DİKKAT KENE KABUSU GERİ DÖNDÜ!

Havaların ısınması ile birlikte piknik mevsimi de açılmış oldu. Özellikle hafta sonlarında pek çok aile havanın ve doğanın tadını çıkarmak için ormanlık alanlara akın ediyor. Ancak keyifli bir eğlence olarak başlayan gün bir kabusla sona erebilir çünkü keneler yine işbaşında. Kadıköy Şifa Hastanesi Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Aylin İzat Liceoğlu, kene ve Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hakkında en çok merak edilen soruları yanıtladı.

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi(KKKA), keneler tarafından taşınan Nairovirüs isimli bir virusun sebep olduğu, ateş, cilt içi ve diğer alanlarda kanama gibi bulgular ile seyreden hayvan kaynaklı bir enfeksiyondur. İlk olarak 1944’de Kırım/Rusya’da bu hastalık tanımlanmıştır. Türkiye’de ise ilk kez 2002 yılı ilkbahar ve yaz aylarında hastalıkla tanıştık.

Keneler Nasıl Tanınır ve Nerelerde Bulunur?

Keneler otlaklar, çalılıklar ve kırsal alanlarda yaşayan küçük oval şekillidir. 6 – 8 bacaklı, uçamayan, sıçrayamayan hayvanlardır. Hayvan ve insanların kanlarını emerek beslenirler ve bu sayede hastalıkları insanlara bulaştırabilirler.

Kene Nasıl Bulaştırır?

Keneler kan emerek beslenirler. Kan emebilmek için ise konağa (insanlar veya hayvanlar) tutunarak ağız organellerini deri içine sokarlar ve burada sabitlenirler. Bu halde kalarak doyana kadar kan emerler. Doyma süresi ise birkaç gün ile birkaç hafta arasında değişebilir. Kan emme sırasında ise hastalığı bulaştırabilirler. Keneler ilkbahar ve sonbahar ayları arasında aktiflerdir. Ancak her kene türü KKKA virusu için taşıyıcı, dolayısıyla hastalandırıcılık özelliğine sahip değildir.

Kuluçka Süresi Ne Kadardır?

Kene tarafından ısırılma ile virüsün alınmasını takiben kuluçka süresi genellikle 1 – 3 gündür. Bu süre en fazla 9 gün olabilmektedir. Enfekte kan, ifrazat veya diğer dokulara doğrudan temas sonucu bulaşmalarda bu süre 5 – 6 gün, en fazla ise 13 gün olabilmektedir.

Belirtileri Nelerdir?

Hastaların %90’ı hafif belirtiler gösterir. Çoğunlukla şikayetler:
* Ateş
* Kırıklık
* Baş ağrısı
* Halsizlik
* Kol ve bacaklarda şiddetli ağrı
* Kusma, ishal şeklindedir.

Kan pıhtılaşma hücrelerin(trombositler) sayısında ani düşüş ve damar duvarı hasarı neticesi;

* Yüz ve göğüste kırmızı döküntüler ve gözlerde kızarıklık,
* Gövde, kol ve bacaklarda morluklar,
* Burun kanaması, dışkıda ve idrarda kan görülebilir.
* Ölüm karaciğer, böbrek ve akciğer yetmezlikleri nedeni ile olmaktadır.

Hastaların yaklaşık %10’unda belirtiler şiddetlidir ve ölümle sonuçlanabilir.

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinin Tanısı Nasıl Konulur?

Kesin tanı için kanda virüse karşı oluşan antikorların taranması en sık kullanılan yöntemdir. Bu göstergeler hastalığın başlangıcından sonra 7. günden itibaren belirlenebilir. Virüs izolasyonu ve moleküler yöntemler kesin tanı için kullanılabilir. Ancak pahalı ve her laboratuarda yapılamayan testlerdir. Bunların dışında hastalığın etkilediği doku ve organlara ait testlerde saptanan değişimler kesin tanı testlerinin sonuçlarını beklerken kene ısırması olan ve şikayeti olan kişilerde KKKA hastalığı için yönlendirici olabilir.

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Nasıl Kontrol Edilir ve Nasıl Korunabiliriz?

* Kenelerin yoğun olabileceği çalı, çırpı ve gür ot bulunan alanlardan uzak durulmalı, bu gibi alanlara çıplak ayak ya da kısa giysiler ile gidilmemelidir.

* Görevi nedeni ile risk grubunda yer alan kişilerin hayvan ve hasta insanların kan ve vücut sıvılarından korunmak için mutlaka eldiven, önlük, gözlük, maske v.b. giymeleri gerekmektedir.

* Gerek insanları, gerekse hayvanları kenelerden korumak için haşere kovucu ilaçlar olarak bilinen böcek kaçıranlar dikkatli bir şekilde kullanılabilir. (Bunlar sıvı, losyon, krem, katı yağ veya aerosol şeklinde hazırlanan maddeler olup, cilde sürülerek veya elbiselere emdirilerek uygulanabilmektedir.

* Haşere kovucular hayvanların baş veya bacaklarına da uygulanabilir; ayrıca bu maddelerin emdirildiği plâstik şeritler, hayvanların kulaklarına veya boynuzlarına takılabilir.

* Kenelerin bulunduğu alanlara gidildiği zaman vücut belli aralıklarla kene için taranmalıdır.

Kene nasıl çıkartılmalıdır?

* Vücuda yapışmış keneler uygun bir şekilde kene ezilmeden, ağızdan veya başından tutularak bir cımbız veya pens yardımıyla sağa sola oynatarak alınmalıdır (çivi çıkarır gibi). Isırılan yer alkolle temizlenmelidir. Mümkünse kenenin tanı için alkolde saklanması uygun olur.

* Keneler kesinlikle elle öldürülmemeli, patlatılmamalıdır.

* Üzerlerine alkol gaz yağı vb. gibi kimyasal maddeler dökülmemelidir. Bu kimyasal maddeler kenelerin kusmasına neden olur ve böylelikle kusmuktaki virüsler kan emmek için ısırdığı yerden vücuda girebilirler.

* Kene vücuttan ne kadar erken çıkarılırsa hastalık riski de o kadar azalır.