KIŞLA GELEN ACİL DURUMLARA DİKKAT

Acıbadem Ankara Hastanesi Acil Servis Sorumlusu Doç. Dr. Serkan Şener, ilk yardımda doğru bilinen yanlışlar nedeniyle pek çok insanın, başına gelen kazanın etkisinin dışında, daha fazla zarar görebileceğine dikkat çekerek kışla gelen acil durumlar hakkında bilgi verdi.

Soğuk Yaralanmaları

Soğuk nedeniyle oluşan yaralanmaların çoğu vücudun açıkta kalan yerlerinde veya uzuvlarda olur. Maruz kalınan ısı, rüzgarın hızı, sıkı giysi, ayakkabı ve dolaşımı kısıtlayan başka nedenler, yorgunluk, kötü beslenme, alkol ve uyuşturucu kullanımı yaralanmanın şiddetini artıran sebeplerdendir.

Deri ısısı 25 dereceye düştüğünde doku metabolizması yavaşlar. Oksijen yetersizliği o bölgelerde mor renkte görünüme (siyanoz) sebep olur. Deri ısısı 15 dereceye düştüğünde doku metabolizması belirgin şekilde bozulur. Soğukta doku ölümünün nedeni dokuya kan dolaşımının olmaması (iskemi) ve küçük damarlardaki pıhtılşamadır. Donma (frosbite) deri sıcaklığının – 10 0C kadar düşmesi sonucu oluşur. Gerçek donma noktasına erişmeyen soğuklarda ciltte yanıklarda görülene benzer ödem ve baloncuklar (vezikül ve büller) meydana gelir. Isı kaybı daha da sürerse donma noktasına gelinirse donuk (frosbite) oluşur.

Belirtiler:

• Donan bölge (el, ayak, burun) önce kızarmaya başlar;

• Giderek ağrı gelişir;

• Donan bölge sertleşir;

• Son devrede his kaybı oluşur.

İlk Müdahale:

• Yüzük, saat, bilezik gibi takıları hızla çıkarın.

• Donmuş organ aleve, ateşe tutulmamalıdır. Donmuş kısımların yeniden ısıtılması için aşırı sıcak suya sokulmaz. Masaj yapmak ve ovmak hassas dokularda daha fazla hasara yol açacağı için önerilmez.

• Hastayı soğuk ve ıslak ortamdan uzaklaştırın. Kuru ve yün bir bezle bu organı sarın. Şişmeye karşı, bu organı yukarıda tutun.

• Ayaklarında donma varsa, asla yürütmeyin. Kişi sedye ya da sırt tahtası ile taşınmalıdır.

• Sıcak ellerinizle ya da nefesinizle etkilenen bölgeyi ısıtmaya çalışın. Gerekirse sarılın.

• 112’yi arayarak hastayı en kısa sürede Acil Servis’e ulaştırın.

Hipotermi

Genellikle uzun süreli olarak soğuk ortama maruz kalmaktan kaynaklanır. Hipotermi genellikle yağmur, rüzgâr, kar veya soğuk suya maruz kalma gibi faktörler tarafından tetiklenir. çok uzun süreyle soğuğa maruz kalırsanız, vücudunuzun savunma mekanizması

daha fazla ısı kaybetmenizi engellemeye çalışır. Titremeye başlar ve diğer organlarınızın sıcaklığını normal düzeyde tutmaya çalışırsınız. Cilde olan kan akışı azalır ve ısı yaratmak üzere hormonlar salgılanır.

Eğer vücut enerjisi tükenmişse ve vücut iç ısısı 30 0C altındaysa hipotermi yaşamı tehdit eden boyutlara ulaşabilir. özellikle çocuk yaş grubu, yaşlı insanlar ve kolay hareket edemeyen hastalar hipotermiye karşı daha hassastırlar.

Belirtiler:

• Kişinin derisinde pürüzlenme,

• Kıllarda dikleşme,

• Karıncalanma ve sızlanma,

• Deride soğukluk ve solukluk,

• His kayıpları,

• Bitkinlik, uyuşukluk,

• Uyku hali ve katılaşma gibi belirtiler görülür.

Böyle bir durumda ise donmayı önlemek amacıyla hastaya şekerli sıcak bir şeyler içirmeli ve yedirmelidir. Donma tehlikesi yaşayan kişiye kalın giysiler giydirilmeli, üzeri de kalın örtülerle örtülmelidir. Kişi kesinlikle uyutulmamalı, ılık odada tutulmalı ve bir süre sonra odanın sıcaklığı yavaş yavaş arttırılmalıdır. Kesinlikle ama kesinlikle kişi birden sıcak odaya sokulmamalı, alkollü içecekler içmemeli, kar ile vücudu ovulmamalı ve masaj yapılmamalıdır.

Karbonmonoksit Zehirlenmesi

Karbonmonoksit gazı; doğal gaz, gaz yağı, benzin, tüp gazı, kömür ve odun gibi yapısında “karbon” bulunan yakıtların tam olarak yanmaması sonucunda oluşan dumanda yer alan zehirli bir gazdır. Tatsız, renksiz, kokusuz olması ve tahriş etme özelliğinin olmaması nedeni ile fark edilmediği için “sinsi katil” olarak adlandırılabilir.

Belirtiler:

• Baş ağrısı,

• Yorgunluk ve bitkinlik hissi,

• Mide bulantısı,

• Baş dönmesi

• Bilinç kaybı

İlk Müdahale:

önce kendi çalışma alanınızı sizi tehlikeye sokacak durumdan kurtarın. Ortamı havalandırın, etkilenmiş ya da zehirlenmiş olanları hareket ettirebiliyorsanız temiz havaya çıkartın.

Hiç vakit yitirmeden 112 Ambulansı arayın.

Hastanın bol oksijen almasını sağlayın.

Hastanın %100 oksijene ihtiyacı olacağından mutlaka bu imkanların sağlanacağı bir hastaneye naklini sağlayın.

Evden çıkarken kapı ya da pencerenizi biraz aralık bırakın. Bu sayede temiz hava akımı sağlanabilir ve ortamda karbonmonoksit bulunsa bile zehirlenme sonucunda ölüm görülme olasılığı ortadan kalkar.

Bacalarınızın düzenli olarak temizlendiğinden emin olun.

Gece yatmadan önce sobanın tamamen söndüğünden emin olun.

Kovalı soba kullanıyorsanız, sönmüş kömür dolu kovayı evin dışına çıkarın.

Banyo ve mutfakta su ısıtmak için kullandığınız tüpün evin dışında olması gerekir.