26 EKİM HASTA HAKLARI GÜNÜ!

“Hasta hakları; ‘hasta ve sağlıklı olarak’ sağlık hizmeti alan kişilerin sağlık kuruluşları ile sağlık personeli karşısındaki haklarını tarif eden bir kavramdır.”

Hipokrat’tan bu yana hasta-hekim ilişkisi güven ve gizlilik esasına dayanmış, “kutsallık” taşıyan bir ilişki olarak yaşanmıştır. Bu tanımlama, hasta-hekim ilişkisinde hekimi “doğal ve kutsal otorite” olarak belirleyici kılmıştır. Son yıllarda tıp bilgisindeki artış ve hekimlik mesleğindeki ileri uzmanlaşma düşünüldüğünde, hızla hastaların aleyhine gelişen bir bilgi eşitsizliği yaşanmaktadır. Hasta bir sağlık kuruluşunun kapısından adımını attığı andan itibaren hiç bilmediği bir dünyaya girmiş olur. Hem bedenen, hem de fikren güçsüz durumdadır.

Hasta hakları nedir?

Hasta hakları; ‘hasta ve sağlıklı olarak’ sağlık hizmeti alan kişilerin sağlık kuruluşları ile sağlık personeli karşısındaki haklarını tarif eden bir kavramdır. Bir gereksinim olarak doğduğu için; hasta haklarının karşılıklı olarak hekim, hasta ve sağlık kuruluşu arasındaki ilişkileri düzenleyen ilkeler bütünü olduğunu söyleyebiliriz.

Hasta Hakları Ofisi hangi amaca hizmet eder?

Hasta haklarının temel amacı, ‘güçsüz’ konumdaki hastanın toplumsal açıdan güçlendirilmesi ve desteklenmesidir. Bu noktada hasta haklarının, hastalarla sağlık kuruluşlarını ve sağlık personelini karşı karşıya getireceği gibi bir yanlış anlaşılmanın giderilmesi gerekir. Amaç yan yana interaktif bir sağlık hizmetinin sağlanmasıdır.

Hasta haklarının hedefleri nelerdir?

Dört ana başlık altında özetlenebilir:

a) Tıbbi Bakım Hakkı

Herkesin ayrım yapılmaksızın eşit sağlık hizmeti alması ve bu hizmetlerin ulaşılabilir ve sürekli olması, hastanın hekimini seçme ve reddetme hakkının olması gibi haklar olarak sıralanabilir.

b) Bilgi Edinme Hakkı

Hastanın gerçekleştirilecek tüm tibbi girişimler, potansiyel risk ve yararlar, alternatifler –en yalın ve en az tıbbi terim kullanarak- ile ilgili bilgilendirilme hakkı.

Hastanın kendisi ile ilgilenen tüm sağlık personelinin kimliği, mesleği, görevleri konusunda bilgilendirilme hakkı.

Hastalığına dair ücret bilgisi alma hakkı.

Yapılan tıbbi işlemleri anlatan yazılı bir metin (epikriz) alma hakkı.

Hastanın tedavi süreci içinde ikinci bir görüş alma hakkı

c) Aydınlatılmış Onam Hakkı

Hastanın her türlü girişim öncesinde bilgilendirilerek onay alınması gerekir. Bu biomedikal araştırmalarında ön koşuludur.

d) Mahremiyet ve Özel Yaşama Saygı Hakkı

Hastaya ait her belge gizlidir.

e) Başvuru (Şikayette bulunma) Hakkı

Hasta hakları konusunda ilk uluslararası girişim ne zaman yapılmıştır? Hasta haklarının Türkiye’deki durumu nedir?

Hasta Hakları konusundaki ilk uluslararası girişim 1981 yılında Lizbon Bildirgesi’nin kabul edilmesi ile olmuştur. Türkiye’de ise; 1 Ağustos 1998 yılında Hasta Hakları Yönetmeliği yasallaşarak yürürlüğe girmiştir. Ancak bu kavram gerek özel ve gerek devlet hastanelerinde gerçek anlamda yeni yeni tartışılır olmaya başlamıştır.

23 Temmuz 2001’de Hasta Hakları Ofisi’ni ilk açan kurum olan VKV Amerikan Hastanesi, Sağlık Bakanlığı’nın pilot olarak seçilmiş Devlet Hastaneleri’ndeki Hasta Hakları Ofislerini açmaya başladığı 2004 yılında; İstanbul’daki Hasta Hakları Sorumlusunun ilk eğitimlerini de vererek, toplumsal bir bilincin oluşturulmasına da öncü olmuştur; birçok özel hastanede benzer birimler kurulmuştur.

Hasta Hakları Ofisi’nin hedefleri nelerdir?

1. Hasta Haklarını tanımlamak , korumak ve geliştirmek

2. Hasta ve hasta yakınlarına hakları hakkında bilgilendirmek

3. Personelin Hasta Hakları konusunda eğitilmesini sağlamak

4. Hastanenin Hasta Hakları için bir etik çerçeve oluşturmasını sağlamak

Bu hedeflerden yola çıkarak ulaşılacak noktalar ise şöyle sıralanabilir :

* Hasta sağlık hizmetlerinden tam olarak yararlanır ve sistem sorunları en aza iner.

* Hasta ve sağlık kuruluşu arasındaki ilişki desteklenerek hastanın sağlık hizmeti sürecine aktif katılımını sağlanır, edilgenlik kırılıp, hizmet kalitesinin artması sağlanır.

* Mesleki uygulamalardan doğan hatalar azaltılır.

* Başvuru mekanizması oluşması nedeniyle otokontrol sağlanır.

* Farklı bir “sağlık kültürü” oluşturulur.

Amerikan Hastanesi
Hasta Hakları Ofisi
Şebnem Sünnetçioğlu