ÇOCUKLARDA YAZ HASTALIKLARI

Yaz aylarının gelmesi ile birlikte çocuklarda görülen hastalıklarda da artış görülmektedir. Çocukların en sık karşılaştıkları yaz hastalıkları şunlardır:

Güneş yanıkları
İshal
Böcek ısırıkları
İdrar yolu enfeksiyonları
Üst solunum yolu enfeksiyonları

GÜNEŞ YANIKLARI

Güneşte fazlaca kalmak, güneş yanıklarına neden olmakta ve tatili kâbusa dönüştürebilmektedir. Güneş yanıklarına en fazla UV A ve UV B ışınları neden olmaktadır. Kum ve deniz güneşin etkisini artırmakta; şemsiye altında veya gölgede bulunmak bile güneş ışınlarından korunmaya yetmemektedir.

Açık renk tenli; çilli çocukların güneşte yanma risklerinin daha yüksek olduğu bilinmekte; ancak koyu renk tenli çocuklar da uzun süre güneşte kaldıklarında yanabilmektedirler. Amerikan Dermatoloji Akademisi’ne göre; insanların büyük çoğunluğu 20 yaşından önceki dönemde daha çok güneşe maruz kalmaktadır. Çocukluk yıllarında güneşe maruz kalmanın zararları çok iyi bilinmelidir. Tekrarlayan güneş yanıkları, cilt kanserine neden olmaktadır. Özellikle içi su toplayan kabarcıklar halindeki güneş yanıkları, melanoma (en kötü cilt kanseri) gelişimi için risk faktörüdür. Güneşlenmeden sonraki 2-4 saat içerisinde yanık bulguları maalesef ortaya çıkmamakta; ağrı ve ısınmışlık hissi 48 saat sürebilmektedir.

Güneş yanığında ne yapılmalıdır?

Çocuklarınızı güneşten hemen uzaklaştırın…

Çocuğunuza serin (soğuk değil) bir duş ya da banyo yaptırın veya çocuğa serin kompres uygulayın.

Isıyı tutan krem (vazelin); losyon ya da cildi hissizleştiren krem kullanmayın.

Çocuğunuza 2-3 gün boyunca ekstra sıvı verin.

Çocuğunuza ağrı kesici ilaç verin. İlaç tedavisine 2 gün devam edin.

Çocuğunuzu tümüyle iyileşene dek güneşten koruyun.

Çocuğunuza nemlendirici krem uygulayın. (%1’lik kortizonlu kremler hemen uygulanırsa şişliği alır.)

Ne zaman doktora gitmeli?

Eğer güneş yanığı aşırı ağrılı ve kabarcık şeklindeyse
Çocuğun yüzünde şişme varsa
Çocuğunuzda ateş ya da titreme varsa
Çocuğunuzda baş ağrısı ve bayılma hissi gözlemleniyorsa
Çocuğunuzda dehidratasyon bulguları varsa (susamışlık, dil kuruluğu)
Çocuğunuzun cildinde enfeksiyon belirtileri varsa (kızarıklık, şişme, ağrı, ısı artışı)

Güneş yanığında en iyi tedavi korunmadır. Ciltte kızarıklık, hassasiyet gibi hafif güneş yanıkları evde tedavi edilebilir. Ciddi güneş yanıkları ise tıbbi tedavi gerektirir.

Çocuklarımızı güneşe çıkarmadan önce güneşten nasıl koruyabiliriz?

Çocuğunuza pamuklu bir gömlek giydirin.
Çocuğunuza şapka ve gözlük takın.
Çocuğunuza en az SPF 15 güneş koruyucu bir krem sürün.

İSHAL

Yaz aylarında sık karşılaşılan ishallere çeşitli mikroplar neden olmaktadır. Fazla meyve suyu içmek nedeniyle ve gıda alerjilerinde de ishal görülebilmektedir. 1 ya da 2 kez sulu dışkılama belki de çocuğun yediği değişik bir gıdadan kaynaklanabilmektedir. İçme suları ve gıdalarla alınan mikroplar; çocuklarda kusma, ishal ve dehidratasyona neden olmaktadır.

En çok E. Coli basilinin neden olduğu ishaller görülmektedir. Bunlara turist ishali de denmektedir. Bu tür ishaller, kanalizasyon sularının karıştığı, kirli suda yüzmek veya bu kirli suların bulaştığı gıdaların tüketilmesi sonucunda oluşmaktadır. Bu durum yeşil, sulu kabuklu dışkılamaya neden olmaktadır. Yeşil dışkılama, bağırsak pasajının hızlandığını ve orta derecede bir ishalin göstergesidir. İshalin şiddetini belirleyen en önemli gösterge dışkılama sıklığıdır.

İshalin en önemli komplikasyonu aşırı sıvı kaybına bağlı dehidratasyondur ki bulguları 8 saat boyunca gözyaşı olmaması ve idrar yapamama şeklinde gözlenebilmektedir. İshaller birkaç gün ya da bir hafta sürebilir. Esas tedavi, dehidratasyonu önlemek ve ishalle kaybedilen sıvıyı oral yoldan geri kazanmak olmalıdır. İshal tedavisinde evde diyet değişikliği yapmak en doğru yöntemdir. Çocuğun yaşına ve ishalin şiddetine göre diyet uygulanmalıdır.

2 yaşından küçük çocuklarda ve hafif derecedeki ishallerde ne yapılmalıdır?

Çocuğunuz biberon ile besleniyorsa; her biberon ile çocuğunuza ekstra 30-60 ml. su veriniz. Eğer bebeğiniz katı gıda ile besleniyorsa; çocuğunuza elma, muz püresi ve havuç püresi ile patates ve haşlanmış pirinç veriniz.

1 yaşından küçük bebeklerde orta derecedeki ishallerde ne yapılmalıdır?

Bebeklere oral elektrolit solüsyonlarından ilk 24 saatte verilmelidir. Bu solüsyonlar, reçetesiz olarak eczaneden alınabilir. 6-24 saat sıvı veriminden sonra bebek acıkacaktır. 3 günden uzun süren ishallerde standart mama, soya formüllü mama ile değiştirmelidir. Normal bebek mamalarında laktoz (süt sekeri) bulunmaktadır, soya formüllü olan mamalarda ise laktoz yoktur. Beslenmeye 3 gün boyunca, soya formüllü mama ile ishal düzelene dek devam edilmelidir. Her biberona mama hazırlarken ekstra 30-60 ml. su konulmalıdır.

1-2 yaş arası çok sulu dışkı yapan çocuklarda, ne tür diyet değişikleri yapılmalıdır?

gün; sadece sıvı gıdalar, acıkılırsa tost tuzlu kraker, pirinç
gün; çorbalar, patates, havuç, elma, muz ve lif açısından zengin gıdalar
gün; yağsız et, haşlanmış makarna, haşlanmış yumurta, yoğurt
gün süt ürünleri dışındaki dışında normal beslenme
gün: süt ve süt ürünleri eklenebilir.

Anne sütü ile beslenen bebek ishallerinde ne yapılmalıdır?

Dışkının nasıl gözüktüğü (kan ve mukuslu olmadığı sürece) anne sütü ile beslenen bebeklerde önemli değildir. 2-3 aylık bebekler, her beslenme sonrası dışkı yapabilir. Annenin diyetindeki kahve, kola, bitkisel çaylar; bebeğin dışkısını etkileyebilmektedir. Hafif-orta derecedeki ishallerde, anne sütünü kesmeksizin emzirme aralarında ekstra su verilebilir. İshaller bulaşıcı olduğu için korunma çok önemlidir. Ellerin sık sık yıkanması en önemli konudur.

Çocuklar ne zaman doktora götürülmelidir?

Çocuğunuz 8 saattir idrarını yapmıyorsa,
Çocuğunuzun dışkısında kan varsa,
Çocuğunuzda şiddetli karın ağrısı gözleniyorsa,
1 haftadan uzun süren ishallerde,
Çocuğunuzun 72 saattir ateşi varsa,
48 saatlik diyete rağmen, çocuğunuzda düzelme yoksa

Uzun sure açıkta kalan gıdalar veya dondurma, mayonez gibi kolay bozulan gıdaların tüketilmesinden itibaren 6-24 saat içerisinde; kusma, karın ağrısı, kramplar gibi besin intoksikasyonu (zehirlenme) belirtileri gözlenmektedir. Kusma ve ishal vücudumuzun savunma mekanizmalarıdır. Bu tür durumlarda bu şikayetleri engelleyen ilaçlar kullanılmamalıdır. Çünkü gıda zehirlenmesine neden olan toksinler ve bakteriler vücuttan atılana dek kusma ve ishal devam etmektedir.

BÖCEK, SİNEK VE ARI SOKMALARI

Böcek, sinek, arı sokması gibi durumlar, yaz aylarında sık karşılaşılan bir diğer durumdur.

Isırılan yerde ağrılı kızarıklık oluşmakta ve 24 saat içinde kızarıklık artabilmektedir. Çocuğunuzda 10’dan fazla ısırık varsa ve özellikle arı sokmalarında; ateş, kusma-ishal, ve baş ağrısı oluşabilir. Eğer arı çocuğunuzun dilini sokmuşsa, bu çok ciddi bir tıbbi soruna neden olmakta ve solunum zorluğuna yol açmaktadır. Sinek sokmalarında, kaşıntılı şişlikler oluşmaktadır. 1 cm’den büyük şişlik oluştuğunda çocuğunuz böcek sokmalarına karşı alerjiktir denilebilir.

Böcek, sinek ve arı sokmaları karşısında evde ne yapılabilir?

Isırılan yere hemen karbonatlı su ya da kaşıntıyı kesen losyon sürülmelidir. Eğer çok şiddetli kaşıntı varsa %1’lik kortizonlu krem kullanılmalıdır. Kaşıntıyı azaltmak için 10 saniye parmakla baskı uygulanmalıdır. Buz uygulamak, amonyaklı su ile kompres yapmak da iyi gelmektedir.

Böcek, sinek ve arı sokmalarından korunmak için ne yapılabilir?

Özellikle 6 aydan küçük çocuklara sinek koruyucu losyon sürmek faydalı olmaktadır.

İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARI

İdrar yolu enfeksiyonları; yaz aylarında özellikle kız çocuklarda sıklıkla görülmektedir. Havuzlar özellikle risklidir. Enfeksiyon; sık idrara çıkma, karın ağrısı, ateş ve idrarda yanma ile belirti vermektedir. İdrar kültürü yapılarak, uygun antibiyotik ile tedavi uygulanabilir. İdrar yolu enfeksiyonlarından çocuğunuzu korumak için havuzdan çıkınca hemen duş aldırıp, mayosunu değiştirmelisiniz.

ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI

Üst solunum yolu enfeksiyonlarında yaz aylarında artış gözlemlenmektedir. Deniz ve havuza giren çocuklarda burun tıkanıklığı, ateş ve öksürük gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır.

YÜZÜCÜ KULAĞI

Yüzücü kulağı (dış kulak enfeksiyonları) ağrılı ve kaşıntılı kulak problemi olarak ortaya çıkabilen ve havuzdan kaynaklanan bir diğer yaz hastalığıdır. Korunmak için kulak tıpası kullanmak işe yaramaz ise çocuğunuzun kulağını kuru tutmak için havuzdan sonra alkolle dış kulak yolunu temizlemek gerekmektedir. 3 günlük bir tedavi ile Yüzücü Kulağı enfeksiyonu tedavi edilebilmektedir.

Yüzücü kulağı enfeksiyonunda ne zaman doktora gidilmelidir

3 günde kulak ağrısı geçmez ise,
Ağrı giderek artar ise,
Ateş olur ise,
Kulak arkası lenf bezleri şişer ise,

VKV Amerikan Hastanesi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Dr. Arzu Özgeneci