İNME GELİRSE “EN ÖNEMLİ OLAN ZAMANI” KAÇIRMAYIN!
Dünyada kalp hastalıkları ve kanserden sonra, üçüncü ölüm nedeni olan inme – felç, her yıl bin kişiden altısını etkiliyor. Diğer taraftan inme erişkin nüfusta en önemli sakatlık nedeni. Bu nedenle inmeden korunma, inme risk faktörleri ve belirtileri ile inme olunca yapılması gerekenlerin toplumsal düzeyde bilinmesi gerekli bir konu haline geliyor. Hastaların yüzde 30’unun hemen kaybedilmesine, geri kalanın ise çoğunda sakatlığa neden olan beyin krizi olarak da adlandırılan inmeyle ilgili merak edilenleri Özel Medline Aydın Hastanesi’nden Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Galip Kemal Cengiz yanıtlıyor.
İnme nasıl ortaya çıkar?
Her yıl bin kişiden 6’sı bu felaketle karşı karşıya kalıyor. Ortaya çıkış nedenleri iki ana grupta toplanır. Birincisi tıkanma, beyne giden damarların veya beyinin içindeki damarların çeşitli şekillerde tıkanması veya daralmasıdır. İkinci grup inme nedeni ise kanamalardır.
İnme belirti ve bulguları nelerdir?
İnmenin belirti ve bulguları değişik olabilir. Ancak bütün bulgular aniden ortaya çıkar. İnmeyi akla getirmesi gereken belirti ve bulgular şunlardır: çok şiddetli baş ağrısı, kafa karışıklığı, kişileri, bulunulan yeri ve zamanı birbirine karıştırma, herhangi bir kolda bacakta veya yüzde uyuşma, zayıflık veya hareket ettirememe, konuşmanın aniden bozulması, görme kaybı, denge kaybı veya koordinasyon isteyen becerilerin yapılamaması belirtileri arasında yer alır. Biz bunlara öncü belirtiler, geçici ataklar diyoruz. Eğer bunlarda önlem alınırsa kalıcı olmaktan kurtulup tedavi edilebilir.
Öncü belirtilerde ne yapılmalıdır?
Yapılacak ilk şey tansiyona bakılması, muayene edilmesi, doplere bakılması ve gerekirse MR anjiyo ve anjiyo yapılmasıdır. Eğer bunlara bakılır ve damarda yüzde 60’ın üzerinde tıkanıklık görülürse yapılacak iş stent ya da ameliyattır.
İnmeye neden olan faktörler nelerdir?
Hipertansiyon, kolesterol ve lipitlerin yüksekliği ve sigaradır. Kanamaların ve tıkanmaların yüzde 85 – 90 nedeni sigaradır. Aşırı kilo, stres veya genetik faktörler de rol oynuyor.
Önlemek için neler yapılabilir?
Birtakım risk faktörleri önlenebilir. Genetik faktörlerin dışındaki sigara, yüksek tansiyon gibi pek çok hastalık için risk faktörü olan hepimizin bildiği başlangıçtaki risk faktörleri önlenebilir.
Kimler risk altındadır?
İnme, ön planda hareket kaybı ile ortaya çıkmasına rağmen aslında beyindeki damar hasarının bir sonucudur. Bu nedenle, genel vücut sağlığını ve damar yapısını tehdit eden her türlü olumsuzluktan kaçınmak gerekir. İnmede değiştirilemeyen risk faktörleri: yaş, cinsiyet, ırk ve kalıtsal özelliklerdir. İnme genellikle 60 yaş üstü erkeklerde daha sık görülür. Asıl önemli olan risk faktörleri değiştirilebilir olanlarıdır. Bunlar kalp krizine yol açan risk faktörleri ile aynıdır. Hipertansiyon, sigara, şeker hastalığı ve yüksek kolesterol bunların başında yer almaktadır. İnmenin bu hastalığa özgü diğer risk faktörleri içinde özellikle kalp hastalıkları gelmektedir. Kalp krizi geçiren hastalarda veya ritim bozuklukları olan hastalarda kalbin içinde oluşan pıhtılar beyin damarlarını tıkayabilir ve inmeye yol açabilir.
İnmenin tedavisi nedir?
Tıkayıcı beyin damar hastalıklarında sakatlık ve ölüm riskini azaltmak amacıyla günümüzde yararı kanıtlanmış en önemli akut tedavi yöntemi rtPA basitçe verilen bir pıhtı eritici ilaç toplardamar yoluyla bir saatlik bir infüzyon şeklinde kullanılarak yapılan trombolitik ilaç tedavisidir. İlk 4,5 saat içerisinde görülen hastalara intravanöz yolla uygulanabilir. Bu tedavi ile tedavi edilen her yedi hastadan birinde felci bütünüyle ortadan kaldırmak mümkündür.
İnmeye neden olan kanamalarda hayatta kalma şansı nedir?
Beyin kanamaları ABD’de her yıl 30 bin kişiyi etkiliyor. Türkiye’de de bu oran 100 bin kişide 16. Bunların yüzde 30’u anında ölüyor. Yüzde 30’u yolda, yüzde 30’u da ilk 24 saat içinde ne yazık ki kaybediliyor. Geri kalanı kurtarmak için sürekli uğraşıyoruz.
Bunları mutlaka yapın
• 45 yaşını geçen herkes kanı sulandırıcı ilaç kullanabilir. Aspirin ve türevleri günde 300 miligram alınabilir.
• Bol bol su için. Günde 3 – 3,5 litre su içmek – özellikle 45 yaşından sonra- inme riskini azaltan basit bir önlem.
• Eğer damarsal bir hastalığınız varsa mutlaka check – uptan geçin. Dopler, MR görüntüleme gibi tetkikleri yaptırın, kolesterol düzeylerinizi kontrol ettirin. Eğer şüphe varsa anjiyo yaptırın.
