GÜNDE BİR SİGARA BİLE BAĞIMLILIĞA İŞARET
Ülkemiz nüfusunun çoğunluğunu gençler oluşturuyor. Gençlerin üçte biri sigarayı deniyor ve bunların yarısı sigara bağımlısı olma riski taşıyor. Ne yazık ki hayatında ilk iki sigarayı tamamen bitiren gençlerin yüzde 85’i sigara bağımlısı oluyor. Anadolu Sağlık Merkezi Sigara Bırakma Kliniği’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Sönmez Duman, sigara bağımlılığı ile ilgili soruları yanıtladı.
Yönteminiz sigara içmeyi, nasıl bir bağımlılık olarak kabul ediyor ve tanımlıyor? Baş edilmesi gereken en büyük sorunu ne olarak görüyor?
Sigara bağımlılığının iki ana bileşeni bulunuyor: Madde bağımlılığı ve psikolojik bağımlılık. Sigaranın içerdiği nikotin, tıpkı alkol, anfetamin, kokain, eroin gibi, zihni ve ruh halini değişikliğe uğratan, bağımlılık yapan bir madde. Beynin haz yollarını etkileyerek “dopamin” salgılatıyor. Dopamin, kişiye yalancı bir keyif veriyor. Kişi bu keyfi tekrar yaşamak için giderek artan miktarlarda sigara içiyor. Kısa bir süre sonra da beyin nikotine bağımlılık kazanıyor. Her gün bir sigara tüketen kişiyi sigara bağımlısı kabul ediyoruz.
Sigara bırakma sürecinde yaşanan yoksunluk etkileri, sigaraya geri dönüşlerde bahsedilmesi gereken önemli bir sorun. Sigara bırakıldıktan sonraki ilk iki haftada hastalarda nikotin yoksunluk etkileri belirgindir: Sıkıntı hissi, sinir bozukluğu, kızgınlık, hassasiyet, uyuma güçlüğü, konsantrasyon bozukluğu, baş ağrısı, yorgunluk, iştah artışı sıkça görülen şikayetlerdir. Tıbbi yardım alarak sigara bırakmayı deneyenlerde yakınmalar daha hafif seyrediyor ve başarı şansı artıyor.
Bağımlılığa son vermek için nasıl bir yöntem kullanılıyor? Bu yöntem vücutta ne gibi etkilere sahip? Nasıl bir süreçle vücutta sigara içmeye engel olabiliyor?
Hastaya özel, farmakolojik ve psikolojik destek programı planlıyoruz. Farmakolojik tedavi nikotin yerine koyma tedavisi ve santral sinir sistemi üzerine etkili ilaçlardan oluşuyor. Nikotin yerine koyma tedavisi ile vücudun ihtiyaç duyduğu günlük nikotin dozunu 24 saatte sabit şekilde salacak yama tarzında nikotin bantlar kullanarak yoksunluk etkilerini azaltmayı hedefliyoruz.
Santral sinir sistemi üzerine etkili ilaçlar ise beyindeki değişik tipteki reseptörlere bağlanarak sigara içme ihtiyacını azaltıyor. Tek tek veya kombine şekilde hastanın ihtiyacına uygun dozlardan tedaviye başlıyoruz. Yakın takiple (yüz yüze görüşme, telefonla görüşme) destek vererek hastanın 6- 8 haftalık zorlu süreci atlatmasına destek veriyoruz.
Başarı oranı nedir? İşlem ne kadar sürüyor? Uzun vadede sigara içimine son veriyor mu?
“Sigarayı bıraktı” diyebilmek için kişinin bir yıl boyunca bir tane bile sigara tüketmemiş olması kuraldır. Sigara bırakma polikliniği başarısı, hastalarının ne kadarının bir yılın sonunda tütünden uzak kalabildiği ile belirleniyor. Dünya standartlarına paralel olarak ASM Sigara Bırakma Polikliniği başarısı yüzde 35 düzeyinde bulunuyor.
Sigara bırakma polikliniğinde hastalarımız öncelikli göğüs hastalıkları uzmanı ile görüşerek sigaranın zararları konusunda eğitim alıyor. Nikotin bağımlılığı değerlendirilerek madde bağımlılığına yönelik tedavi planlanıyor. Hasta daha sonra sigara bırakma konusunda uzman psikoloğumuz tarafından değerlendiriliyor ve psikolojik bağımlılık düzeyi belirleniyor. Akciğer grafisi, solunum fonksiyon testi ve EKG yapılarak hastanın akciğer ve kalp sağlığı değerlendiriliyor ve kişiye özel en uygun tedavi seçiliyor. Program 6- 8 hafta sürüyor. Kontroller ve telefon görüşmeleri ile hastalar yakından izlenerek gerekli destek veriliyor.
Size daha önce başvurmuş kişiler içinde bize demografik bir tablo çizebilir misiniz? Yaş, cinsiyet, meslek gibi.
Anadolu Sağlık Merkezi Sigara Bırakma Polikliniği her yaş grubundan sigara bırakma isteği ile başvuran hastalara hizmet veriyor. Başvuran hastalarımızın büyük çoğunluğu 35- 50 yaş diliminde, üniversite mezunu erkek hastalardan oluşuyor. Hemen her meslek grubundan hastamız mevcut. Kadın hastalarımızın sayısı daha az olmakla birlikte yaş aralığı ve eğitim düzeyi benzer özellikler gösteriyor.
