KOLESTEROL ÇOCUKLARI TEHDİT EDİYOR

Uzmanlar sağlıksız yaşam koşulları nedeniyle kolesterol sorunu ile karşı karşıya kalan çocukların çok küçük yaşlardan itibaren sıkı kontrol altında tutulmasını öneriyorlar. Kolesterolün dengede tutulması konusunda ise en önemli rol aileye, özellikle de anneye düşüyor.

Sağlıksız yaşam koşullarının bir sonucu olan kolesterol sorunu artık çocukları da vuruyor. Çocuklarda çok küçük yaşlardan itibaren kolesterol sorunu ortaya çıkabiliyor. Kolesterolün dengede tutulması konusunda ise en önemli rol aileye, özellikle de anneye düşüyor. Annenin, sürekli olarak çocuğunun nasıl beslendiği konusunda takipte olması gerekiyor. Aksi halde ilerleyen yaşlarda çocuk kalp hastası olma riskiyle karşı karşıya kalıyor. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Kalp ve Damar Cerrahisi, Pediatrik Kardiyoloji Uzmanı Prof.Dr. Sertaç Çiçek, konuyla ilgili soruları yanıtladı.

Çocuklarda kolesterol olabilir mi? Bu durum kalp hastalığı riskini artırır mı?

Birçok anne-baba, çocuklarının kolesterol seviyelerini bilmez. Kolesterol ölçümü bebekler için yapılan kan tahlillerinin veya çocuk sağlığı kurumları tarafından yapılan düzenli kontrollerin bir parçası değildir. Aslında, profesyonellere göre rutin kontrollerde bunun sağlanmasına çok da ihtiyaç duyulmamaktadır.

Çocuklarda da erişkinlerdeki gibi kolesterol problemi olabilir. Birtakım genetik problemler bunu neden olabilir; ailevi bir yatkınlık varsa, çocukta aşırı kolesterol yüksekliğine rastlanabilmektedir. Yüksek kan kolesterolüne sahip çocukların neredeyse yarısı ilerleyen yaşlarda normal seviyeler gösterebiliyor. Buna karşın, yüksek kolesterol seviyeleri yine de kalp rahatsızlığı riski taşır.

Kişinin kolesterol düzeyi ne kadar yüksekse, kalp hastalığı olma ihtimali de o kadar yükselir. Türkiye’de erkek ve kadında birinci sırada gelen ölüm nedeni kalp damar hastalığıdır. Ateroskleroz erken yaşlarda başlayabilir. Beslenme düzeni ve ailevi kolesterol hastalıkları kolesterol değerlerini yükseltebilir. Özellikle çocukluk döneminde beslenme alışkanlıklarının düzeltilmesi, şişmanlıktan kaçınılması, şeker hastalığının araştırılması ve gerekiyorsa gerekli önlemlerin alınması (diyet, egzersiz ve ilaç) faydalı olabilmektedir. Kan kolesterol düzeyinin yüksek olması kalp damar hastalığı riskini arttırır.

Hangi çocukların kolesterolüne bakılmalı?

Aşağıdaki kriterleri karşılayan çocuklarda ileride koroner kalp hastalığı ortaya çıkma riski vardır:

o Eğer anne-baba veya aile büyüklerinde 55 yaşında ve öncesinde koroner kalp rahatsızlıklar görülmüşse,

o Eğer ebeveynlerden birinde yüksek kan kolestrol seviyesi varsa

o Eğer aile geçimişinde lipid metabolizma bozuklukları varsa,

o Eğer çocukta koroner kalp rahatsızlıklarına yol açabilecek, aşırı obezite, fiziksel hareketsizlik, sigara, diyabet, yüksek tansiyon, renal hastalık ve düşük tiroid aktivitesi gibi medikal koşullar varsa,

o Eğer aile geçmişi bilinmiyorsa.

Çocuğunuzun ne yediğine dikkat edin!

Çocukta kolesterol çıkarsa ne yapılmalı?

o Çocuklarının yüksek kolesterolü olan ebeveynlerin %90’ının kendilerinin de yüksek seviyeleri olduğundan, ve ebeveyn kontrolü altında yapılan diyet ve egzersiz, kolesterol seviyelerini azaltmada çok önemli olduğundan, tedavinin bir aile işi olduğunu unutmamak gerekiyor.

o Öncelikle çocuğunuzu korkutmayın. Yaşına uygun bir şekilde yüksek kolesterol hakkında onu bilgilendirin. Doktorunuza tavsiye için başvurun. Bunu bir hastalık için yapılan tedavi olarak göstermeyin.

o Aile yemekleri planlayın ve çocuğunuzun ne yediğine dikkat edin.

o Yemeklerdeki kolesterol ve yağlara özellikle dikkat edin.

o Yürüyüşler, oyunlar ve spor gibi egzersiz içeren aile aktiviteleri planlayın.

Çocuğunuzun kolesterol seviyelerini 3 aylık beslenme değişiklikleri ardından yeniden test ettirin.

o Çocuğunuzun doktoruyla ilaç kullanımı hakkında konuşun. İlaç kullanımı genellikle 8 yaşın üstündeki çocuklarda düşünülür ve sadece beslenme değişiklikleri ve egzersiz denendikten sonra kullanılabilir.

Anneler çocuklarını korumak için nelere dikkat etmeli?

o Anneler öncelikle çocuklarının sağlıklı beslendiklerinden emin olmalı. Bunun için:

o Gerekli bilgiler için yiyecek etiketlerini okuyun. Etiketler size servis edilen bir porsiyonda kaç kalori bulunduğunu, ne kadar yağ içerdiğini ve bu yağın ne kadarının doymuş (uzak durulacak olanlar) yağ söyleyebilir.

o Sıralanan 5 alandan yemekler verin: meyve, sebze, mısır gevreği ve ekmek gibi tahıl ürünleri, fasulye ve balık.

o Derisiz tavuk göğsü gibi yağsız et deneyin, etler üzerinde gördüğünüz bütün yağı ayırın.

o Yağsız süt ya da düşük yağlı yoğurt gibi düşük yağlı ürünleri tercih edin.

o Yemek yaparken yağlardan kaçının. Izgara yapın ya da fırınlayın. Kızartmayın.

o Sağlıklı kilodaki çocuklarda, hafif içeceklerin, meyveli içeceklerin ve düşük yağlı atıştırmaların alımını azaltın. Kilolu çocuklarda bu ürünlerden uzak durun.

o Kolesterolü yüksek yiyeceklerin alımını azaltın. Kolesterol, mandıra ürünlerinde, kırmızı et, beyaz et, balık ve karides gibi kabuklularda görülür. Özellikle organlardan elde edilen ciğer gibi etlerden kaçının.

o Doymuş yağlardan kaçının. Bunlar, çoğunlukla kurabiyeler, krakerler, fırında pişirilenler ve sert margarinlerde bulunur. Listenin içinde hidrojene yağ (doymuş yağ) varsa, kullanmaktan kaçının. Yumuşak margarinleri tercih edin.

o Çocuğunuzun atıştırmalarını kurabiyeler ve krakerlerden, meyveler, bebek havuçları gibi çiğ sebzeler ve düz tuzsuz patlamış mısıra çevirin. En iyi atıştırma şekli elma dilimleri, portakal dilimleri, yağsız yoğurda karıştırılmış meyve, yağsız patlamış mısır ve düşük yağlı cipslerdir.

o Çocuğunuza okula götürmesi için sağlıklı bir öğle yemeği hazırlayın. Okul yemekleri için, tam tahıllı ekmekle yapılmış düşük yağlı veya yağsız etli sandviçler hazırlayın. Düşük yağlı peynir de eklenebilir.

o Atıştırmalık yiyecek veren otomat makineleri sorun olabilir. Çocuğunuza düşük yağlı yemekler seçmek konusunda yardım edin veya makinelerden tamamen uzak durmasını sağlayın. Kola makinelerini kullanmaktan kaçının.

Onların çocuk olduğunu ve sevdikleri yemekleri doğum günü partilerinde ve okul etkinliklerinde engelleyemeyeceğinizi unutmayın. Sosisli sandviç, dondurma, kızartmalar ve pizza gibi çok yağlı yemekler, diğer sağlıklı yemeklerle aynı gün ve haftanının geri kalanında dengelendiği zaman çocuğunuzun beslenmesinin bir parçası olabilir.

Kahvaltıyı tam tahıllı ekmek kullanarak hazırlanmış tost gibi lifli yemekleri seçmek için bir fırsat olarak kullanın. Elma gibi meyveler, suyundan daha çok lif içerecektir, bu yüzden meyve suyu yerine meyveyi tercih edin.