DİJİTAL RÖNTGEN

Bilgisayar teknolojisindeki gelişmelerle birlikte yeni teknolojiler röntgene entegre olmuş ve dijital röntgen gündeme gelmiştir. Dijital röntgende hastayı geçerek zayıflayan x-ışınlarının enerjilerinin rakamsal dönüşüme olanak veren özel görüntü alıcılar ile tespiti ve elde edilen verilerin önce rakamsal verilere ve daha sonra da görüntüye dönüştürülmesi ile oluşturulmaktadır. Buşekilde elde edilen görüntü, bilgisayar sistemine aktarılarak bilgisayar teknolojisinin olanaklarıyla, görüntü saklama, taşıma, arşivleme ve renk, parlaklık ve kontrast ayarlan gibi görüntü üzerinde oynama seçeneklerinin kullanılabilmesi mümkün olmaktadır.

Konvansiyonel röntgende yukarıda anlatıldığı gibi gümüş halid kristalinde oluşan siyahlaşmanın etkisiyle ortaya çıkan tonlama, bilgisayarda ilgili alana uyan rakamsal verinin renkle kodlanması ile oluşturulmaktadır. Dijital röntgende görüntü kalitesi, direkt olarak görüntü alıcı sistemde bulunan ve görüntü sinyali oluşturan detektörün boyutu ile ters orantılıdır. Detektör boyutu ne kadar küçükse görüntü o kadar kalitelidir.

DİJİTAL GÖRÜNTÜ

Dijital görüntü, birim resim elemanı olarak tanımlanan piksellerden oluşmaktadır. Piksel görüntünün tek bir renk tonu taşıyan en küçük elemanıdır. Görüntü, pikseller ve her bir piksele ait olan rakamsal verilere uyan renk tonları ile oluşturulmaktadır. Renk tonlaması siyahtan beyaza değişen gri bir skala kullanılarak yapılmaktadır.

Görüntü kalitesini belirleyen bir faktör piksellerin boyutlarıdır. Bir görüntü ne kadar küçük pikseller ile oluşmakta ise o kadar kalitelidir. Bunun yanı sıra bir pikselin alabileceği renk tonu sayısı (Dynamic range) da görüntü kalitesini belirler. Bir piksel ne kadar çok renk tonu seçeneği sunabiliyorsa görüntü de o kadar kaliteli olacaktır.

Görüntüyü oluşturan yatay dizilimli bir sıra piksel ile dikey dizilimli bir sıra piksellerinin çarpımı matriks olarak adlandırılır. Görüntünün hafızada kapladığı yer, matriks ve dynamic range ile direkt ilişkilidir. Görüntünün bu özelliği matriks ile dynamic range birlikte verilerek belirlenmektedir. Örneğin 256 x 256 x 8 ya da 512 x 512 x 16 gibi. Röntgende kullanılan gri ton sayısı az iken BT de 2000 ayrı gri tonlama yapılır.

Dijital röntgende elde olunan görüntünün özellikleri, dijital diğer görüntüleme yöntemlerinde elde olunan görüntüler ile temel prensipler yönünden aynıdır. Günümüzde tüm dijital sistemlerin bir arada değerlendirilmesine ve görüntülerin ortak bir dijital görüntüleyicide gösterilebilmesine olanak veren görüntü standardizasyonu, sağlanmıştır. Dicom 3 olarak adlandırılan standarda sahip olan sistemler ile oluşturulan tüm görüntüler ortak bir ağ üzerinde taşınıp, ortak görüntüleyicilerde değerlendirme ya da görüntü üzerinde işlem yapabilme gibi olanaklar sağlamaktadırlar.

Bu görüntü ağı düzeneği PACS (Picture Archiving and Communication System) olarak bilinmektedir. Bu sistem sayesinde filmsiz olarak çalışan hastanelerde radyoloji departmanı içerisinde bulunan ve tüm görüntüleme aygıtlarına bağlı bulunan bilgisayar ağının yanı sıra hastanenin diğer ünitelerinde de uzak görüntüleme üniteleri bulunmaktadır.

Kaynak : Tıp Öğrencileri İçin Temel Radyoloji Fiziği
Hazırlayan: Prof. Dr Tamer Kaya