ÇOCUKLARDA ŞİŞMANLIK BÖBREK YETMEZLİĞİ NEDENİ

Gelişim çağındaki çocukların yeterli ve dengeli beslenmeleri zihinsel ve fiziksel gelişimleri, günlük yaşantıları ve okul başarıları için çok önemlidir. Küçük yaşta kilolu olan çocukların ilerdeki yaşlarda obezite, diyabet, kalp ve böbrek hastalıkları gibi kronik rahatsızlıklara yakalanma riskleri yüksektir. Memorial Hizmet Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bölümü’nden Uz. Dr. Şerare Arbatlı, çocuklarda fazla kiloların kronik böbrek hastalığına davetiye çıkarabileceğini belirterek, anne babalara önerilerde bulundu.

Çocuk hastaların sayısı gün geçtikçe artıyor

Kronik böbrek hastalığı, dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemli sağlık sorunlardan biridir. Her yıl dünyada 12 milyon kişi kronik böbrek hastalığı nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Tüm dünyada 1,5 milyon kişi hemodiyaliz, periton diyalizi veya böbrek nakli ile hayatta kalabilmektedir. Dünyada her 10 yetişkinin birinde değişik derecelerde kronik böbrek hastalığı olduğu ve ülkemizde ise her 8-9 kişiden birinin kronik böbrek hastası olduğu tahmin edilmektedir. Türk Nefroloji Derneği verilerine göre; ülkemizde diyaliz uygulanan veya böbrek nakli yapılmış yaklaşık 70 bin hasta bulunmaktadır. Hasta sayısının yıllık % 10 artışı ile 2015 yılında ortalama 100 bini aşacağı tahmin edilmektedir.

Çocuklarda diyabete dikkat!

Birçok ülkede ve ülkemizde kronik böbrek yetmezliğinin en önemli nedeni ise kontrol altında alınmamış şeker hastalığı ve hipertansiyondur. Şeker hastalarında, kronik böbrek yetmezliği görülme oranı %12’nin üzerine çıkmıştır ve bu sayı giderek artmaktadır. Tip-1 diyabet hastalarında 20 yıl içinde %50 oranında, Tip-2 diyabet hastalarında ise ortalama %15-20 oranında böbrek hasarı görülür. Tip-2 diyabet hastalarının %85’inde ise insülin direnci mevcuttur. Şişmanlık ve insülin direnci, yetersiz ve dengesiz beslenme, çevresel faktörler, fiziksel aktivitenin azalması nedeni ile oluşmaktadır.

Çocuklarınızı rafine edilmiş şeker tehlikesinden koruyun

Dengesiz ve yetersiz beslenme, şişmanlık ve insülin direncine neden olup, kronik böbrek yetmezliği için zemin hazırlamaktadır. Günümüzde aldığımız kalorinin %56‘sı üç kaynaktan gelmektedir: Rafine edilmiş şeker, un ve bitkisel yağlar. Şeker biyokimyasal bir kaos yaratarak vücut ağırlığımızı bozar. Bu besinleri tüketmek, kan şekerinde hızlı ve tehlikeli bir artışa neden olur. Vücut bu krize, pankreastan insülin salgılayarak tepki verir ve bir insülin patlaması olur. İnsülin hücrelere aşırı şeker alma mesajını verir, hücreler şekeri doymuş yağa dönüştürürler. Aşırı şeker, doymuş yağ yemek gibidir ve bu yağ vücudumuzda depolanır, böylece şişmanlık ortaya çıkar.

Dengesiz ve yetersiz beslenme kronik böbrek hastalığına zemin hazırlar

Dengesiz ve yetersiz beslenme hücrelerdeki yağ oranının artmasına neden olup, hücreleri insüline dirençli bir hale getirir ve şeker hastalığına katkıda bulunur. Hücreler dirençli hale gelince daha çok insülin gerekir. Vücut kan şekeri seviyelerini azaltmaya çabalarken daha çok insülin salgılar. Bu da yüksek kan şekerine ve yüksek insüline yol açar. İnsülin böbrek hücrelerine tuz tutulması mesajını verir, sempatik sinir sistemini tetikler, atar damar kasılması ve spazma neden olur. Ayrıca insülin direncinde, aşırı insülin üretimi nedeni ile Mg seviyesi düşer, Mg düşmesi, kan damarlarının kasılmasına ve hipertansiyona neden olur.

Çocukluk çağında şişmanlığı önleyin

Şişmanlık eğilimi özellikle çocuklarda ve adelösanlarda (ergenlik dönemi) alarm verici düzeydedir. Çocukluk çağı şişmanlığının yıllık artışı giderek yükselmektedir. Bu artış, ilerideki yaşlarda kronik böbrek hastalığına zemin hazırlar ve bu da kronik böbrek hastalığın artışını neden olur. İlerde yaşanabilecek, şeker hastalığı, hipertansiyon ve kronik böbrek hastalıkları önlemek için; aileler iyi eğitilmeli, medya desteği ile okullarda şekerin tehlikeleri konusunda öğrenciler, öğretmenler ve veliler bilgilendirilmelidir.