MEVZUATTüzük

MADEN VE TAŞ OCAKLARI IŞLETMELERINDE VE TÜNEL YAPIMINDA ALINACAK IŞÇI SAĞLIĞI VE IŞ GÜVENLIĞI ÖNLEMLERINE ILIŞKIN TÜZÜK

Yürürlüğe Koyan Bakanlar Kurulu Kararnamesi: No: 84/8428 – 16 Ağustos 1984

Resmi Gazete: 22 Ekim 1984 – 18553

BIRINCI KISIM

KAPSAM, DEYIMLER VE GENEL HÜKÜMLER

KAPSAM

MADDE 1 – Doğada element bileşik veya karışım halinde bulunan maddelerin araştırılması, işletmeye hazırlanması, işletilmesi, çıkarılması ve zenginleştirilmesinde çalışan işyerlerinde, taş ocaklarında, ve tünel yapımında, işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatında genel olarak öngörülenler yanında alınması gerekli sağlık ve güvenlik önlemleri bu Tüzükte gösterilmiştir.

DEYIMLER

MADDE 2 – Bu Tüzükte geçen deyimlerden; Açık işletme, yer üstündeki işletmeleri, Alçak gerilim, 42-1000 volt arasındaki gerilimleri, Aksoraj, dik ve eğilimli kuyuların dip ve başlarıyla ara katlardaki manevra yerlerini, bu yerlerde bulunan düzenleri

Alev sızdırmaz (antigrizüto) aygıt, içine girebilecek grizünun patlaması halinde, hasara uğramaksızın, alevin sızmasını ve ortamdaki grizu veya kömür tozunun tutuşmasını ya da patlamasını önleyecek şekilde yapılmış olan aygıtı, Askıya almak, bir kademenin hazırlanmasından sonra kendi ağırlığıyla göçmesini sağlamak üzere altının boşaltılması Ateşleme, kazı işlerinde deliklere doldurulmuş olan patlayıcı maddelerin patlatılmasını, Ateşleyici (barutçu) bu Tüzükte yazılı patlayıcı madde kullanılması koşullarını yerine getirmek üzere, yeterlik belgesine sahip en az ilkokul mezunu kişiyi, Ayak, maden içerisinde iki galeri arasında cephe halinde üretim yapılan yeri, Baca, maden içerisinden sürülen galeriyi, Başaşağı (desandr) yeraltında, başaşağı sürülen eğimli yolları, Baraj, yeraltında yangın, su zararlı gaz ve diğer tehlikeleri önleyici engelleri,

Bür, yerüstüyle bağlantısı olmayan kuyuyu, Cep (niş) galeri, varagel ve vinç dip ve başlarıyla ara katlarında ve ızgaralarda görevli işçilerin ve ateşleme görevlilerinin korunmaları amacıyla serbestçe sığınabilecekleri biçimde yapılan yuvaları,

Çatlak (kavlak) ana kütleden ayrılmış, her an düşebilecek parçaları,

Çatlak (kavlak) sökümü, bir kademenin kazı işlerinin devamı sırasında ana kitleden ayrılmış düşebilecek durumdaki parçaların temizlenmesini,

Daimi nezaretçi; fenni nezaretçinin emir ve talimatı altında görev yapan ve Maden Kanunu’nun 82’nci maddesine göre atanmış kimseyi

Dekupaj, kazısı yapılacak maden ve taş kitlesi veya tabakasının üzerini kaplayan örtü tabakasının kaldırılmasını,

Dolgu (ramble), yer altında açılan boşlukların dolgu malzemesiyle doldurulmasını,

Fenni nezaretçi, işçi sağlığı ve iş güvenliği gereklerinin yerine getirilmesinden ve işletmenin teknik esaslar çerçevesinde çalıştırılmasından sorumlu, maden mevzuatına göre görevlendirilmiş maden mühendisi veya maden yüksek mühendisini,

Freno, varagel üzerinde taşımayı sağlayan sistemi,

Gerilimin etkin (efikas) değeri,alternatif akımda gerilim tepe değerinin 1,41’e bölünmesinden elde edilecek değeri,

Grizu, metanın havayla karışımını,

Hava köprüsü ( krosing) bir hava akımının diğer bir hava akımı yoluyla karışmadan belirlenmiş doğrultuda gitmesini sağlayan geçidi,

Kademe, açık işletmelerde belirli aralık, kot ve eğimlerle meydana getirilen basamak şeklindeki çalışma yerlerini,

Karakol, vinç ve varagel baş ve diplerinde kurulan koruyucu düzeni,

Karo, maden işletmeleri için gerekli hizmetlerin yapıldığı yerüstü tesislerin bulunduğu alanı,

Kendiliğinden emniyetli aygıt içinde normal çalışması sırasında meydana gelebilecek herhangi bir ark veya kıvılcımın ortamda bulunan yanıcı gaz veya buharları patlatmayacağı biçimde yapılmış aygıtı,

Kişisel koruyucular, çalışanların iş kazasına uğramalarını veya meslek hastalıklarına tutulmalarını önlemek üzere, çalışılan yerin özelliğine ve yürürlükteki mevzuata göre çalışma süresince kullanmak zorunda oldukları gözlük, maske, baret, koruyucu ayakkabı, eldiven, yağmurluk, emniyet kemeri vb. koruyucuları,

Küçük gerilim 42 volta kadar olan gerilimleri,

Lağım, taş içerisinde sürülen galeriyi, Maden ocağı kuyuları ve giriş çıkış yollarıyla yeraltındaki bütün kazıları, bu kazılardan çıkan pasanın çıkartıldığı yatımlı veya düz galerileri, diğer yolları ve üretim yerlerini, çıkarma (ihraç) taşıma, havalandırma tesislerini yeraltında kullanılan enerjinin sağlanmasında ve iletilmesinde kullanılan sabit tesisleri, (kendine özgü havalandırma tesisi bulunan her maden ocağı bağımsız bir ocak sayılır. Ancak, ayrı havalandırma tesisleri bulunmakla beraber, aynı işverene ait olup bir elden yönetilen ve yeraltından birbirlerine bağlı olan birden çok maden ocağı tek bir ocak kabul edilir.)

Molet, kuyularda vinç halatını yönlendiren özel makarayı,

Nefeslik, ocak havasının giriş ve çıkış yolunu,

Nezaretçi, fenni nezaretçi tarafından gerekli görülen işleri yürütmek veya bunları gözetim altında bulundurmak üzere yazılı olarak görevlendirilen, gerekli deneyim ve teknik bilgiye sahip en az ilkokul mezunu kişiyi,

Paraşüt, asansörlerde çekme halatının kopması halinde kafesin düşmesini önleyecek düzeni,

Potkabaç, kazı işlemini kolaylaştırmak amacıyla alında derinlemesine açılan boşluğu,

Rekup, ana galeriden maden yatağını kesme amacıyla sürülen ikincil galerileri,

Röset, Kuyu ve başaşağıların (desandr) dip ve başlarının katlardaki yatay yollarla olan bağlantı yerlerini,

Sıkılama, lağım deliklerine, patlayıcı madde konulduktan sonra kalan boşluğun gerektiği biçimde doldurulmasını,

Şev, kademe alın ve yüzlerindeki eğimi,

Şövelman, kuyu ağzındaki asansör kulesini,

Topuk, yeraltı işletmeleriyle açık işletmelerde güvenlik için bırakılan maden kısımlarını,

Varagel, dolu araba aşağıya inerken boş arabanın yukarı çıkmasını sağlayan ve karşılıklı ağırlık esasına göre, eğimli düzey üzerinde fren ve halat kullanılarak yapılan taşıma yerini,

Yüksek gerilim, 1000 voltun üstündeki gerilimleri,

Bakanlık, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını, ifade eder.

KURMA IZNI VE IŞLETME BELGESI

MADDE 3 – Bu Tüzük kapsamında olup ilk kez işletmeye açılacak veya bir yılı aşan bir süreyle durdurulduktan sonra yeniden çalıştırılacak işyerleri için, bölge çalışma müdürlüğüne başvurularak kurma izni ve işletme belgesi alınması gerekir.

FENNI NEZARETÇININ DENETIMI

MADDE 4 – Fenni nezaretçi, en az 15 günde bir, ocağın işçi çalıştırılan yerlerini denetlemek, sonucunu, noterce onaylı fenni nezaretçi rapor defterine, öngöreceği öneri ve önlemlerle birlikte yazıp imzalamak zorundadır. Denetim yapılmamasından, öneri ve önlemlerin yerine getirilmemesinden işveren sorumludur.

IKINCI KISIM

MADEN OCAKLARINDA YERALTI IŞLERI

BIRINCI BÖLÜM

YOLLAR, MERDIVENLER VE HARITALAR

YOLLAR

MADDE 5 – Ocakların giriş ve çıkış yollarının sürekli olarak açık ve bakımlı durumda bulundurulması, çalışanlara öğretilmesi, gerekli yerlerde yolların gittiği yerleri gösterir levha ve işaretlerin konulması ve bunların korunması zorunludur.

IKI YOL ZORUNLULUĞU

MADDE 6 – Hazırlık devresi dışında, yeraltı çalışmalarının yapıldığı yerler, en az iki ayrı yolla yerüstüne bağlanır. Bu yollar arasındaki topuk, 30 m den aşağı olamaz, yolların ağızları aynı çatı altında bulundurulamaz.

KUYULAR ARASINDAKI BAĞLANTI

MADDE 7 – Bağlantı yolları birbirine yakın iki kuyudan oluşan ocaklarda, kuyular arasında, başkaca güvenli bir yol bulunmadığı takdirde, kuyuların en derin katında bağlantı kurulur.

MERDIVEN ZORUNLULUĞU

MADDE 8 – Derinliği 50 m den az olan kuyularda işçilerin çıkabileceği, sağlam ve bakımlı bir merdiven bulunması zorunludur.

ÇIKARMA (IHRAÇ) KUYULARININ BAĞLANMASI

MADDE 9 – Dik ve eğimli çıkarma kuyularının rösetleri, bir taraftan diğer tarafa güvenle geçmeyi sağlayacak, uygun bir geçit yoluyla birbirine bağlanacaktır.

KUYU MERDIVENLERI

MADDE 10 – Kuyu merdivenleri, çıkarma bölmelerinden ayrı bir bölme içinde bulunacaktır.

MERDIVENLERIN NITELIKLERI

MADDE 11 – Kuyu merdivenlerinin basamak aralıkları 30cm den, eğimleri 80 dereceden, dinlenme sahanlıkları arası 10 m den çok olmayacaktır. Merdivenlerin başları, sahanlık ve rösetlerden en az bir metre yukarıya kadar yükseltilecek veya tutamaklar yapılacaktır.

MALZEME TAŞINMASI

MADDE 12 – Merdivenlerden inip çıkanlar, beraberlerindeki malzemeyi, düşmemesi için, olanak varsa, üzerlerine tespit ederler.

IMALAT HARITALARI

MADDE 13 – Maden ocaklarında, imalat haritaları her ayın sonunda işlenir; gerekçe raporu ve imalat defteriyle birlikte teftişe yetkili memurlara gösterilmek üzere hazır bulundurulur.

IKINCI BÖLÜM

PATLAYICI MADDELER

KULLANILABILECEK PATLAYICI MADDELER

MADDE 14 – Maden ve taş ocaklarıyla tünel yapımında, ancak, Bakanlığın izin verdiği türden patlayıcı maddeler kullanılabilir.Grizulu, kömür tozlu ocaklarda kükürt ocaklarında kullanılacak patlayıcı maddelerin, bu ocakların güvenliğinin gerektirdiği nitelikte olması gerekir.

PATLAYICI MADDELERIN TESLIM ALINMASI VB IŞLER

MADDE 15 – Patlayıcı maddelerin teslim alınması, taşınması, depolanması, dağıtılması, geri alınması vb. işler, bu amaçla eğitilmiş ve fenni nezaretçi tarafından görevlendirilmiş kimseler tarafından, ilgili mevzuat hükümlerine göre yapılır.Ocakta kullanılacak patlayıcı maddeler, güvenlik önlemleri altında yetkili ve sorumlu bir kimse nezaretinde, derhal patlayıcı madde deposuna taşınır.

PATLAYICI MADDELERIN ATEŞLENMESI

MADDE 16 – Patlayıcı maddeleri, bu amaçla eğitilmiş, fenni nezaretçi tarafından görevlendirilmiş ve en az ilkokul mezunu, yeterlik belgesine sahip ateşleyicilerden başkasının alması ve ateşlemesi yasaktır.

BOZUK PATLAYICI MADDELER

MADDE 17 – Donmuş veya bozulmuş patlayıcı maddeler, yeraltına sokulmaz; yeraltı depolarında bozulanlar derhal dışarı çıkarılır; özel ve güvenli bir yere konur.Bu nitelikteki patlayıcı maddeler, fenni nezaretçinin emir ve talimatı gereğince, ilgili mevzuat hükümlerine göre yokedilir.

PATLAYICI Madde DEPOLARINDA GÜVENLIK ÖNLEMLERI

MADDE 18 – Yeraltındaki patlayıcı madde depoları, bir patlama halinde işçilerin çalıştıkları yerlere, yollara ve ana havalandırma yoluna zarar vermeyecek ve işçiler için tehlike yaratmayacak uzaklıkta olacaktır.Bu depolara Bakanlıktan izin alınmadan 150 kg dinamit ve 300 adet kapsülden fazlası konulamaz.Patlayıcı maddeler, depolar arasında orjinal ambalajında taşınır ve depolarda orjinal ambalajlarında bulundurulur.50 kg az patlayıcı madde bulunan depolara ana yoldan 90 derecelik bir, daha çok patlayıcı madde bulunan depolara 90 derecelik iki dirsek oluşturan bir yolla girilecek; patlayıcı madde, deponun son kısmına konacaktır.Bir patlama olasılığına karşı, patlayıcı madde depolarının karşısına, dirseklerden en az üç metre derinlikte hız kesici cepler yapılacaktır.Depo çatlak ve göçük yapılmayacak, olabildiğince su sızdırmayacak, alt ve üst kattaki çalışmalara zarar vermeyecek ve çalışmalardan zarar görmeyecek bir yerde yapılacaktır. Deponun bulunduğu galerinin ağzından 50 metre ötesine kadar, ahır kurulması,
yanıcı ve yangına yol açabilecek maddelerin konulması yasaktır.Yeraltı deposunda, sıcaklık 8 dereceden aşağı ve 30 dereceden yukarı olmayacaktır.Patlayıcı madde dağıtımı, depo çıkışındaki özel bir cepte yapılacak buralarda statik elektrik boşalmasına karşı gereken önlemler alınacaktır. Patlayıcı maddeler, yapım ve ocağa geliş tarihlerine göre dağıtılacak ve kullanılacaktır.

KAPSÜLLER VE DIĞER PATLAYICI MADDELER

MADDE 19 – Kapsüllerle diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve taşınamaz; ancak ayrı bölmelerde bulundurulmak koşuluyla ateşleyicilerinin taşıdıkları sandıklarda bir arada taşınabilirler.

PATLAYICI MADDELERE ILIŞKIN YÖNERGE

MADDE 20 – Patlayıcı maddelerin taşınması ve depo edilmesine ilişkin esaslar, fenni nezaretçi tarafından hazırlanacak yönergeyle saptanır. Bu yönergenin hazırlanmasında, ilgili mevzuat hükümleriyle birlikte aşağıdaki hususlar gözönünde tutulur;

a) Tesisler ve genel durum planları,

b) Nem, bozulma ve donmaya karşı korunma,

c) Tecrit (ayırma),

d) Havalandırma,

e) Patlama ve yangına karşı alınacak önlemler,

f) Yangın halinde gaz ve dumanların boşaltılması,

DEPOYA GIRME YASAĞI

MADDE 21 – Fenni nezaretçi tarafından görevlendirilmemiş veya izin verilmemiş kimselerin patlayıcı madde deposuna girmesi yasaktır.

KULLANILACAK PATLAYICI MADDELERIN TAŞINMASI

MADDE 22 – Kullanılmak üzere dağıtılmış bulunan patlayıcı maddeler, ancak, ateşleyiciler veya fenni nezaretçilerce görevlendirilmiş kişiler tarafından, ateşleyici gözetiminde, özel sandıklar içinde taşınır. Sandıklar tahtadan veya bu işe elverişli yalıtkan malzemeden yapılmış olacak;özel kilit düzeni bulunacaktır. Bunların içine başka bir madde konulamaz.Ateşleyici, manyeto ve sandıkların anahtarlarını kendi üzerinde bulundurur.Ateşleyicinin vücudundaki statik elektriğin boşaltılması için gerekli önlemler alınır.Bir kişinin taşıyabileceği patlayıcı madde miktarı, 10 kg geçemez. Patlayıcı maddelerin elektrik lokomotifleri (trolley) ile taşınmaları, fenni nezaretçi tarafından hazırlanıp Bakanlıkça onaylanan yönerge esaslarına göre yapılır.

PATLAYICI Madde KAYIT DEFTERI

MADDE 23 – Patlayıcı madde depolarında bir patlayıcı madde kayıt defteri tutulur. Deftere, patlayıcı maddelerin teslim alınma, dağıtılma ve geri alınmalarına ilişkin bilgilerle birlikte bu işlerle ilgili, sorumlu ve yetkili kimselerin adı ve sicil numaraları yazılır.Kayıt defterinin hesap dengesi her gün yapılır ve stoklarla karşılaştırıldıktan sonra, depo sorumlusu, teslim eden ve teslim alan tarafından imzalanır.

PATLAYICI MADDELERIN KORUNMASI

MADDE 24 – Patlayıcı maddeler, depolanma ve kullanma yerinden başka yere götürülemez.Ateşleyiciler, patlayıcı madde sandıklarını, nezaretçinin de uygun göreceği güvenilir bir işçiye teslim eder veya ocak içinde bu iş için özel hazırlanmış ceplerdeki kilitli sandık veya dolaplara koyarlar.Patlayıcı maddenin kaybı veya çalınması fenni nezaretçi ve daimi nezaretçiye derhal haber verilecek; sorumlular hakkında gerekli işlem yapılacaktır.

TÜKETIM DEFTERI

MADDE 25 – Ateşleyiciler, bir tüketim defteri tutmak ve her ateşlemeden sonra kullandıkları patlayıcı maddeleri bu deftere yazmak zorundadırlar.Her vardiya sonunda, ateşleyiciler tarafından bu defterin dengesi sağlanır ve ateşçiyle lağım atılan yerdeki usta tarafından imzalanır.

DOLDURMA VE SIKILAMA

MADDE 26 – Patlayıcı madde, lağım deliği iyice temizlendikten, gerekli hallerde yastık maddesi yerleştirildikten sonra doldurulur ve sıkılandıktan sonra ateşlenir.Sıkılama maddesinin boyu 40 cm kadar olan kartuşlar için 350 cm dir. Fazla her kartuş için, kartuş boyunun yarısı kadar, sıkılama maddesi eklenir.Patlayıcı maddenin boyu, delik derinliğinin yarısını geçemez. Artan boşluk, sıkılama maddesiyle doldurulur.Nezaretçiler, sıkılama madde ve gereçlerini ateşleme yerinin yakınında bulunduracaklardır.Lağım deliklerinin doldurulması ve sıkılanması, bizzat ateşleyici tarafından veya onun gözetim ve sorumluluğu altında bu konuda deneyimli usta tarafından yapılır.Kartuşlar, lağım deliklerine, şekillerinin bozulmamasına özen gösterilerek zorlanmadan sokulur, sıkılama, iletken olmayan özel çubuklarla yapılır.Fitiller kapsüllere, özel kapsül pensesiyle sıkıştırılır. Kapsüller, kartuşlara, ateşleme yapılacağı sırada yerleştirilir ve lağım delikleri, ancak, ateşlenecekleri zaman doldurulur.

KAPSÜL TELININ TEMIZLENMESI, BAĞLANMASI, ATEŞLENMESI

MADDE 27 – Kapsül tellerinin uçlarının temizlenmesi, birbirlerine ve ateşleme tellerine bağlanması ve ateşlenmesi işini bizzat ateşleyici yapar.Lağım atılacak yeri en son ateşleyici terkeder.Beşten çok lağımın aynı zamanda ateşlenmesi, seri halinde, elektrikle yapılır.Yanıcı ve parlayıcı gazlar bulunan, tozların yanması ve patlaması tehlikesi olan ocaklarda, fitille ateşleme yapılmaz.

ELEKTRIKLI KAPSÜLLE ATIŞLEME

MADDE 28 – Elektrikli kapsülle ateşleme yapılan yerlerde lağım deliklerine teknik amonyum nitratın doldurulmasında kullanılan pinomatik ve mekanik araçlar uygun biçimde topraklanır.

ATEŞLEMEDE GÜVENLIK ÖNLEMLERI

MADDE 29 – Ateşleyici ateşleme tellerini manyetoya bağlamadan, fitil kullanılmasına izin verilen ocaklarda bunları ateşlemeden önce, lağım atılacak yere gelen bütün yol ağızlarına nöbetçi konulup konulmadığını, işçilerin geçişlerine kapatılıp kapatılmadığını denetler.Bu işte görevlendirilecek yeteri kadar sayıda işçi bulundurulamazsa, yol ağızları, uygun bir şekilde kapatılacaktır.Ateşleyici ateşlemeyi o civarda bulunanların savrulacak parçalardan korunacak biçimde sığındıklarından emin olduktan “lağım var” diye 3 kez bağırıp nöbetçilerden de aynı cevabı aldıktan sonra yapacaktır.Yol ağızlarına konacak nöbetçiler ve engeller, ateşleyici izin vermedikçe kaldırılmayacak ve gidiş gelişe izin verilmeyecektir.

KARŞILIKLI ÇALIŞILAN BACA VE TÜNELLER

MADDE 30 – Karşılıklı çalıştırılarak birbirine yaklaşan baca ve tünellerin delinmesinde, tehlike sınırına girildiği zaman, daimi nezaretçi, delinme işinin sona ermesine kadar, karşı baca ve tünelde çalışmayı durdurur; güvenlik önlemlerini alır; yeniden çalışmaya başlanıncaya kadar girilmesine olanak vermeyecek şekilde kapatır. Baca ve tünel delinme tamamlanıncaya kadar havalandırılır.

SIĞINAKLAR VE KORUNMA TESISLERI

MADDE 31 – Atılan lağıma savrulacak parçalara karşı korunmaya elverişli bulunmayan yerlerde, uygun sığınaklar ve korunma tesisleri yapılır.

PATLAMAMIŞ PATLAYICI MADDELER

MADDE 32 – Lağım deliğinde patlamamış patlayıcı maddenin kaldığı veya bundan kuşkulanıldığı takdirde, elektrikle ateşlemede en az 5 dakika fitil ile ateşlemede en az bir saat geçmeden ateşleme alanına kimse giremez.Patlamamış patlayıcı madde artıkları, bir nezaretçinin sorumluluğu altında olanak varsa o lağımı delen usta tarafından patlamamış lağım deliğinin en az 30 cm yakınında ona paralel bir başka delik delinip doldurularak ateşlenir.Delinme, doldurma, ateşleme ve pasanın kaldırılması sırasında, çalışma alanında görevlilerden başkasının bulunması yasaktır.Patlamamış kartuş ve kapsüller bulunması olasılığına karşı, pasalar elle kaldırılır ve kartuş ve kapsüller aranır; bulunamadığı takdirde, bu pasanın doldurulduğu araba, katarlara bağlanmaz.Bu arabaların üzerine tehlike işareti konur; güvenlik önlemleri altında, tek olarak ocak dışına çıkarılır; dikkatle boşaltılır ve bulunacak patlayıcı maddeler, ambara teslim edilir.

Ateşleyici lağım deliğinde kalan patlamamış maddeleri zararsız hale sokamazsa, bacadaki çalışmayı durdurur; kendisinden sonraki vardiya ateşçisine durumu bildirerek bacayı teslim eder ve nezaretçiye gerekli bilgileri bizzat verir.

LAĞIM ATILAN YERE GIDILMESI

MADDE 33 – Lağım atıldıktan sonra duman ve gazlar iyice temizlenmedikçe ve ateşleyiciyle yetkili kimseler tarafından dikkatle muayene edilip tehlike kalmadığı bildirilmedikçe, bu yere hiç kimsenin girmesine izin verilmez.

ESKI DELIKLER

MADDE 34 – Geri tepmeyle boşalmış veya patlamaya rağmen kalmış lağım deliklerini kısmen veya tamamen kazımak, oyarak temizlemek veya daha fazla derinleştirmek yahut yakınlarında bu deliklere rastlayacak biçimde yeni delikler açmak yasaktır.

ELEKTRIKLI ATEŞLEME ARAÇLARI

MADDE 35 – Elektrikli ateşleme araçları, en az ayda bir kez muayene edilir ve güvenle işler durumda tutulur.Bu araçlar, yalnız ateşleyiciler tarafından kullanılır ve kapsül telleri, ancak, atım yapılacağı zaman ateşleme kablosuna bağlanır.Doldurulacak lağım sayısı, aracın patlatabileceği kapsül sayısının yarısını geçemez.Grizulu ve kömür tozlu ocaklarda grizuya karşı güvenlikli ateşleme aracı kullanılacaktır.

ATEŞLEME KABLOLARI

MADDE 36 – Ateşleme, kablosu olarak yalnız izole edilmiş elektrik iletkenleri kullanılır, Çıplak teller, ancak alından itibaren 50 m kadar ve izolatörler üzerine çekilmiş olmak koşuluyla kullanılabilir.Rutubetsiz yerlerde, izolatör yerine, kuru ağaç veya başka bir yalıtkan takoz kullanılabilir.Ateşleme kablolarının diğer elektrik iletkenleriyle temasını önleyici önlemler alınır.

ATEŞLEME BAĞLANTILARI

MADDE 37 – Ateşlemeden önce bütün bağlantılar gözden geçirilir. Iletkenlerin kısa devre yapıp yapmadıkları özel ölçme aygıtlarıyla denetlenir; bunun manyeto ve pille yapılması yasaktır. Ani gaz çıkan bacalarda, özel önlemler alınmakla birlikte, lağımlar, seri olarak bağlanır.Iletkenler güvenliği sağlayacak uzunlukta olmalı ve ateşleme aracına, ateşleme yapılacağı zaman bağlanmalıdır.

GECIKMELI KAPSÜLLER

MADDE 38 – Gecikmeli kapsüllerin kullanılmasına ilişkin esaslar aşağıda gösterilmiştir.

a) Kapsüller; bu konuda eğitilmiş ve sınavda başarı göstermiş ateşleyiciler tarafından kullanılır.

b) Ateşleyici adi kapsülle gecikmeli kapsülü bir arada taşıyamaz ve birlikte kullanamaz.

c) Gecikmeli kapsüller, kömür ocaklarında ancak taş içerisinde yapılan ateşlemelerde kullanılabilir.

d) Kömür ocaklarında ani grizu çıkmasından kuşkulanılıyorsa veya lağımlar kömür damarına yaklaşıyorsa, gecikmeli kapsül yerine emniyetli kapsül kullanılır.

e) Yeraltı ocaklarında kullanılmasına izin verilen her türlü patlayıcı madde, gecikmeli kapsüllerle de kullanılabilir;

f) Bina ve tesislere yakın, açık işletmelerde, büyük atımlar, kademeli ateşleme sağlayan yöntemlerle yapılacak; atımlarda gecikmeli kapsül kullanılacaktır.

g) Kartuş içerisine sokulan kapsül, kendi teliyle ilmik atılmak suretiyle kartuşa sıkıca bağlanacaktır.

KULLANILABILECEK KAPSÜLLER

MADDE 39 – a) Kömür ocaklarında lağımlar, yalnızca, elektrikli kapsülle ateşlenebilir.

b) Kömür ve kükürt ocaklarında alüminyum kovanlı kapsül kullanılamaz.

c) Birlikte kullanılacak elektrikli kapsüller aynı dirençte olacak, buna olanak yoksa, dirençler arasındaki fark, +- 0,25 Ohmu geçmeyecektir.

PATLAYICI Madde KULLANMA YASAĞI

MADDE 40 – a) Emniyet lambası veya metan detektörleriyle yapılan ölçümlerde % 1 veya daha çok metan bulunan kısımlarda,

b) Grizu bulunması muhtemel ve grizu kontrolu yapılmayan eski ve yeni imalat boşlukları ve çatlakları olan yerlerde,

c) Tıkanmış kömür, bür ve siloların açılmasında,

d) Kapatılmış yangın barajlarının açılmasında,

Patlayıcı madde kullanılması yasaktır.

GRIZU ÖLÇÜMÜ

MADDE 41 – Ateşleyici, grizulu ocaklarda, lağım deliklerini doldurmadan önce, 25 metre yarı çapındaki bir alan içinde ve özellikle tavandaki boşluklar, çatlaklar ve oyuklarda grizu ölçmesi yapar.Bu ölçmede % 1 metan tespit edilirse, lağımlar doldurulamaz.Ateşleyici, lağımların doldurulmasından sonra ve ateşlemeden önce, ölçmeyi tekrarlar. Metan oranı % 1’in altındaysa lağımları ateşler, üstündeyse, % 1’in altına düşünceye kadar ateşlemez. Kömür tozu bulunan, kömür tozu bulunmamakla birlikte tehlikeli kömür tozu oluşabilecek kömür damarlarının bulunduğu ocaklarda, ateşlenecek yerlerde, lağım delikleri doldurulmadan önce taş tozu serpmek, sulamak gibi koruyucu önlemler alınır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TAHKIMAT VE DOLGU

TAHKIMAT ZORUNLULUĞU

MADDE 42 – Bütün yeraltı işlerinde, taş, toprak, kömür, cevher vb maddelerin kayma ve düşmelerini önlemek üzere, uygun ve yeterli tahkimat yapılır.Bu sırada, yıkılma ve düşme tehlikesi bulunan askıda bütün maddeler düşürülür veya tahkimatla düşmeleri önlenir. Tavanlarda ve yanlarda boşluklar varsa, bunlar sıkıca doldurulur ve sıkıştırılır.Tahkimatın onarımı, değiştirilmesi, ileri alınması ve sökülmesi sırasında, parça düşmelerini önleyecek özel önlemler alınıBu tahkimat, fenni nezaretçilerin işin özelliğine göre belirleyecekleri teknik esasları kapsayan yönergeye uygun olarak yapılacaktır.

TAHKIMATIN SÖKÜLMESI

MADDE 43 – Tahkimatın sökülmesi, güvenlik kurallarına uygun yöntemlerle uygun araç ve gereç kullanılarak, nezaretçinin görevlendirdiği bir ustanın sorumluluğu altında güvenli bir uzaklıkta ve yerde yapılır.TAHKIMAT MALZEMESI BULUNDURMA ZORUNLULUĞU

MADDE 44 – Işveren, tahkimat için yeterli ve uygun malzemeyi sağlamaktan, daimi nezaretçi, bu malzemeyi işyerlerinde gerektiğinde kolaylıkla yararlanılabilecek biçimde sürekli olarak hazır bulundurmaktan sorumludurlar.

TAHKIMATIN DENETIMI

MADDE 45 – Nezaretçiler, çalışılan yerin güvenilir şekilde tahkimini gerektiğinde derhal onarımını, değiştirilmesini ve takviyesini sağlayacak önlemler alırlar.Nezaretçiler ve ilgili işçiler, sık sık ve özellikle uzunca bir duraksamadan sonraki işe başlamalarda, çalışılan yerin tavanını ve tahkimatını muayene ederler.

EĞIMLI DAMARDAKI TAHKIMAT

MADDE 46 – Eğilimli damarlarda, bağlar, orta direkle