DUVARDAN-DUVARA TEHLİKE

Eskiden duvardan-duvara halı çekici ve ucuz bir yer kaplama malzemesiydi. Değiştirmesi kolay ve ayaklara yumuşaklık vermesi ise bir başka tercih sebebiydi.

Araştırmalara göre duvardan duvara halıların 1 metre karesi ortalama 67 gram toz içeriyor

Artık bu popüler yer kaplamasının potansiyel sağlığa zararlı gaz çıkardığı ve alerjik toz ve partiküller içerdiği biliniyor. Osmangazi Üniversitesi Teknoloji Araştırma Merkezi (TEKAM) Müdürü Prof.Dr. Muammer Kaya , “The Green Guide, Consumer Report”dan aldığı yazısında duvardan-duvara halı tehlikesi üzerinde duruyor.

Sokaklardan halıya bir çok toksik / zehirli maddeler (örneğin arsenik, kurşun, cıva) ve böcek öldürücü / tarım ilaçları gibi maddeler girebiliyor. Ev hayatı da halıların içine kedi / köpeklerden bit / pire/ güve / kene, mantar sporları, bakteri ve tozun sızmasına yardımcı oluyor. Araştırmalara göre duvardan duvara halıların 1 metre karesi ortalama 67 gram toz içeriyor. Bu hijyende kabul edilebilecek toz miktarının çok üzerinde. Bu çeşit tozlardan en fazla da çocuklar etkileniyor. Özellikle emekleyen bebekler veya yerde oyuncak oynayan çocuklar bu tehlike ile sürekli karşı karşıya. Gerçekte çocuklar her gün bu tozdan 10 gram kadar yutabiliyorlar. Özellikle çocuk yuvalarında ve ayakkabı ile girilen işyerlerinde duvardan-duvara halı kullanımı sağlık açısından çok tehlikeli.

Sadece halı tabanındaki toz sorun değil. Duvardan-duvara halılar tabana çoğunlukla kimyasal yapıştırıcılarla yapıştırılıyorlar. Halı döşendikten sonra birkaç hafta bu kimyasal yapıştırıcılar zararlı buhar çıkarıyorlar. Bu buhar zararlı maddeler olan formaldehit, toluen ve ksilen ile karışık 200 farklı kimyasal içerebiliyor. Bazı araştırmacıların çalışmalarına göre, fareler üzerinde yapılan testlerde iki günde 4 defa birer saat sıcak hava üflenen bazı halı numuneleri fareleri öldürmüştür. Ancak hangi halıların toksik olduğunu söylemek kolay değil.

Halı altlıkları halıya yapıştırılmamalı aksine dikişli yapılmalı. Standart halı altlıklarında stiren – butadin – lastik lateks karışımı ve poliüretan (boyar maddeler, halojenli alev geciktiricileri fosjen, isosiyanat, toluen, diamin ve ozon tüketen metilen klorid ve CFC içerir) gibi sentetik maddeler yerine biyolojik bozuşabilen jüt veya doğal lifler kullanımı tercih edilmeli. Halı boyaları ve halı işlenirken kullanılan böcek öldürücü, tarım ilaçları ve mantar öldürücüler de halılardan istenmeyen kimyasal buhar / gaz çıkışına neden olabiliyorlar.

HALILARIN YARATTIĞI ÇEVRESEL SORUNLAR

Tüketici Raporlarına göre dünyada en fazla satan duvardan-duvara halı liflerinin ikisi de sentetik: naylon ve olefin (polipropilen-PP). Bu iki hammadde de petrole dayanmakta olup üretim ve taşınmaların da bir takım çevresel sorunlar yaratabiliyor. Eski halıların yok edilmesi, özellikle bozuşurken kimyasal maddeler çıkaran poliüretan astarlı, halılar katı atık problemi yaratmakta. Amerikan Çevre Ajansı (EPA) göre 2000 yılında 2.5 milyon ton halı ve kilim çöpe atıldı.

HALIDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Hangi halıların sağlık problemleri yaratacağını söylemek zor. Ancak uzmanlara göre halı alırken dikkat edilmesi gereken hususlar %100 yün veya pamuk halı almak olmalı. Ancak aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekebilir:

Alerji sorunu olanlar her tür halıdan rahatsızlık duyarlar.

Yün halılar genellikle zehirli güve yok edici kimyasallarla işlem görürler.

Pamuk halılar ise pamuk üzerine sıkılan böcek öldürücü tarım ilaç kalıntıları içerebilir.

Halı sektöründe, halı marka sertifika gözetim kurumu / enstitüsü oluşturulmalı halılar bu kurum tarafından kimyasal maddeler için test edilip “Yeşil Marka” alışı teşvik edilmeli. Büyük üreticiler özellikle duvardan-duvara halı atıklarını / eskilerini geri alma programı oluşturma. Eski halılar ve halı altlıkları geri dönüştürülerek yeni malzemelerin üretim programı başlatılmalı. Dünya’da Basf, DuPont, Collins&Aikman gibi firmalar kendi halı geri toplama ve dönüşümü işlemlerini yapmaktalar.

Sonuç olarak, duvardan-duvara sabit halı yerine, kaldırılıp yıkanabilir parça halılar sağlık acısından çok önemli. Küçük, yıkanabilir, doğal liflerden üretilen halılar, sıcak su ile yıkandığında astım ve alerji yapan bakterileri, kene vs’yi öldürür ayrıca halının altındaki tozlar rahatlıkla süpürülüp uzaklaştırılabilir.