ACIBADEM SAĞLIK HİZMETLERİ TİCARET A.Ş.’NİN 2003-2004 YILLARI BİLANÇOLARININ ANALİZİ (VAKA ANALİZİ)
LİKİDİTE ORANLARI
İşletmenin cari durumunun belirlenmesinde;dönen varlıkların ne derece güvence teşkil ettiğinin,varlıkların kalitesi ve likiditesi açısından incelenmesi gerekir.Bu nedenle,işletmeye borç verenlerin güvencede olup olmadığı belirlenirken,net çalışma sermayesi miktarı yanında,varlıkların kalitesi ve likidite derecesine de bakmak gerekir.Bir varlığın kalitesi demekle,o varlığın satışa çıkarıldığı zaman gerçek değerini bulma olasılığı ifade edilmektedir.varlığın likiditesinden belirtilmek istenen ise;Bir varlığın paraya çevrilmesindeki çabukluk ve kolaylık özelliğidir.
Acıbadem Sağlık Hizmetleri ve Ticaret A.Ş.’nin mali analizinde likiditeye ilişkin olarak;Cari oran,asit-test oranı,nakit oranı ve stok bağımlılık oranları 2002 ve 2003 yılları için incelenecektir.
CARİ ORAN 1,76 1,85 1,80 2,03 1,03
LİKİDİTE ORANLARI 31.12.2003 31.12.2002 31.12.2001 31.12.2000 31.12.1999
ASİT TEST 1,59 1,65 1,50 1,77 0,93
NAKİT RASYOSU 0,99 1,08 1,07 1,44 0,59
STOK BAĞIMLILIK ORANI -5,09 -4,24 -2,38 -4,31 0,77
CARİ ORAN:Dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynaklar(kısa vadeli borçlar) arasındaki sayısal ilişkiyi gösteren bir orandır.Cari oran,işletmenin genel likidite durumunu yansıtarak işletmenin net çalışma sermayesinin yeterli olup olmadığını ortaya koyar.Bu nedenle orana çalışma sermayesi oranı da denilmektedir.
Acıbadem Sağlık Hizmetleri ve Ticaret A.Ş.’nin cari oranı 2003 yılında 2002 yılına göre 0,09 gibi hafif bir düşüş göstermiştir.Genel bir kural olarak cari oranın 2 olması istenir.Fakat gelişmekte olan ülkelerde 1,5 olması yeterli görülmektedir.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin dönen varlıkların devir hızları (stok devir hızı,alacak devir hızı gibi) incelenecek olursa,bu değerlerin yüksek olması işletmenin likiditede başka kaynak arayışına girmeden faaliyetini sürdürebileceğini gösterir.Sonuç olarak 2003 cari oranı(1,76 olarak)yeterli hatta yüksek denilebilir.Yani net çalışma sermayesinin yeterli olduğunu rahatça söyleyebiliriz.
ASİT-TEST ORANI:Bu oaran cari oaranı tamamlayarak onu daha anlamlı kılar.Asit-test oranı;İşletmenin her 1 TL. için ne kadar süratle paraya çevrilebilen likit dönen varlığı vardır,onu gösterir.Asit-test oranının genelde 1:1 olması yeterli sayılmaktadır.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’de bu oranın 2002’de 1,65 2003’de 1,59 olduğuna bakacak olursak değerlerin 1’den büyük olmasından dolayı çok iyi diyebiliriz.Bunun yanında stok devir hızı(34,06) ve alacakların tahsilat süreleri(ortalama 37 gün)gibi faktörleri de göz önünde bulundurursak Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin kısa vadeli borçlarının tamamının,nakit ve süratle paraya çevrilebilir değerlerle karşılanabileceğini ve ödemelerde de bir güçlükle karşılaşmayacağını söyleyebiliriz.
NAKİT RASYOSU:Bu oran işletmenin elindeki mevcut hazır değerleri ile kısa vadeli borçları ne ölçüde karşıladığını ölçmede kullanılan bir orandır.Başka bir deyişle,işletmenin acil para durumunu yansıtmaktadır.Oranın 0,20’nin altına düşmemesi yöneticiler tarafından genel bir kural olarak arzulanmaktadır.Ancak oranın büyük olması da arzulanmaz.İşletmede devamlı nakit fazlasının olması,paranın iyi kullanılmayıp hareketsiz bırakıldığının göstergesidir.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin 2002 nakit rasyosunun 1,08 iken 2003’de 0,99 olduğunu görüyoruz.Bu düşüş bize yatırım maksatlı bir nakitin elde tutulup daha sonra kullanıldığını düşündürüyor.2003 nakit oranı değerine göre,faaliyetlerden sağlanan fon girişlerinin durması ve alacakların tahsil edilememesi durumunda,işletmenin kısa vadeli borçlarını ödemede güçlük çekmeyeceğini söyleyebiliriz.İşletme nakit durumunda sıkışık bir duruma düşmez ve yeni krediler bulma zorunluluğuna girmez sonucu ortaya çıkar.
STOK BAĞIMLILIK ORANI:Asit-test oranının birden küçük olması durumunda borçların geri ödenmesinde işletmenin stoklara olan bağımlılığının ölçümünde kullanılan bir orandır.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin asit-test oranı 1,59’dur.Diğer yıllarda da 1’in üzerinde değerlerdedir.Aynı zamanda Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş. sağlık hizmet sektörü olduğu için bir stok bağımlılığı yoktur.Stok bağımlılık oranları ise eksi değerlerdedir.
FAALİYET ETKİNLİK ORANLARI
İşletmenin çalışma durumunun analizinde,işletme faaliyetlerinde kullanılan varlıkların etkili bir biçimde kullanılıp kullanılmadığını ölçmektedir.Varlıkların kullanılmaları sırasındaki etkinlik derecesini gösteren bu oranlara faaliyet oranları,verimlilik oranları veya devir hızı(dönüşüm katsayısı) denilmektedir.
FAALİYET ORANLARI 31.12.2003 31.12.2002 31.12.2001 31.12.2000 31.12.1999
STOK DEVİR HIZI 34,06 25,96 20,08 21,68 44,99
STOK BEKLEME SÜRESİ 10,72 14,06 18,18 16,83 8,11
ALACAK DEVİR HIZI 9,79 10,36 12,02 13,27 21,70
ORT. TAHSİLAT SÜRESİ 37,29 35,23 30,36 27,50 16,82
ORT. ÖDEME SÜRESİ 3,75 4,80 6,60 5,47 6,68
DÖNEN VARLIK DEVİR HIZI 3,07 2,91 2,45 2,45 7,08
DURAN VARLIK DEVİR HIZI 2,09 2,11 2,08 2,30 4,29
TOPLAM VARLIK DEVİR HIZI 1,24 1,22 1,13 1,19 2,67
ÖZSERMAYE DEVİR HIZI 1,88 2,09 2,07 2,09 5,33
STOK DEVİR HIZI:Stok kalemleri,Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş. için belirli dönem içinde kaç defa yenilendiğini gösterir.Stok devir hızı yıllar itibariyle artış göstermiştir.2003 yılında 2002’ye oranla 8,1’lik bir artış vardır.Bu değerlerin yüksek olması istenilen bir durum olup,diğer koşullar değişmeden daha fazla kar elde edilmesi durumunu gösterir.Aynı zamanda stokların etkin birşekilde yönetildiğininde göstergesidir.
STOK BEKLEME SÜRESİ:Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’stok bekleme süresinin 2003 yılında 2002 yılına oranla 3,34’lük bir düşüş gösterdiği görülmekte.Stok bekleme süresinin kısa olması ve yıllar itibariyle düşme göstermesi işletmenin stok sağlamada sorun yaşamaması,stok likiditesinin yükseldiği ve sağlık sektörü olduğu için hizmet talebinde artış olduğu yorumunu getirir.
ALACAK DEVİR HIZI:Ticari alacakların kalitesi ve likiditesi hakkında bir yargıya ulaşmak istenildiğinde başvurulan bir orandır.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin 2002 ve 2003 yıllarında alacak devir hızı önemli bir değişim göstermemiştir.Hatta değerler sayıldığı için işletme sermayesinin alacaklara nispeten az miktarda bağlandığını ve işletmenin etkin bir tahsilat politikası izlediği söylenebilir.
ORTALAMA TAHSİLAT VE ÖDEME SÜRELERİ:Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin incelenen yıllarda ortalama tahsilat süresinin yükseldüği görülüyor.Yinede ortalama 37,29 gün kısa bir süreyi ifade eder.İşletmenin kredili olan satışlarından olan alacaklarının daha düzenli ve daha kısa süreler içerisinde edilebileceği anlaşılır.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin ortalama ödeme süresinde de bir düşüş gösterdiği izlenmiştir.Burda da işletmenin müşterilerine açmış olduğu kredinin vadesinin,kendisine satıcıların açmış olduğu kredi vadasinden daha uzun olduğunu gösterir.Fakat kredili alış ve kredili satış düzeylerini,günlük peşin satışları dolayısıyla sağlanan para girişlerini göz önünde bulundurursak,ticari borçlarını ortalama 3,75 gün gibi kısa bir sürede ödeyecek demektir.
DÖNEN VARLIKLAR DEVİR HIZI:Dönen varlıkların devir hızının yüksek olması,dönen varlıkların verimliliğinin de yüksek olduğunu gösterir.Ancak karlılık oranı da aynı doğrultuda ise,verimlilikteki yükseklik anlamı taşır.Oranın düşük olması ise,işletmede dönen varlıklarda bir aşırılık olduğunu,stok ve alacakların devir hızının yavaş olduğunu veya mali kaynakların geçici yatırımlar için kullanıldığını gösterebilir.Genel olarak dönen varlık devir hızı için standart bir ölçü söylemeye olanak yoktur.Her işletmenin özelliğine göre değişebilir.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin dönen varlıklar devir hızında yıllara göre fazla bir farklılık olmamıştır.İşletmenin sağlık hizmeti özelliği ve karlılığı göz önünde tutulursa verimlilik yüksektir diyebiliriz.
DURAN VARLIKLAR DEVİR HIZI:İşletmedeki duran varlıkların verimliliğini ölçmede ve duran varlıklara aşırı bir yatırım yapılıp yapılmadığının saptanmasında kullanılan bir ölçümdür.Bu aranın 2 olması uygun görülür.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin 2002 ve 2003 yılları itibariyle bir farklılık göstermemesi ve bu değerlerin ortalama 2 olarak seyretmesi işletmenin tam kapasite ile çalıştığını ve duran varlıklardan yeterince gelir sağlandığı yorumunu getirir.
TOPLAM VARLIKLAR DEVİR HIZI:İşletmenin sahip olduğu tüm varlıkların verimliliğinin ölçümünde kullanılan bir orandır.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin incelenen yıllara göre toplam varlık devir hızı oranlarının değişmediği görülüyor.Bu oranın düşük olmaması ise işletmenin tam kapasite ile çalıştığını gösterir.
ÖZSERMAYE DEVİR HIZI:Öz sermayenin (öz varlığın) ne ölçüde verimli kullanıldığını belirten bir göstergedir.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin özsermaye devir hızında 2003 yılında 0,21’lik bir yavaşlama olmuştur.Fakat bu oranlarla,özsermayenin ekonomik ve verimli bir biçimde kullanıldığını düşünebiliriz.Şunuda unutmamak gerekir ki;özsermaye devir hızının yeterli olup olmadığının saptanmasında,aynı iş kolundaki diğer işletmelerle ve aynı işletmelerin geçmiş yıllardaki sonuçlarıyla karşılaştırmalar yapılması yerinde ve doğru bir yorum olacaktır.
KARLILIK ORANLARI
İşletmenin emrine verilmiş bulunan öz ve yabancı kaynakların,verimlendirme derecesinin ölçümünde kullanılan oranlar bu gurupta toplanmaktadır.Karlılık oranları ile işletmenin geçmişteki kazanç gücü ve faaliyetlerinin etkinlik derecesi değerlendirilir.
KARLILIK ORANLARI 31.12.2003 31.12.2002 31.12.2001 31.12.2000 31.12.1999
MALİ RANTABİLİTE 0,26 0,12 0,05 0,30 1,05
EKONOMİK RANTABİLİTE 0,27 0,20 0,22 0,15 0,45
ROA 0,15 0,06 0,02 0,11 0,26
MALİ RANTABİLİTE:Net kar ile sermaye arasındaki ilişkiler “Mali Rantabilite” olarak adlandırılır.İşletmenin yönetimindeki başarı derecesi ile karlılık durumunun analizinde alınan oran önemli bir göstergedir.İşletme sahip ve sahipleri tarafından sağlanan kaynağın bir birime düşen kar payını göstermektedir.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin mali rantabilite oranı 2002 yılında %12 iken 2003 yılında %25 olarak bir artış göstermiştir.İşletme özkaynaklarını daha verimli birşekilde kullanmıştır.Yönetim ve karlılık açısından iyi bir durumdadır diyebiliriz.
EKONOMİK RANTABİLİTE:Bu oran toplam kaynakların ne ölçüde karlı kullanıldığını gösterir.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin incelenen yıllar itibariyle devamlı sermayesinin getiri oranlarının yüksek olduğu görülüyor.2003 yılında %27’lik bir kar,2002 yılında %20’lik bir kar söz konusudur.
ROA:Oran,varlıkların işletmede ne ölçüde verimli kullanılıp kullanılmadığının saptanmasında yardımcı olur.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş. 2002 yılına göre 2003 yılında %9’luk bir artışla,varlıklardan olan kar oranını arttırmıştır.
FİNANSAL YAPI
İşletmenin kaynak yapısının ve uzun vadeli borç ödeme gücünün ölçülmesinde kullanılan oranlar bu grupta toplanmaktadır.Başka bir anlatımla işletmenin öz kaynağının yeterli olup olmadığı,kaynak yapısı içinde borç ve öz kaynağının dengesi ve öz kaynak olarak yaratılan fonların ne tür dönen varlık yada duran varlıklara kullanıldığının ölçülmesinde yararlanılan oranlardır.
FİNANSAL YAPI ORANLARI 31.12.2003 31.12.2002 31.12.2001 31.12.2000 31.12.1999
FİNANSAL KALDIRAÇ 0,31 0,37 0,48 0,42 0,50
TOPLAM ÖZSERMAYE / T. VARLIK 0,69 0,63 0,52 0,58 0,50
FİNANSMAN ORANI 2,20 1,69 1,07 1,40 1,00
BORÇLARIN ÖZVARLIĞA ORANI 0,58 0,79 1,29 0,92 1,82
YATIRIM ORANI 0,88 0,93 1,11 0,84 1,24
FİNANSAL KALDIRAÇ:Bu oran varlıkların yüzde kaçının borçlara finanse edildiğini gösterir.İşletmeye kredi verenler oranın küçük olmasını arzularlar.Çünkü işletmenin tasfiyesi durumunda,işletmeye kredi verenler öz kaynakların yeterli olması halinde alacaklarını tahsil etme olanağı bulurlar.Diğer taraftan ortaklar,oranın belli bir düzeye kadar büyük olmasını isterler.Çünkü oranın büyük olması öz kaynaklara oranla,yabancı kaynaklardan daha fazla yararlanıldığını gösterir.Bu ise finansman kaldıracının etkisi ile işletme karlılığını arttırıp,ortakların daha fazla kar payı almalarına olanak verir.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş. 2002 ve 2003 yılları itibariyle oranlarını %30 ve %37’lerde tutmuştur.%50’lerin altında orta bir düzeyde diyebiliriz.
TOPLAM ÖZ SERMAYE/TOPLAM VARLIKLAR:Varlıkların yüzde kaçının ortak veya ortaklar tarafından finanse edildiğini ortaya koyar. Oran işletmenin uzun vadeli borç ödeme gücünü gösterir.
Acıbadem Sağlık Hizmetleri ve Ticaret A.Ş.’ nin 2002 yılında varlıklarının %63’ ünü, 2003 yılında ise %69’ unu özsermaye ile finanse ettiğini görüyoruz. Bu oranın % 50 olması arzu edilir. Ancak oranın yorumlanması için endüstri ortalanmaları ile borç ve özsermaye maliyetleri dikkate alınmalıdır.
BORÇLARIN ÖZVARLIĞA ORANI: Bu oranın sonucunun 1 olması istenir. Buşekilde işletmenin toplam kaynaklarının yarısının borçla, diğer yarısının özsermaye ile finanse edildiği anlaşılır.
Acıbadem Sağlık Hizmetleri ve Ticaret A.Ş.’ nin 2002 yılında özsermayesinin %79 oranında borç kullanmıştır. 2003 yılında ise özsermayesinin %58’i oranında borç kullanmıştır. Özsermaye tutarı borç toplamından fazladır. Bu işletmenin finansal yapısının ekonomik dalgalanmalara karşı kuvvetli olduğunu ve işletmeden alacaklıların güvencede olduğunu gösterir.
FİNANSMAN ORANI:Oran,işletmenin mali bağımsızlık derecesi gösterir.İşletmenin öz kaynakları ile yabancı kaynakları arasında uygun bir oranın olup olmadığını analiz etmede yardımcı olur.Oranın en az 1:1 olması istenir.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin finansman oranı 2002 ve 2003 yıllarında yüksek bir değerdedir.İşletme alacaklı durumunda bulunan üçüncü kişilerin baskısında değildir denilebilir.
YATIRIM ORANI:Söz konusu oran,duran varlıkların ne ölçüde uzun vadeli yabancı kaynaklar ve öz kaynaklarla finanse edildiğini gösterir.Bu oranın mutlaka birden küçük olması istenir.Acıbadem Sağlık Hizmetleri Ticaret A.Ş.’nin 2002 ve 2003 yıllarındaki oranı 1’den küçüktür.İşletme yine alacaklı olan üçüncü kişilerin baskısı altında değildir.
KAYNAKLAR:
1-) Akdoğan,N.,Tenker,N.,Finansal Tablolar Ve Mali Analiz Teknikleri,6.Baskı,Ankara,1998.
2-) Akgüç,Ö.,Finansal Yönetim;7.Baskı;İstanbul,1998.
3-) Büker,S.,Bayar,D.,Finansal Yönetim,T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No:875,3.Baskı,Eskişehir,1998.
