AŞI İLE KORUNABİLİR HASTALIKLAR
DİFTERİ,BOĞMACA VE TETANOZ
Çocukluk döneminin ağır ve ciddi hastalıklarından olan Difteri,Boğmaca ve Tetanoz hastalıkları yapılan geniş aşılama çalışmaları ile önemli derecede ortadan kaldırılmış olmakla brlikte maalesef tüm çabalara rağmen bu hastalıkların kökü kazınamamıştır.Bu üç hastalık artık ender olarak görülsede hastalığın ciddiyeti, olumsuz sonuçları ve ölümlere yol açması bu hastalıklara karşı aşılamanın önemini açıklamaktadır.
DİFTERİ
Difteri,salya ve tükürük gibi salyalarla temas edilmesi veya bu mikropla kirlenmiş maddelerin (oyuncak vb.)ağıza götürülmesiyle ve solunum yoluyla bulaşmaktadır.Difteri mirobu çok güçlü bir zehir salgılayarak burunda ve boğazda solunumu engelleyici bir enfeksiyona, kalp yetmezliğine, sinir sisteminde hasarlara neden olabilir.Hastalanan her on kişiden birisi maalesef her türlü tedaviye rağmen hayatını kaymektedir.
BOĞMACA
Boğmaca tüm yaşlarda ve hatta erişkinlerde bile ortaya çıkabilen,nefes almayı engelleyecek biçimde öksürük nöbetlerine neden olan bir hastalıktır.Bu öksürük nöbetleri 6-l2 hafta arasında sürmekte ve bu nöbetlerin ardından birçok çocukta kilo kayıplarına bile neden olabilen kusmalar görülmektedir.Ayrıca, boğmaca 1 yaş altındaki çocuklarda daha sık olmak üzere zatürreye,beyin ve göz içi kanamalarına ve ölümlere neden olabilmektedir.
TETANOZ
Tetanoz mikrobu, genellikle toprakta yaşayan, vücuda çok küçük yara ve kesiklerden dahigirebilen bir mikroptur.Mikrop salgıladığı “tetanoz zehiri” ile omiriliğe ve sinir sistemine zarar vermekte ve gelişmiş tüm tedavi olanaklarına rağmen hala 10 hastadan 6’sının ölümüne yol açmaktadır.Oksijensiz ortamda yaşayan bu mikrpo paslı çivi, bıçak gibi maddelerin yanısıra cam kesiği, hayvan pisliği ve açık yaraların toprakla temas etmesi ve sonucunda insanlara bulaşmaktadır. Tetanoz hastalığı en sık yaşamın birinci ayının bititminden önce görülmekte ve “Yenidoğan Tetanozu” adını almaktadır.Yeni doğan bebekler, tetanoz mikrobuyla ya sağlıksız şarrlardaki doğum esnasında yada doğum sonrası göbek bağının steril olmayan koşullarda yapılması nedeniyle karşılaşmaktadır.Doğum sonrasında göbek kordonunun mikropla temas etmiş bıçak, jilet ve hatta cam ile kesilmesi sonucunda bebeğe bulaşmakta ve kana karışan mikroplar yoluyla hastalık ortaya çıkmaktadır.Bu bebeklerin hemen hepsi her türlü tedaviye rağmen daha yaşamın ilk günlerinde ölmektedirler.Tetanoz hastalığının bebeklerdeki en önemli üç belirtisi; emme güçlüğü kasılmalar ve teskin edilemeyen ağlamadır. Bebekleri Yenidoğan Tetanozundan korumak için, anne adaylararının gebeliklerinin 3.ayından ititbaren mutlaka tetanoz aşısı olmaları gerekmektedir.Tetanoz aşısı olmaları gerekmektedir.Tetanoz aşısı hem anneyi hem de bebeği koruyacağı gibi ne anne nede doğacak bebeğine karşı zararlı bir etkisi olmaz.İster hastanede, ister farklı bir ortam ve koşulda doğum yapılacak olsun tüm anne adaylarının aşılanması gereklidir.Bu uygulama devletimizin sağlık politikasıdır.
DİFTERİ,BOĞMACA VE TETANOZ AŞISI(3LÜ KARMA AŞI)
Karma aşılar,çocukları Difteri,Boğmaca ve Tetanoz hastalıklarına karşı korumak için uygulanmaktadır.Yeni doğan bir bebek ,yaşamını ikinci ayından itibaren 1-2 ay arayla 3 kez aşılanmalı ve ardından 18. Ayda bir hatırlatma dozu yapılmalıdır.İlkokul 1.sınıfında ise boğmaca çıkarılarak,sadece Difteri-Tetanoz karma aşısı yapılmalıdır.(Bu dönemde ayrıca verem,çocuk felci ve kızamık-kızamıkcık-kabakulak aşıları uygulanmalıdır.) Gelişen bilim ve teknoloji,çok sayıda hastalığa karşı tek enjeksiyon ile koruma sağlamaya yönelik yeni aşıları geliştirme çabasındadır.Günümüzde Difteri,Boğmaca ve Tetanoz aşılarına çocuk felci ve Hib menenjit aşısı eklenerek oluşturulan beşli aşı Pasteur Merieux Connaught tarafından geliştirilerek kullanıma sunulmuştur.Dünyanın ilk beşli aşısı olan bu aşı ileriki bölümlerimizde ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Aşı kola ya da bacağın ön kısmına adale içi yolla ya da cilt altına uygulanmaktadır.
ÇOCUK FELCİ (POLİOMİYELİT)
Çocuk Felci hastalığının nedeni,polio virüsü denilen bir mikroptur.Çevre koşularının kötü olduğu yerlerde suların,besinlerin mikroplu dışkı ile kirlenmesi ve kalabalık ortamlarda havaya yayılan mikropların solunmasıyla bulaşır.Hastalığa yakalanan çocuklarda hafif ateş,baş ağrısı,kas ağrıları,bulantı -kusma gibi her hastalıkta görülebilecek ortak bulgular mevcuttur.Bazı çocuklarda hastalık bu bulgularla sınırlı kalırken , bazılarında ise ,kalıcı felçler meydana gelmektedir.Felçler çok tipik olarak yumuşaktır.Yani kaslar sert ve kasılmış durumda değildir.Felçler genel olarak, çocuğun kendini ayağa kaldırmasında ve yürümesinde güçlük şeklinde ilk bulgularını verir.Çoğu hastada felç olan bacak ya da kolda duyu kaybı yoktur.İğne batırıldığında bunu hissederler. Bir yaşından büyük yaş grubundaki hassas çocuklar ve yetişkinler mikrobu kaptıklarında felç gelişmesi açısından daha büyük risk altındadırlar.Felç gelişen hastalarda ölüm oranı %2 ile % 20 arasında değişmekte ancak ,beyindeki solunum merkezinin etkilenmesiyle bu oran % 40’a kadar çıkabilmektedir. Çocuk felci hastalığının çiçek hastalığında olduğu gibi ülkemizde ve tüm dünyada kökünün kazınması için yoğun çalışmalar yapılmaktadır.bazı ülkeler bunu başarmıştır ama ne yazık ki Türkiye’ni’ de aralarında bulunduğu birçok ülke için çocuk felci büyük bir sorun olmaya devam etmektedir.Tedavisi bulunmayan ,kalıcı sakatlıklar ve ölümlere neden olan bu hastalığın kökünün kazınması , ancak aşılanma ile mümkündür.Hem bu açıdan hem de virüsün çevremizde yayagın olarak bulunması nedeniyle çocuk felci aşılamasının önemi oldukça artmaktadır.
ÇOCUK FELCİ AŞILARI
Günümüzde çocuk felci hastalığına karşı kullanılan iki farklı aşı vardır.İnaktive Çocuk Felci Aşısı (Enjeksiyon şeklinde uygulanır ) ve Oral Çocuk Felci Aşısı (Ağızdan damla şeklinde verilir.) İnaktive Çocuk Felci Aşısı Ölü aşıdır.Son derece güvenli ve etkin olması en önemli özelliğidir.Yaşamın ikinci ayından başlayarak 1- 2 ay arayla toplam 3 doz enjeksiyon şeklinde uygulanır.Bebek 18 aylık olduğunda bir hatırlatma dozu daha yapılmalıdır.Pasteur Merieux Connaught tarafından geliştirilen beşli aşı içerisinde difteri,tetanoz,boğmaca ve Hib aşıları birlikte bulunmaktadır. Başta sanayileşmiş ülkeler olmak üzere bir çok ülkede yaygın olarak kullanılmaktadır.Çocuk felcine karşı bireysel korunmanın sağlanmasında vazgeçilmez bir aşıdır. Oral Çocuk Felci Aşısı Ağızdan damla şeklinde verilerek uygulanmaktadır.Oldukça etkin bir aşı olmakla birlikte aşının verilmesi sırasında çocuğun kusması ya da tükürmesi gibi durumlardan olumsuz etkilenebilmektedir.Aşı uygulanması esnasında ishali olan bebeklere bir ay sonra bir doz aşının daha uygulanması tavsiye edilmektedir.Çocuk felcine karşı toplumsal korunmanın sağlanmasında önemi vardır.
İNAKTİVE VE ORAL ÇOCUK FELCİ AŞILARININ BİRLİKTE KULLANIMI
Yapılan çalışmalar,bu hastalığa karşı en iyi korunmanın inaktive ve oral çocuk felci aşılarının ardışık kullanılması ile sağlanabileceğini göstermektedir.Ardışık kullanım önce inaktive ,ardından oral olmak üzere çocuğa farklı zamanlarda her iki aşının da verilmesi prensibine dayanır.Birçok ülkede tercih edilen bu uygulama ;aşılamaya 2,4,6 ya da 2,3,4. aylarda beşli aşı ile başlanan çocuklara 18.aydaki hatırlatıcı dozun ağızdan oral aşı şeklinde verilmesi ile gerçekleştirilmektedir. İnaktive ve oral çocuk felci aşılarını ardışık kullanmanın sağladığı en büyük avantaj ,inaktive aşı ile önce bireysel korunmanın sağlanması,daha sonra oral aşı ile toplumsal korunmanın sağlanmasıdır.Böylece çocuk felci hastalığına karşı hem bireyde hem de toplumda çok güçlü ve kalıcı bir bağışıklama sağlanması mümkün olur. Çocuk felci aşılarının her iki çeşidi de ,difteri,tetanoz,boğmaca ve diğer çocukluk aşıları ile birlikte ve aynı gün uygulanabilir.Aşı uygulanmasından sonra annelerin bebeklerini emzirmesinde herhangi bir sakınca yoktur.Aşıdan hemen sonra dahi bebeğe mama,süt ve diğer besinler verilebilir,herhangi bir süre kısıtlaması yoktur.
