DONMA VE İLKYARDIM

Soğuk ortamdan uzaklaşarak, rüzgardan korunacak yer aramak ısı kaybını azaltmayı sağlar. Giysi katları arasındaki kuru ve durgun hava, iyi bir ısı izolatör olup, şapka ya da atkı ile başı örtmek de ısının korunmasına yardımcı olur.

Normal vücut ısımız 37 derece civarında olduğu halde çevremiz nadiren bu sıcaklıkta olur. Vücudumuz, yediğimiz besinleri yakarak ısısını sabit tutmaya çalışır. Donma ya da donmaya yakın ısılarda vücut ısısının düşmesine “hipotermi” denir. Yalnızca ayaklar, eller, kulaklar veya burun ucu gibi uç kısımların soğuğun etkisiyle yaralanmasına “donuk” denir. Vücut ısı kaybını metabolizmayı artırarak (titreme) dengelemeye çalışır.

Yurdun büyük bölümü soğuk hava ve kar yağışının etkisi altında. Acil Tıp Derneği Genel Başkanı Uz. Dr. Ülkümen Rodoplu, soğuk havanın beraberinde getirdiği önemli bir probleme değiniyor: Donma ve ilkyardım.

HİPOTERMİ

Hipotermi için ısının donma noktasında olmasına gerek yok. Kışın evsiz kişilerde veya evlerinde yeterince ısınmayanlarda da görülebilir. Yaşlı ve hastalar soğuğa daha az dirençlidir. Kişi soğuk suya batırıldığında da hızla hipotermi gelişebilir. Vücut ısısının birkaç derece düşmesi telafi edilebilir. Ama yaşamsal organlarda ısı 35 derecenin altına inerse hipotermi oluşmaya başlar.

Belirtileri:

Başlangıçta titreme vardır. Giderek, kas hareketleri yavaşlar ve ısı düştükçe durur.

Kişide uykuya eğilim görülür.

Nabız yavaşlar ve zayıflar, solunum yavaşlar

Dolaşım ve solunum durabilir.

İlkyardım:

Hastayı 20 derece civarında oda ısısına alın. Birden bire hamam, sauna gibi çok sıcak bir ortama almak tehlikeli olabilir.

Islak giysilerini çıkarın ve kuru, sıcak battaniyelerle örtün.

Açık havadaysa, gerekirse hava akımını kesmek için çevresine naylon benzeri rüzgarlık gerin.

112’yi arayarak hastayı en kısa sürede Acil Servis’e ulaştırın.

LOKAL SOĞUK YARALANMALARI

Soğuk nedeniyle oluşan yaralanmaların çoğu vücudun açıkta kalan yerlerinde olur. Lokal yaralanmaların şiddetini etkileyen faktörler şunlardır:

Maruz kalınan ısı,

Rüzgarın hızı,

Sıkı giysi, ayakkabı ve dolaşımı kısıtlayan başka nedenler,

Yorgunluk,

Kötü beslenme,

Alkol ve uyuşturucu kullanımı. Alkol, ciltteki damarları genişleterek geçici sıcaklık hissine yol açar ama aynı nedenle soğuk ortamda alkol alımında dikkatli olunmalıdır.

Hipotermi. Hipotermide, kan iç organlara çekileceği için vücudun uç kısımlarında soğuk yaralanması riski artar.

Aynı hastada hem lokal, hem de sistemik etkilenmeyle karşılaşabilirsiniz.

İlkyardım:

Hastayı soğuk ve ıslak ortamdan uzaklaştırın.

Sıcak ellerinizle ya da nefesinizle etkilenen bölgeyi ısıtmaya çalışın.

112’yi arayarak hastayı en kısa sürede Acil Servis’e ulaştırın.

DONUK

En ciddi lokal soğuk yaralanması olan donukta, dokular gerçekten donar ve hücreler ölür. Kangren gelişirse ölü dokuların cerrahi olarak uzaklaştırılması gerekir. Daha az zarar oluşsa da yaralı bölümde kalıcı değişiklikler olur.

Belirtileri:

Kızarma,

Ağrı,

Sertlik,

Donma hissi.

İlkyardım:

Yüzük, saat, bilezik gibi takıları çıkarın.

Donmuş organ aleve, ateşe tutulmaz. Aşırı sıcak suya sokulmaz. Donmuş kısımların yeniden ısıtılması için araba egzosu veya doğrudan doğruya ateş kullanılması, hassas dokularda daha fazla hasara yol açacaktır.

Hastayı soğuk ve ıslak ortamdan uzaklaştırın. Kuru ve yün bir bezle bu organı sarın. Şişmeye karşı, bu organı yukarıda tutun.

Ayaklarında donma varsa, asla yürütmeyin. Sedye ya da sırt tahtası ile taşınmalıdır.

Sıcak ellerinizle ya da nefesinizle etkilenen bölgeyi ısıtmaya çalışın.

112’yi arayarak hastayı en kısa sürede Acil Servis’e ulaştırın.