GECİKMİŞ KONUŞMANIN SEBEPLERİ
Gecikmiş Konuşmanın Sebepleri
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, gecikmiş konuşmanın nedenleri, belirtileri ve çözüm önerilerine ilişkin “Aile El Kitabı” hazırladı.
“Aile El Kitabı”nda şu bilgilere yer veriliyor: İki dil konuşulan ev ortamı, baskıcı aile tutumları, düşük sosyoekonomik düzey gibi çevresel faktörler dil ve konuşma gelişimini geciktirebilir. Çocuğunuzun yerine konuşmayın, başkalarının da konuşmasına izin vermeyin.Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, gecikmiş konuşma hakkında ailelerin bilinçlendirilmesi amacıyla “Aile El Kitabı” hazırladı. Kitapta, özel eğitimde engel kategorilerine göre en kalabalık grubu, dil ve konuşma güçlüğü çeken çocukların oluşturduğuna işaret edilerek, sorunun aşılmasında anne-babalara büyük görev düştüğü belirtiliyor. Anne babaların öncelikle konuşmanın neden geciktiğini tespit etmeleri önerilerek, bunun, çözüm için ilk adımı oluşturacağı kaydediliyor.
Konuşma geriliğinin sebepleri arasında zihinsel yetersizliğin bulunabileceği belirtilen kitapta, yarık damak, tavşan dudak gibi konuşma organlarında oluşan problemlerin de sorun yaratabileceği ifade ediliyor.
Kitaba göre, çocuğun uzun süreli ya da sık hastalık geçirmesi de dil ve konuşma gelişimini geciktirebiliyor. Çocuğun ait olma, sevme ve sevilme, kabul edilme gibi gereksinimlerinin karşılanmamasının yanı sıra iki dil konuşulan ev ortamı, baskıcı aile tutumları, düşük sosyoekonomik düzey gibi çevresel faktörler de dil ve konuşma gelişimini olumsuz etkileyebiliyor.
BELİRTİLERİ
Gecikmiş konuşmanın, hem derece hem de tür olarak farklılık gösteren “dil ve konuşma güçlüğü” olduğu belirtilen kitapta, anne babaların gözlemlerinin, sorunun tanımlanmasında önemli yer tuttuğuna dikkat çekiliyor.
Kitapta anne babaların, şu belirtilere dikkat etmeleri öneriliyor:
-Kısıtlı sözcük dağarcıkları vardır,
-Yutma, çiğneme, salya akıtma sorunları olabilir,
-İsteklerini, düşüncelerini dile getirirken vurma, çarpma, ağlama, bağırma gibi tepkilerde bulunulabilir,
-Jest, mimik, işaret kullanmaya yönelebilir,
-Dikkat süreleri kısa ve dağınık olabilir,
-Bellekleri zayıf olabilir,
-Kavramları geç ve uzun zamanda öğrenebilir,
-Yalnız kalmayı tercih edebilirler,
-Çevreleriyle ve girdikleri yeni ortamlarda uyum güçlükleri gözlemlenebilir.
ANNE-BABAYA ÖNERİLER
“Sevgi”nin, sağlıklı gelişimde belirleyici rol oynadığı vurgulanan kitapta, çocuğun, sevildiği ve kabul gördüğü oranda öz saygı geliştireceği kaydedildi. Kitapta, aile üyeleri ve sosyal çevre arasında sağlanacak işbirliğinin konuşmayı olumlu etkileyeceğine işaret edilerek, “Acıma, kızma, suçlama ve aşırı korumayı bırakarak, çevrenizle ve yaşamla barışık olun” önerisinde bulunuldu.
Anne babalara iyi birer dinleyici olmaları tavsiye edilen kitapta, şu noktalara dikkat çekildi:
Çocuğunuzun sizi model aldığını unutmayın.
Doğal konuşun, kısa, kurallı ve basit cümleler kullanın, konuşmanızı hecelemeyin.
Uygun jest ve mimikleri kullanın, süreç ilerledikçe jest ve mimik kullanımını azaltın.
Çocuğunuzun konuşma için gösterdiği çabayı ödüllendirin.
Ödülü, istediğiniz sesi veya sözcüğü çıkarınca verin. Söyleyebildiği sözcük ve sesler yerine, ısrarla mimik, jest ya da kendi tercih ettiği sesleri kullanırsa duymazdan, görmezden gelin.
Çocuğunuzun yerine konuşmayın, başkalarının çocuğunuzun yerine konuşmasına da izin vermeyin.
Kitapta ayrıca çocukların dil ve konuşma gelişimini destekleyen bazı etkinliklere de yer veriliyor.
Konuşma organlarına yönelik “nefes çalışmaları” yapabileceği kaydedilen kitapta, “masa üstündeki kağıdı üfleyerek hareket ettirme”, “mızıka, flüt gibi müzik aletleriyle denemeler yapma”, “mum üfleme”, “ıslık çalma”, “balon şişirme” gibi etkinliklerin faydalı olabileceği kaydediliyor.
Dil, dudak, çene, yüz kasları alıştırmaları için de “dudağın kenarına çikolata, şeker sürüp yalama”, “dondurma, lolipop yalama”, “yüzü komik şekillere sokup çocuğun da aynı şekli uygulaması”, “çiklet çiğneme”, “kahkaha, hıçkırık gibi çeşitli sesler çıkarma” şeklindeki uygulamalar tavsiye ediliyor.
