YÜZÜNÜZÜ GÜNEºE DÖNÜN

Karanlık ve kasvetli kıº günlerinin ardından nihayet yüzünü gösteren güneº içimizi ısıtmaya baºladı. Ancak uzmanlar iyi korunmadığımız takdirde baºta gözlerimiz ve cildimizi etkileyecek bir çok tehlikeli hastalığa karºı bizi uyarıyor. Hisar Intercontinental Hospital Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Faruk Eroğlu parlak yaz güneºi nedeniyle gözlerimizi bekleyen tehlikeleri ve korunma yöntemlerini ºöyle açıklıyor:

Güneº ıºınları gözlerimizi nasıl etkiler?

Güneº ıºınları görülebilir ıºık, ultraviyole (morötesi) ve infrared (kızılötesi) ıºınlardan oluºmaktadır. Bunların arasında göz sağlımızı en çok etkileyen görülebilir ıºınlardan mavi ıºınlar ve ultraviyole ıºınlardır. İnsan gözü dalga boyu 400-760 nm arasında olan ıºınları görür. 400 nm’nin altında ultraviole, 760 nm’nin üzerinde ise infrared radyasyon baºlar. Ultraviyole ıºınların çoğu ozon tabakası tarafından, infrared ıºınları ise atmosferde bulunan yağmur damlaları tarafından emilmektedir. Ancak özellikle son yıllarda bir çok kimyasal maddenin etkisiyle ozon tabakasında meydana gelen incelme nedeniyle sağlığımız için son derece tehlikeli olan bu ıºınlar, yeryüzüne daha fazla ulaºmaktadır.

Mavi ıºınlar ise atmosferde hiçbir engele takılmadan doğrudan yeryüzüne ulaºır, dolayısıyla mavi ıºık, atmosfere ve doğal olarak insan gözüne hiçbir engel olmadan girebilir. Göze gelen ıºınlar, gözün en dıº tabakasını oluºturan camsı tabakadan (kornea) ve göz bebeğinin hemen arkasındaki göz merceğinden (lens) geçerek görmeyi sağlayan sinir tabakasına (retina) ulaºır. Ancak göze temas eden bu ıºınların miktarı arttığı zamanlarda ve ortamlarda bu tabakaların koruyucu etkisi azalmakta ve hem kendileri, hem de sinir tabakası hasar görmektedir Bu ıºınlar görünmez oldukları için farketmeyiz ancak bu ıºınların gözlerimiz üzerindeki olumsuz etkileri ve uzun yıllar içinde yaratabileceği hasar en az deri üzerindeki etkileri kadar ciddidir.

Güneº ıºınlarının zararlı etkileri hangi göz hastalıklarına sebep olabilir?

Özellikle yaz aylarında göze direkt temas eden bu zararlı ultraviyole ıºınları korneada yanıklara ve sinir tabakasında görme merkezi hasarına (makula dejenerasyonu-solar makulopati) sebep olur. Atmosfer ıºınlarının %5’ini oluºturan bu ıºınlar mercekte bulanıklığa ve katarakt geliºimine neden olmaktadır. Vücudun diğer kısımlarında olduğu gibi göz kapaklarını kaplayan deride ve konjunktiva tabakasında kanser oluºumuna neden olduğu bilinmektedir. Ayrıca ciltteki güneº yanığının korneadaki karºılığı olan ağrılı fotokeratite ve uzun dönem kornea yüzeyinde bozulmaya da sebep olabilir.

Yüksek risk grubunu kimler oluºturmaktadır?

Güneºle temasta bulunan herkesin bu zararlı ıºınlara karºı gözlerini koruması gerekmektedir. Ancak özellikle açık renk gözlüler, makula dejenerasyonuna genetik eğilimi olanlar, gözlerinden herhangi bir cerrrahi operasyon geçirmiº olanlar ve lazer tedavisi görmüº olanlar yüksek risk grubunu oluºturmaktadır. Çocukların göz merceğinin ultraviyole ıºınları süzebilme yeteneğinin yetiºkinlere göre az olması ve ileri yaºlarda ortaya çıkan makula bozulmalarının kiºilerin geçmiºte maruz kaldıkları güneº ıºığı miktarıyla ilgisi nedeniyle çocuklar da yüksek risk grubuna girmektedir.

Gözlerimizi güneº ıºığının zararlı etkilerinden nasıl koruyabiliriz?

Göz bu zararlı ıºınlardan korunmak için bir çok doğal koruma sistemine sahiptir. Gözlerin koruyucu kemik yapı içine yerleºmiº olması, kaº, burun, yanaklar, göz kapakları ve iris tabakası gözün fazla ıºıktan korunmasını sağlar. Ancak göze giren bu ıºınların miktarının arttığı zamanlar ve ortamlarda bu tabakaların koruyucu etkisi azalmakta ve hem kendileri, hem de sinir tabakası hasar görmektedir. Gözlerimizi güneºin bu zararlı ıºınlarından korumak için yaz aylarında ve açık havalarda güneº gözlüğü kullanılmalıdır. Özellikle güneºin dik geldiği 10.00–16.00 saatleri arasında güneºle direkt temastan kaçınılmalıdır.

Güneº gözlüğü seçerken nelere dikkat edilmelidir?

Kullanacağımız güneº gözlüğü mutlaka “ultraviyole (UV) engelleyici” özellikte olmalıdır. Bu özelliği olmayan güneº gözlüğü sadece fazla ıºığın göz içine girmesini engeller. Ancak bu engelleme ıºık kamaºmasını azaltma dıºında hiçbir fayda sağlamaz, aksine zarar verir. Çünkü renkli cam takıldığında zararlı ıºıkların göz içine dolmasını engelleyen göz bebeği küçülmez. Böylece ultraviyole ıºınları göz içine bol miktarda girer. Her güneº gözlüğü ultraviyole ıºınlarının geçiºini engellemez. Bu nedenle gözlüklerin kaliteli ve belgeli olması gerekmektedir. Camın renginin koyu ya da açıklığından çok ultraviyole ıºığını engeleyip engellemediği önemlidir. Ayrıca iyi bir güneº gözlüğünde camın rengi homojen olmalı ve bulanık görmeye yol açmamalıdır. Polaroid camlar ve fotokromik (kolormatik) camlarda yeterli UV blokajı sağlayabilir. Gözlüklerde çerçeve seçimi yaparken estetik özellikler yanında gözü tam koruyabilmesi için yeterli büyüklük ve uygun dizaynda olmalıdır. Göz kusuru ve gözünde baºka bir hastalığı olanların göz doktoru tavsiyesine göre gözlük almaları göz sağlığı için daha uygun olur.

Op. Dr. Faruk EROĞLU
Göz Hastalıkları Uzmanı
Hisar Intercontinental Hospital