Yaz Tatilinde Ekran Kullanımına Dikkat
Çocukların Ruhsal Dünyasını Korumak İçin Dijital Detoks Önerileri
Yaz tatili, çocuklar için yalnızca okul temposundan uzaklaşılan bir dönem değil, aynı zamanda sinir sistemi ve ruhsal dengenin yeniden kurulması için önemli bir fırsat. Ancak bu dönemde ekran kullanımı, çocukların doğal iyileşme sürecini olumsuz etkileyebiliyor. İbn Haldun Üniversitesi Sistem, Ağ ve Siber Güvenlik Müdürü ve Sağlık Eğitim Uzmanı Murat Bütün, tatilde ekran kullanımına ilişkin aileleri uyararak, çocukların iç dünyasını korumaya yönelik öneriler paylaştı.
Çocukluk Dönemi Beyin ve Sinir Sistemi Gelişimi İçin Kritik
Murat Bütün’e göre çocukluk yılları, beynin duygusal düzenleme, duyusal bütünleme ve ruhsal dengeyi sağlayan bölgelerinin en hızlı geliştiği zamanlardır. Tatil dönemleri, okul yükünden uzaklaşan çocuklar için beynin ve sinir sisteminin yeniden düzenlenmesi açısından kritik bir fırsattır.
Bütün, “Bu süreç doğa, fiziksel aktivite ve sosyal bağlarla desteklenirse çocuklar hem bedensel hem de ruhsal açıdan güçlenir” diyerek, ekranın bu doğal ritmi bozabileceğine dikkat çekiyor.
Dijital Detoksun Önemi
Günümüzde ekranlar, çocukların zorlayıcı duygulardan kaçış noktası hâline gelebiliyor. Oysa Bütün’e göre “can sıkıntısı”, hayal gücünün ve yaratıcılığın doğduğu değerli bir alan.
Dijital detoks sayesinde çocuklar, boş kalabilme, kendi kendini eğlendirme ve sakinleşebilme becerisini yeniden kazanabilir. Tatilde ekran kullanımının azaltılması, yalnızca dikkat gelişimine değil, sinir sisteminin biyolojik ritminin onarılmasına da katkı sağlıyor.
Ekranı Yasaklamak Yerine Alternatifler Sunun
Bütün, ekranı tamamen yasaklamak yerine, yerine doğa yürüyüşleri, açık hava oyunları, aile etkinlikleri ve ritüeller koymanın çok daha etkili olduğunu belirtiyor. Böylece çocuk hem sosyal hem de duygusal açıdan beslenmiş olur.
Aşırı Ekran Maruziyetinin Belirtileri
Uzun süreli ekran maruziyetinde çocukların sinir sistemi genellikle “sempatik modda” çalışmaya başlıyor. Bu da şu belirtilere yol açabiliyor:
- Huzursuzluk
- Uyku problemleri
- Dürtüsellik
- Yüksek seslere karşı hassasiyet
- Sürekli tetikte olma hâli
Bütün, dijital detoksun hem psikolojik hem fizyolojik açıdan iyileştirici bir süreç olduğunu vurguluyor.
Riskli Davranışlar ve Altta Yatan Nedenler
Ekran kullanımı, zamanla çocuğun duygusal düzenleme yöntemi hâline gelebilir. Şu belirtiler risk işareti olabilir:
- Uykuya dalamama
- Yemek düzeninin bozulması
- Tuvalet ihtiyacının ertelenmesi
- Ekran kesildiğinde öfke veya panik
- Sosyal geri çekilme
- Sanal dünyaya aşırı bağlanma
Bütün, “Burada önemli olan ‘çok izliyor mu?’ değil, ‘neden sadece burada huzur buluyor?’ sorusunu sormaktır” diyor.
Kısıtlamadan Önce Anlamak
Bütün’e göre, ekranla ilişkili sorunlarda ilk adım yasak koymak değil, çocuğun ekran karşısında hangi ihtiyacını karşıladığını anlamaktır.
Hikâye anlatımı, doğa aktiviteleri, sessizlik anları ve oyun gibi etkinlikler bu boşluğu sağlıklı şekilde doldurabilir.
Doğa ve Fiziksel Aktivitenin Gücü
Doğa yürüyüşleri ve fiziksel oyunlar, çocukların beden farkındalığını, duygusal dengesini ve dikkatini geliştirmede etkili.
Bütün, ailelere şu önerilerde bulunuyor:
- Çocuklarla doğayı keşfe çıkın
- Yürüyüşlerde etrafı dinleyin
- Taş toplayın, sessizce nefes alın
- Deneyim sonrası sohbet edin
- “Ağaçların arasında yürürken ne hissettin?” gibi sorular sorun
Bütün, doğanın yavaş ama derin bir iyileştirici güce sahip olduğunu, ailelerin bu süreçte birbirine daha da yakınlaştığını belirtiyor.
