK “Sağlık Eğitimi “ Sf:17