YAZ İSHALLERİ

İshal,dışkı miktarının fazlalaşması ile günlük dışkı sayısının artması ve dışkı kıvamının bozularak yumuşak, sulu bir görünüm alması olarak tanımlanır. Çocuklarda en sık 0-5 yaş grubunda rastlanan ve bu yaş grubunda ölüme yol açan nedenlerinbaşında gelen bir hastalıktır. Büyük bir kısmı gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere,dünyada her yıl ishalden 4-5 milyon çocuğun yaşamını kaybettiği bilinmektedir. Özellikle yaz aylarında sıklığı artmaktadır.

İSHAL OLUŞMA NEDENLERİ NELERDİR?

İshallerin sıklığı ve nedenleri toplumun sağlık koşullarına göre farklılık gösterir. Ülkemizde enfeksiyonlar, ishallere yol açan nedenlerin başında gelir. Temiz içme ve kullanma suyununolmaması, yemeklerin hazırlanışında temizlik kurallarına dikkat edilmemesi, çocuğa bakan kişilerin kişisel hijyen bilgisinden yoksun oluşu enfeksiyöz ishallerin oluşmasını kolaylaştıran faktörlerdir. Akut ishal etyolojisinde çok çeşitli bakteriler, viruslar, parazitler ve diğer pek çok etken rol oynamaktadır.

İSHALLİ ÇOCUKTA KLİNİK BULGULAR NELERDİR?

Klinik bulgular etiyolojiye,bağırsak tutulmasının lokalizasyonuna, ishalin ağırlık derecesine ve süresine bağlı olarak değişir. İshalde sıvı kaybı arttıkça huzursuzluk, nabızda hızlanma, idrar miktarında azalma ve renginde koyulaşma olur. İshale sık olarak eşlik eden kusma, açlık, ateş gibi belirtiler de dehidratasyonu ve elektrolit dengesizliğini olumsuz yönde etkiler.

NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURULMALI?

Bebeklerde ve çocuklarda ishale bağlı olarak sıvı ve elektrolit kaybı hızla oluşabileceği için birkaç sulu dışkılamadan sonra doktora başvurulmalıdır.

İSHAL TEDAVİSİ NASIL OLUR?

Akut ishalde temel tedavi, etiyoloji dikkate alınmaksızın sıvı ve elektrolit kaybının yerine konmasıdır. Antibiyotik genellikle gereksiz ve etkisizdir. Ancak belirli durumlarda ve bazı patojenlerle oluşan ishallerde antibiyotik tedavi endikasyonu vardır. Dışkıda kan, müküs ve lökosit varlığı veya ishalin 7 günde düzelmemesi (uzayan ishal) durumlarında dışkı kültürleri ile etiyoloji saptanmalı ve gerekiyorsa etkili antibiyotik tedavisi başlanmalıdır. Çok sayıda ve miktarca fazla sulu dışkılar akut dehidratasyona, tedavisiz bırakılırsa özellikle küçük çocuklarda ölüme yol açabilir. İshal tedavisinde ana ilke, vücuttan kaybedilen su ve elektrolitlerin yerine konulması ile dehidratasyonun düzeltilmesi ve ishal devam ettiği sürece su ve tuz kayıplarının karşılanmasıdır. Sıvı tedavisine erken dönemde başlanırsa dehidratasyon önlenebilir. Bağırsak hareketlerini azaltan ilaçların çocuklarda ishal tedavisinde yeri yoktur.

İSHALDE BESLENME NASIL OLMALI?

İshal süresinde iştahsızlık sıktır. Çocuk zorlanmamalı, besinler sık ve ufak öğünler şeklinde verilmelidir. İshalin erken döneminde çocuğun aç ve susuz bırakılmaması, alışık olduğu sıvı besinlerin alabildiği miktarlarda verilmesine devam edilmesi, genellikle dehidratasyon gelişmesini önlemeye yeterlidir. Anne sütü alan bebeklerde emzirme devam ettirilir. Büyük çocuk alışık olduğu sıvı besinler ile beslemeye devam edilir.Yoğurt, ayran gibi besinler besin değeri yüksek olan yağsız et, katı yumurta gibi besinler tercih edilmelidir. İshal durana kadar liften zengin besinler (fazla posa bırakan çiğ sebze ve meyveler) bağırsak peristaltik hareketlerini arttırdığı için önerilmez. Yağ emilimi bozulmamış olmasına karşın çok yağlı besinler barsaklardan geçişi hızlandırdığı için birkaç gün verilmez.

İSHALDEN KORUNMA NASIL OLUR?

Anne sütü ile beslenme,ishal gelişmesini önleyen en iyi ve etkili korunma yöntemidir.Ayrıca anne sütünün ,bebeğin immünolojik yanıtını artırma ve pasif immunizasyon sağlama, bağırsağı koruyan ve uygun bağırsak florasının devamını sağlayan faktörler içerme gibi önemli koruyucu özellikleri vardır.Anne sütü ile beslenen bebeklerde genellikle ağır ishal görülmez. Anne sütü almaya devam eden ishalli çocukta, ağır dehidratasyon gelişme olasılığı pek azdır. Enfeksiyöz ishaller fekal-oral yolla bulaşır. Bu zincirin kırılması çok önemlidir. Hijyen kurallarına dikkat edilmes iile enterik patojenlerin buluşması engellenebilir.