RAHİM AĞZI KANSERİ RİSKİNDE SMEAR TESTİ HAYAT KURTARIYOR
Jinekolojik kanserler arasında ikinci sıklıkta görülen ve özellikle az gelişmiş ülkelerde en çok ölüme neden olan kanserlerin başında gelen rahim ağzı kanserinde Smear testi sayesinde erken teşhis ve tedavi mümkün. Hisar Intercontinental Hospital Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Müge Harma rahim ağzı kanseriyle ilgili bilgiler verirken erken teşhisin ne kadar önemli olduğunu vurguladı.
Rahim Ağzı kanseri ne sıklıkta görülür?
Tüm dünyada rahim ağzı kanseri meme kanserinden sonra kadınlardaki kanser ölümlerinin ikinci en sık sebebidir. Görülme sıklığı toplumdan topluma belirgin farklılıklar göstermektedir. Ülkemizde sıklık sıralamasında 7. sırayı almaktadır. Rahim ağzı kanseri 20.yy’ın ilk yarısına kadar kadın genital kanserlerinin başında gelirken 1950’lerden sonra rahim ağzı kanserinden ölüm yüzde 50 oranında azalmıştır. Ölüm oranındaki düşüş rahim ağzı kanseri taramasının jinekolojik muayenenin bir parçası olmasına bağlanmaktadır.
Rahim Ağzı Kanserleri Önlenebilir mi?
Rahim ağzı kanseri uygun tarama ile önlenebilir olmasını sağlayan bir grup özelliğe sahiptir. Uzun süreli takip çalışmalarından elde edilen bilgiye göre bu hastalık 10-20 yıl sürebilen şikayet oluşturmayan öncü lezyonlar oluşturmaktadır.
Hastalığın başlamadan tespit edilmesi basit poliklinik düzeyindeki müdahalelerle tedaviye olanak tanır ve bu evredeki tedavi, kanser tedavisine göre çok daha etkili olmaktadır. Rahim ağzı kanserinin önlenebilir bir hastalık olarak kabulü, bilinen bir ajandan yani insan siğil virüsünden (human papilloma virus) kaynaklanan cinsel yolla bulaşan bir hastalık olması yüzündendir. Yüksek riskli insan siğil virüsleri rahim ağzı kanserlerinin yüzde 95’inde pozitif bulunmuşlardır.
Rahim Ağzı Kanseri Kimlerde daha çok görülür?
Bilimsel çalışmalarda rahim ağzı kanser riskinin cinsel ilişki yaşı küçüldükçe arttığı; 16 yaş öncesi ile 20 yaş sonrası gruplar arasında 2 kat fark olduğu görülmüştür. Ayrıca, risk ömür boyu cinsel partner sayısı (çok eşlilik) ile doğru orantılı bulunmuştur. Daha önceden rahim ağzı kanseri hastası kadınlarla evli erkeklerin şimdiki eşlerinde rahim ağzı kanser sıklığının artmış olması da partnerin bu hastalığa katkısına ilgi çekmiştir. Rahim ağzı kanserli hastaların eşleri de enfeksiyon açısından incelenmelidir. Rahim ağzı kanserinin önemli bir özelliği de orta yaş grubundaki yüksek görülme sıklığıdır. Tarama programları ile bu yaş sınırı erken yaşlara kaymaktadır. Ayrıca rahim ağzı kanserleri siyah ırkta daha sık görülmektedir.
Rahim Ağzı Kanserine neden olan etkenler nelerdir?
İnsan siğil virüsü ile enfeksiyon, bugün artık rahim ağzı kanserinin önemli bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Bu virüs serviks kanseri ile en fazla birliktelik göstermektedir. Bilinen 100’den fazla tipi vardır. Bunların çoğu zararsızdır. Ancak bazı tipleri özelikle 16 ve 18 yüksek riskli tiplerdir.
Genç kadınlarda enfeksiyon sıklığı yüzde 10-20’dir. Enfekte olmuş kadınların yüzde 5-10’unda bu hastalık devamlılık göstermektedir. Bunun da kansere dönüşümü yaklaşık 13 yılı bulmaktadır. Diğer risk faktörleri olarak, kişisel sigara içimi ve pasif olarak dumana maruz kalma gösterilen nedenlerin başında gelmektedir. Bir de günümüzde artık kullanılmayan yüksek doz östrojen ve progesteron içeren doğum kontrol hapları da suçlanmıştır. Beslenme durumu da rahim ağzı kanserlerinde yoğun araştırma konusu olmuştur. Vitamin C alınımı ile özellikle sigara içenlerde riskin düştüğü gösterilmiştir. Ayrıca folik asitin de riski azalttığı yönünde çalışmalar bulunmaktadır. Bu durum antioksidan özelliklerinden kaynaklanıyor olabilir. Bunların dışında diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve sosyoekonomik düzeyin yetersizliği de riski arttıran faktörlerdendir.
Smear testi nasıl uygulanır?
Rahim ağzından dökülen hücrelerin incelenmesi en sık kullanılan testtir. Bu test, jinekolojik muayene esnasında, bir özel fırça veya tahta çubuk yardımı ile rahim ağzı bölgesinden salgı alma esasına dayanır. Kesinlikle cerrahi bir işlem değildir. Dokuya zarar vermeyen ve acı uyandırmayan bir uygulamadır. Sürüntü materyali olan salgı, lam denilen ince bir cam üzerine yayılır, patoloji laboratuvarında boyama işlemlerinden geçirilen cam, mikroskop altında patolog tarafından incelenerek, değerlendirilir. İnce yayma teknikle, Human Papilloma Virus(HPV) tayini de yapılabilmektedir. Amaç, normal olmayan sağlıksız hücreleri tanımlayıp daha ileri tetkik veya takip konusunda hastayı bilgilendirmektir. Bilinmesi gereken önemli bir durum bu test rahim üst kısmı ve yumurtalık kanserlerini taramamaktadır.
Smear testi hangi sıklıkta yapılmalıdır?
Taramanın başlangıcı cinsel aktivite başladıktan 3 yıl sonra veya en geç 21 yaşında başlamalıdır. Üç ya da daha fazla normal olarak rapor edilen yeterli negatif smear testi son 10 yıl da da negatif ise 70 yaşında kesilmelidir. Rahimin iyi huylu hastalıklarından dolayı rahimi tam oalrak çıkarılmış hastalarda yapılması şart değildir. Ancak rahim ağzı bırakılarak yapılmış rahim ameliyatı olanlar ve kanser öncesi rahim ağzı hastalığı nedeni ile ameliyat olanlarda yıllık tarama önerilmekte yine eğer son 10 yılda üç kez negatif sonuç çıkarsa tarama kesilebilmektedir.
Doç. Dr. Müge Harma
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Hisar Intercontinental Hospital
