SAĞLIK MEVZUATI -1

Sağlık alanının yazılı hukuk kuralları olarak tanımlanabilecek olan sağlık mevzuatı; kanun, kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelgeler ile diğer idari metinlerden oluşur.

Yazılı hukuk kuralları: Mevzuat

Yazılı hukuk kuralları, ”mevzuat” olarak bilinir. Mevzuat, Anayasa’daki ilgili hükümlere aykırı olmamak kaydıyla çıkarılan kanunlar ile bu kanunlara aykırı olmamak üzere yürürlüğe konan tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge ve diğer yazılı metinlerden oluşur. Bu sıralamada bir mevzuat, (örneğin kanun) kendinden güç bakımından önce gelen mevzuata (örneğin anayasaya) aykırı hükümler içeremez. İçerecekşekilde çıkarıldığı takdirde, yasalar Anayasa Mahkemesi tarafından, diğerleri Danıştay tarafından olmak üzere, ilgili mevzuatın aykırı olan maddeleri ya da tümü iptal edilir.

Anayasa

Devletin temel yapısını, yönetim biçimini, Devlete ait organların birbirleriyle ilişkilerini, bireylerin hak, sorumluluk ve ödevlerini genel esaslarıyla düzenleyen yasadır. Cumhuriyet öncesinde ilk Anayasa, 1876’da çıkarılan “Kanunu Esasi”dir. Cumhuriyet döneminde ilk Anayasa, Atatürk döneminde, 1924 yılında çıkarılan “Teşkilatı Esasi Kanunu” dur. 1961 yılında Kurucu Meclis tarafından çıkarılan Anayasayı nihayet 1982 yılında Danışma Meclisi tarafından çıkarılan ve halen yürürlükte olan son Anayasa izlemiştir .

Kanunların numaralandırılması

a) 23 Nisan 1920 ( TBMM’nin açılışı)’den 27 Mayıs 1960 ihtilaline kadar, 7480 kanun çıkarılmış ve halen geçerli olanları, aynı kanun numaraları ile anılmaktadır.

b) Milli Birlik Komitesi’nin çalışmaya başladığı 27 Mayıs 1960 tarihinden, Temsilciler Meclisi’nin toplandığı 6 Ocak 1961 tarihine kadar çıkarılan 238 kanun, 1’den başlayarak numaralandırılmıştır ve yürürlükte olanları halen aynı numaraları taşımaktadır. c) 6 Ocak 1961 tarihinden itibaren Kurucu Meclis’in çıkardığı 137 Kanunun numaraları, 239’dan başlayarak devam etmiştir ve böylece 26 Ekim 1961 tarihine kadar toplam 375 kanun çıkmıştır. Bu 375 kanundan geçerliliği sürenlerin numaraları günümüzde de aynıdır.

d) 26 Ekim 1961 tarihinde toplanan T.B.M.M.’nin, 12 Eylül 1980 tarihine kadar çıkarmış olduğu 2300 kanun ise tekrar 1’den başlayarak numaralandırılmıştır ve aynı kanun numaraları halen geçerlidir.

e) 12 Eylül 1980’den günümüze değin çıkarılan kanunlara ayrı bir numaralamaya gidilmemiş olup, 26 Ekim 1961 tarihinde 1’den başlayan numara sırasını sürdürmektedir.

Böylece 375 de dahil olmak üzere 1- 375 arası, aynı numarayı taşıyan üç kanun, 376 – 7480 (dahil) arası aynı numarayı taşıyan iki kanun bulunabilmektedir.

Yasa gücünde metinler

Bunlar, milletlerarası andlaşmalar ve kanun hükmündeki kararnameler (KHK)’dir. Milletlerarası andlaşmaların onaylanması, TBMM’nin bir yasa ile andlaşmayı onaylamasına bağlıdır. Bunlar hakkında, Anayasa’ya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurulamaz. Anayasa’nın içinde geçen bazı konulara ilişkin çıkan Milletlerarası andlaşmaların onaylanmasına gerek olmayıp, yayımlandıkları tarihten itibaren yürürlüğe girerler .

Cumhuriyet öncesi dönemde Padişah veya Meclis tarafından kabul edilmiş ve Cumhuriyet döneminde yürürlükten kaldırılmamış olan mevzuat, adı ne olursa olsun (kanun, nizamname, talimatname vb.), Cumhuriyet dönemi açısından kanun olarak kabul edilir. Bu özelliği taşıyan mevzuat azdır . Bunlara en güzel örnek, Memurin Muhakemat Kanunu’dur ve yukarıda da belirtildiği gibi Cumhuriyet öncesinde çıkmış olmasına karşın, Cumhuriyet döneminde bu konuda başka bir kanun çıkmadığı için halen geçerlidir

Tüzükler (Nizamnameler)

Kanunların uygulamaşekli hakkında Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan ve Danıştay’ın incelemesinden ve Cumhurbaşkanı’ nın onayından geçen, Resmi Gazete’de yayım tarihinden itibaren geçerli olan hukuk metinleridir. Tüzükler, ilgili yasa veya yasalara aykırı olamazlar. Her tüzük, mutlaka bir veya birden çok yasaya dayandırılmak zorundadır. Yayımlanırken de dayandığı kanunun numarası ve tarihi belirtilerek yayımlanırlar. Kanunlara aykırı tüzükler için Danıştay’a iptal davası açılabilir .

Yönetmelikler (Talimatnameler)

Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren yasaların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamakşartıyla yönetmelikler çıkarabilirler. Bakanlar kurulu kararıyla yürürlüğe giren yönetmelikler Resmi Gazete’ de yayımlanır. Diğer yönetmeliklerden hangilerinin Resmi Gazete’de yayımlanacağı, kanunla belirlenir (24.5.1984 tarih ve 3011 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanacak Olan Yönetmelikler Hakkında Kanun). Yasa ve tüzüğe aykırı olan yönetmelikler, Danıştay’a başvuru halinde iptal edilebilirler. Çıkarılmaları için yasa veya tüzükte belirtilmesi zorunluluğu olan yönetmelikler, Danıştay’ın görüşü alınmadan çıkarıldıkları için hukuki hatalar içerebilmektedir .

Resmi Gazete: 1927 yılından bu yana Başbakanlık tarafından düzenli biçimde günlük olarak yayımlanmaktadır. Resmi Gazetede, yasalar, milletlerarası andlaşmalar, KHK’ler, tüzükler, bazı yönetmelikler, Bakanlar Kurulu kararları, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararları, içtihadı birleştirme kararları, tebliğler gibi kaynaklar yer almaktadı r.

SAĞLIK MEVZUATI

Sağlıkla ilgili yazılı hukuk kuralları sağlık mevzuatı olarak tanımlanır. Genel mevzuat için belirtilen özellikler sağlık mevzuatı için de geçerlidir.

Sağlık mevzuatı, sadece sağlık hizmeti veren kişi, kurum ve kuruluşları değil, sağlık hizmeti alan kişileri de ilgilendirmektedir. Bu nedenle, geçerli mevzuatın nelerden ibaret olduğunu, bu mevzuata nasıl ulaşılacağını ve günlük uygulamalarda nasıl yararlanılacağını bilmek zorunluluğu vardır.

Sağlıkla ilgili meslekler günümüzde hayli artmıştır. Bu mesleklerin hepsi için gerekli olmakla birlikte, özellikle sağlık yönetimi alanında çalışanlar için mevzuat bilgisi daha önemlidir. Çünkü yönetici konumundaki kişi, mevzuat bilgisi gerektiren durumlarla daha çok karşılaşmakta ve mevzuatın uygulayıcısı olma görevinden dolayı sorumluluğu da daha fazla olmaktadır.

TABABET VE ŞUABATI SAN’ATLARININ TARZI İCRASINA DAİR KANUN*

Kanun No: 1219
Kabul Tarihi: 11.4.1928
Yayımlandığı R. Gazete: 14.4.1928, Sayı: 863
Yayımlandığı Düstur: Tertip: 3, Cilt: 9, S. : 126

Amaç: Bu kanunun amacı, tabiplik mesleğinin yürütülmesine ilişkin esasları düzenlemektir. Madde sayısı: 82 madde (4 maddesi değişik, 10 maddesi mülgadır) ve 10 ek madde ile 3 geçici maddeden ibarettir.

Bu kanunun önemli hususlarışöyle özetlenebilir:

Türkiye’de sadece T.C. uyruklu tabipler mesleklerini uygulayabilirler. Keza mahkemelerde ancak T.C. uyruklu hekimler bilirkişilik yapabilirler; bir kişinin sağlık durumu hakkında da ancak T.C. uyruklu bir tabip rapor verebilir. Yabancı tabip çalıştırılabilmesi için özel mevzuat gereklidir. Yabancı ülkelerden alınan diplomaların geçerli olabilmesi için bazı koşullar gerekmektedir.

*: Tıp ve tıpla ilgili mesleklerin uygulanışına ilişkin kanun.

-Küçük cerrahi işlemleri her tabip yapabilir, ancak ameliyat yapma yetkisi sadece cerrahlara aittir.Sağlık memurları, küçük tıbbi müdahaleleri yapabilirler; sünnetçiler de sünnet yapabilirler.

– Özel hekimlik yapmak serbest olup, bunun için yörenin en büyük sağlık amirliğine müracaat gerekir. Tabipler ticaretle uğraşamazlar.

– İhtisas yapmadan uzman ünvanı kullanılamaz. İhtisas işleri için bir tüzük çıkarılması öngörülür( Tababet Uzmanlık Tüzüğü).

– Tabiplerin, serbest eczane açabilmeleri için eczacılık diplomasına sahip olmaları ve tabiplik yapmamaları gerekir (ecza dolabı açma hakkı saklıdır).

– Bir tabip, evi hariç olmak üzere birden fazla yerde muayenehane açamaz.

Yasanın 2. bölümü diş tabipleri ve dişçiler, 3. bölümü ise ebeler hakkındadır. Bu konuda da Türk Diş Hekimleri Birliği Kanunu ile değişik hükümler getirilmiştir.

Yasanın Tabip Odaları hakkındaki 14-22 inci maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır. Bu konuda halen Türk Tabipleri Birliği Kanunu yürürlüktedir.

Yürürlük: Yayım tarihi.

Yürütme: 1. Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye Vekaleti. 2. Adliye Vekaleti. 3. Maarif Vekaleti.

Not: 27.12.1993 gün ve 3954 sayılı Kanun ile 1219 sayılı yukarıda anılan kanunun 3 üncü maddesine aşağıdaki fıkralar eklenmiştir (30.12.1993 gün ve 21804 sayılı Resmi Gazete):

Türk Silahlı Kuvvetlerince yetiştirilen sıhhiye sınıfına mensup erbaş ve erler de, Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yaptıkları süre ve görevle sınırlı olmak üzere, küçük sıhhi işlemleri yapmaya yetkilidirler.

Yukarıdaki fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, yönetmelikle belirlenir.

UMUMİ HIFZISIHHA KANUNU (UHK)*

Kanun No: 1593
Kabul Tarihi: 24.4.1930
Yayımlandığı R. Gazete: 6.5.1930, Sayı: 1489
Yayımlandığı Düstur: Tertip: 3, Cilt: 11, S. : 143

Amaç: Bu kanunun amacı, genel anlamda sağlığın korunması ile ilgili esasları düzenlemektir.

Madde sayısı: 309 madde (20 maddesi değişik, 4 maddesi mülgadır) ve 3 ek maddeden ibarettir.

Sağlıkla ilgili temel yasaların başında gelen bu yasa, önemi nedeniyle sistematik biçimde (bap ve fasılların adlarıyla ve gerek görülen yerlerde açıklamalarla) ele alınacaktır. Bap ve fasılların sadece adları günümüz Türkçesine çevrilmiş olup, ayrıca eklemeler yapılmamıştır. 1930 tarihli bu yasanın içerisinde yer alan konularla ilgili pek çok yasa daha sonraki tarihlerde çıkmış olmakla birlikte, bu yasaların hazırlanmasında genel olarak UHK esas alınmıştır. Yasanın sağlıkta temel yasa olması nedeniyle özetlenmesi yerine bölüm ve kısım isimleri verilmiştir. İçeriğin tümünün önemli olmasından dolayı Sağlık Bakanlığı’nın genel görevleri maddeler halinde belirtilmiştir.

I. Bap: Sıhhi Teşkilat :

Fasıllar:

– Devletin sağlıkla ilgili işleri ve sıhhi merciler ( madde:1-4),

– Sağlık Bakanlığı teşkilatı (madde:5-9),

* Genel Sağlığın Korunması Kanunu.
– Yüksek Sağlık Şurası (madde:10-17),
– İl Özel İdareleri ve Belediyeler (madde:18-22),
– İl ve ilçelerin Umumi Hıfzısıhha Meclisleri (madde:23-28).
II. Bap: Bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadele:
Fasıllar:
– Sınırlar ve sahillerin sıhhi savunması (madde:29-56),
-Ülke içinde bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadele (madde:57-96),
– Sıtma ile mücadele (madde:97-98),
– Trahom ile mücadele (madde: 99-102),
– Zührevi (cinsel yolla bulaşan) hastalıklarla mücadele (madde:103-112),
– Veremle mücadele (madde:113-121),
– Geçen fasıllar arasında ortak hükümler (madde:122-127).
III. Bap:Genel kadınlar hakkında hükümler (madde:128-132).
IV. Bap: Muhaceret (göçmenlik)’e ait sıhhi işler (madde: 133-138).
V. Bap: Gemiler, demiryolları ve diğer ulaşım araçları sıhhi işleri (madde:139-150).
VI. Bap: Çocuk hıfzısıhhası:
Fasıllar:
-Çocukluk ve gençlik koruması (madde:151-169),
– Süt hakkında (madde:170-172).
VII. Bap: İşçiler hıfzısıhhası (madde:173-180).
VIII.Bap: Yenilecek ve içilecekşeyler ile kullanılacak bazı maddeler (madde:181-199).
IX.Bap: Maden suları ve kaplıcalar (madde:200-210).
X.Bap: Mezarlıklar, ölülerin defni, mezardan çıkarılması ve nakli:
Fasıllar:
– Mezarlıklar ve ölülerin defni (madde:211-226),
– Ölülerin çıkarılması ve nakli (madde:227-234).
XI.Bap: Şehir ve kasabalar hıfzısıhhası:
Fasıllar:
– İçilecek ve kullanılacak sular (madde:235-243),
– Mecralar ve müzahrefat (su yolları ve süprüntüler, pislikler) imhası (madde:244-249),
– Meskenler (madde:250-257),
– Hanlar, oteller ve genel yerler (madde: 258-261),
– Yeni kurulacak veya düzenlenecekşehir ve kasabalar (madde:262-267).
XII.Bap: Gayrısıhhi (sağlığa uygun olmayan) müesseseler (madde:268-275).
XIII.Bap: Sıhhi istatistik ve coğrafya ve propaganda (madde:276-281).
XIV.Bap: Ceza hükümleri (madde: 282-302).
XV.Bap: Genel hükümler (madde: 303-309).

Bu kanun ile ülkenin sağlıkşartlarını düzeltme ve milletin sağlığına zarar veren bütün hastalıklar veya zararlı etkenlerle mücadele etmek ve gelecek neslin sağlıklı olarak yetişmesini sağlama ve halkın tıbben ve sosyal yönden iyilik halinde olması için çaba sarfetme işleri devletin genel hizmetlerinden sayılmıştır. Bu anlamda birinci derecede yetkili merci Sağlık Bakanlığı olup aşağıda yazılı hizmetleri doğrudan yerine getirmekle mükelleftir (madde:3):
– Çocuk ölümlerini azaltacak önlemleri almak,
– Anaların doğum öncesi ve sonrasında sağlıklarını korumak,
– Bulaşıcı ve salgın hastalıkların ülkeye girmesini önlemek,
– Ülke içinde her türlü bulaşıcı ve salgın hastalıklar ile çok sayıda ölüme neden olan zararlı etkenlerle savaşmak,
– Sağlıkla ilgili mesleklerin uygulanmalarını düzenlemek, denetlemek,
– Besinleri, ilaçları, tüm zehirli ve uyuşturucu maddeleri, yalnız hayvanlar için kullanılanlar hariç olmak üzere, tüm aşı ve serumları denetlemek,
– Çocuklarla gençlerin sağlıklarını korumaya yönelik görevler ve okul sağlığı işlerini yürütmek ve denetlemek,
– Çalışma koşulları ile iş ve işçi sağlığı konularında denetlemelerde bulunmak,
– Maden suları ve diğer sağlığa yararlı özellikleri bulunan suları denetlemek,
-Hıfzısıhha kuruluşları, bakteriyoloji laboratuvarları her türlü biyokimyasal muayene ve incelemeler yapan kuruluşları açmak ve işletmek,
– Mesleki okullar açmak ve yönetmek, mesleki okullar açılmasına izin vermek, bunları denetlemek,
– Akıl hastalıkları ve diğer ruhsal hastalıklara özgü tedavi evleri, doğuştan eksikliği olanların barındırılıp tedavi edilecekleri yurtlar ve kuruluşlar açmak, yönetmek ve işletmek,
– Göçmenlerin sağlığa ilişkin işlerini yapmak,
– Hapishanelerin sağlık koşullarını düzeltmek,
– Tıbbi istatistikler toplamak,
– Sağlıkla ilgili yayınlar yapmak,
-Taşıt araçlarının sağlık koşullarına uygunluğunu denetlemek.
Yürürlük: Yayım tarihinden 6 ay sonra.
Yürütme: Bakanlar Kurulu.

HUSUSİ HASTANELER KANUNU

Kanun No: 2219
Kabul Tarihi: 24.5.1933
Yayımlandığı R. Gazete: 5.6.1933,Sayı: 2419
Yayımlandığı Düstur: Tertip: 3, Cilt: 14, S. : 275

Amaç: Bu kanunun amacı, özel hastanelerle ilgili düzenlemeler yapmaktır.
Madde sayısı: 49.
Devletin resmi hastaneleri, özel idarelerin hastaneleri ve belediyelere ait olan hastaneler haricindeki hastanelere “Özel Hastaneler” denir. Bu hastanelerin kuruluşundan işletilmelerine varıncaya değin denetim yetkisi Sağlık Bakanlığı’nındır.
Kanunda bu hastanelerin tanımları, açılmaşartları,teşkilatı, görevleri sıralanmakta ve cezai hükümlere de yer verilmektedir. Ayrıca bu konuda bir tüzük çıkarılması öngörülmektedir (Hususi Hastaneler Tüzüğü adı altında çıkmıştır ve halen yürürlüktedir). Konularşu bölümler halinde ele alınmıştır:
Birinci Fasıl: Hususi hastanelerin tarifleri ve açılmaşartları (madde:1-8).
İkinci Fasıl: Hususi hastanelerin teşkilatı (madde: 9-22).
Üçüncü Fasıl: Hususi hastanelerin vazifeleri (madde:23-33).
Dördüncü Fasıl: Ceza hükümleri ve son hükümler (madde:34-49).
Yürürlük: Yayım tarihi.
Yürütme: 1. Adliye Vekaleti. 2.Sıhhiye ve İçtimai Muavenet Vekaleti.
3. Dahiliye Vekaleti.

ORGAN VE DOKU ALINMASI, SAKLANMASI VE NAKLİ HAKKINDA KANUN

Kanun No: 2238
Kabul tarihi: 29.5.1979
Yayımlandığı R. Gazete: 3.6.1979, Sayı:16655
Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5, Cilt:18, S. : 150

Amaç: Bu kanun tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlarla insanlardan organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve nakil işlemlerini düzenlemektedir. Otogreftler, saç ve deri alınması, aşılanması ve nakli ile kan transfüzyonu, bu kanun hükümlerinin kapsamı dışındadır.
Madde sayısı: 17.
Kanun, bedel veya başkaca çıkar karşılığı olarak organ ve doku alınmasını ve satılmasını, bu konularla ilgili reklam yapılmasını yasaklamaktadır. 18 yaşını aşmış ve yasal olarak bir engeli olmayan kişilerin teşhis ve bilimsel amaçlarla bağışladığını resmi veya yazılı bir vasiyetle belirtmemiş veya bu konuda isteğini iki tanık huzurunda açıklamamış ise ölüm anında birinci dereceden akrabalarının veya herhangi bir yakınının onayı ile organ ve doku alınabilir.
21.1.1982 gün ve 2594 sayılı kanunun 1. maddesi gereğince değişiklik getirilerek, kaza ve doğal afet sonucu ölen kişinin yakını yoksa, hayatı organ ve doku nakline bağlı olan kişilere, rıza aranmaksızın ölüden organ ve doku nakli yapılabileceği hükme bağlanmıştır.
Yasada ayrıca cezai hükümler de yer almaktadır (madde 7).
Yürürlük: Yayım tarihi.
Yürütme: Bakanlar Kurulu.

ÖZEL HASTANELER TÜZÜĞÜ

Bakanlar Kurulu Kararı: 28.2.1982, No: 8/ 5747
Dayandığı Kanun: 24.5.1933, No: 2219
Yayımlandığı R. Gazete: 10.1.1983, No: 17924
Yayımlandığı Düsturun Tertibi: 5, Cildi: 22, S. : 2766

Amaç: Tüzüğün amacı, 2219 sayılı “Hususi Hastaneler Kanunu”nun uygulanma esalarını düzenlemektir.
Madde sayısı: 45 madde ve 2 geçici madde.
Özel hastanelere kabul edilecek hastalar, hastanelerin türleri, binalarının nitelikleri, personel kadroları, bulundurulması zorunlu ilaç, araç ve gereçler ve özel hastanelerin iç hizmetlerine ilişkin esaslar bu tüzükte gösterilmektedir.
Özel hastaneler, “Tababet Uzmanlık Tüzüğü”nde gösterilen ve açılma izinlerinde yazılı olan bir veya birkaç uzmanlık dallarıyla ilgili hastaları kabul ederler. Sanatoryumlar, akıl ve ruh hastalıkları veya bulaşıcı hastalıklara özgü hastaneler, rehabilitasyon merkezleri, prevantoryum ve kür evlerinin açılma izinlerinde bunların kabul edecekleri hastalıkların türleri ayrıca belirtilir. Özel hastanelerin türleri, kabul edecekleri hastalara göre belirlenir.
Tüzüğün birinci bölümünde binaların nitelikleri anlatılmakta; akıl ve ruh hastanelerinin, doğumevlerinin, sanatoryumların, kürevlerinin, prevantoryumlarının ve bulaşıcı hastalığı olanları kabul eden kliniklerin özellikleri sıralanmaktadır.
Tüzüğün ikinci bölümünde; personel kadroları, bulundurulması gerekli ilaç, araç, gereç ve aygıtlar ile ilgili hükümler vardır. Bu konuda tüzüğün sonunda standart listeler bulunmaktadır.
Tüzüğe göre, her hastanenin bir telefon santrali ve ambulansa sahip olması gerekmektedir.
Tüzüğün üçüncü bölümünde iç hizmetlerle ilgili olarak; vizite ve bakım, nöbetçi tabip, acil hastalar, akıl hastalarının kabul koşulları, özel hastanelere kabul edilmeyecek hastalar, güvenlik makamlarına bildirim, ameliyathane koşulları vb. gibi konulardan bahsedilmektedir. Ayrıca teftiş defteri, bildirilmesi zorunlu hastalıklar, yangına karşı hükümler de bulunmaktadır.
Tüzüğün kapsadığı çizelgeler; özel hastanelerde bulundurulacak asgari sağlık personeli, bulundurulması zorunlu ilaçların türleri ve en az miktarları, bulundurulması zorunlu araç-gereç ve aygıtların en az miktarları ile ilgili çizelgelerdir.

YATAKLI TEDAVİ KURUMLARI İŞLETME YÖNETMELİĞİ

Bakanlar Kurulu Kararı: 10.9.1982, No: 8/5319
Dayandığı Kanun:…
Yayımlandığı R. Gazete: 13.1.1983, No: 17927, Mükerrer
Yayımlandığı Düstur: Tertibi: 5, Cildi: 22, S.:2889

Amaç: Bu yönetmeliğin amacı, yataklı tedavi kurumlarında çeşitli hizmetlerin uygulama esaslarını, personelin görev, yetki ve sorumluluklarını, belirlemek ve süratli, kaliteli ve ekonomik bir hastane işletmeciliği sağlamaktır.
Madde sayısı: 197
Bu yönetmelik, Sağlık Bakanlığı’na ait yataklı tedavi kurumlarını kapsar.
Tüzükte, tıbbi hizmetler başlığı altında poliklinik, servis, acil servis, laboratuvar, ameliyathane, yoğun bakım, eczane hizmetleri ile olağanüstü hallerde yataklı tedavi kurumları hizmetleri açıklanmaktadır.
Bilimsel kurullar başlığı altında Hastane Konseyi, Eğitim Planlama ve Koordinasyon Kurulu, Sağlık Kurulları’ndan bahsedilmektedir. İç enfeksiyonlardan korunma hizmetleri, merkezi tıbbi arşiv, kitaplık, tıbbi fotoğrafhane, sosyal hizmetler de konu edilmektedir.
Yönetim hizmetleri ana başlığı altında hizmet birimlerinin yerleşimi, çalışma düzeni ve saatleri, nöbetler, hasta kabul hizmetleri, yatak sınıfları, ücretli hastaların yatırılma ve ücret ödemeşekilleri, memurların ve sigortalıların muayene ve tedavi ücretleri, yatak kadrolarına göre hasta kabulü, hastalara refakatşekli ve koşulları, serbest uzman tabiplerin resmi hastanelerden faydalanması, hasta yatış ve taburcu işlemleri, adli işler ve otopsi, temizlik, mutfak ve beslenme hizmetleri, hastane ziyaretleri anlatılmaktadır.
Yönetmelikte, satın alma, ayniyat, depo ve ambar hizmetleri ile teknik hizmetleri de açıklanmaktadır. Tıbbi hizmetlerde çalışanların baştabip, baştabip yardımcısı,şef ve uzmanlar ve diğer sağlık personelin görev ve yetkileri de yönetmelikte yer almaktadır.
Yönetmeliğin sonunda değişik cetveller ( rasyon cetvelleri gibi), formlar (hastalık istatistik formu gibi) ve benzeri standart belgeler yer almaktadır.
Yürürlük: Yayım tarihi.
Yürütme: Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı.

ORGAN NAKLİ MERKEZLERİ YÖNETMELİĞİ

Yayımlandığı R. Gazete: 20.8.1993, No: 21674
Amaç: 181 sayılı KHK’ye dayanılarak hazırlanan bu yönetmeliğin amacı, organ nakli ile uğraşan resmi ve özel merkezlerin açılması, çalışması, denetimi ile ilgili esasları belirlemektir.
Madde sayısı: 27 madde ve 2 geçici madde.
Yönetmeliğe göre organ nakli merkezleri, bir hastanenin bünyesinde bir ünite olarak kurulabileceği gibi, hastane statüsünde de kurulabilir. Başvuru ve denetim makamı, Sağlık Bakanlığı’dır.
Yönetmelikte organ nakli personeli, Organ Nakli Bilim Kurulu, koordinasyon sistemi ve organ nakli merkezlerinin izlenmesi ile ilgili hükümler de vardır.
Organ nakli merkezleri, çalışmalarını her yılın Ocak ve Temmuz aylarında Sağlık Bakanlığı Organ Nakli ve Diyaliz Şubesi’ne göndermek zorundadırlar.
Yönetmeliğin ekinde, “beyin ölümü kriterleri” listesi verilmiştir.
Yürürlük: Yayım tarihi.
Yürütme: Sağlık Bakanı.

KORNEA NAKLİNDE KORNEA SAĞLANMASI VE PAYLAŞIMI YÖNETMELİĞİ

Yayımlandığı R. Gazete: 20.8.1993, No: 21674
Amaç: 181 sayılı KHK’ye dayanılarak hazırlanan bu yönetmeliğin amacı, kornea naklinde kullanılacak kornea temini ve dağıtımını sağlayacak göz bankalarının açılması, çalışması ve denetimi ile ilgili kuruluşların tabi oldukları kuralları düzenlemektir.
Madde sayısı: 12 madde ve 1 geçici madde.
Yönetmeliğe göre, göz bankası, yalnız kamu kurum ve kuruluşları tarafından kurulabilir; bankanın açılmasının planlanması Sağlık Bakanlığı’nca yapılabilir ve açılma kararı bakanlıkça verilir. Üniversite hastaneleri Bakanlığa bilgi vererek göz bankası açabilirler.
Kornea kaynağı olarak çalışan hastaneler, kullanmadıkları korneaları göz bankasına bildirmekle yükümlüdürler.
Yürürlük: Yayım tarihi.
Yürütme: Sağlık Bakanı.

MEVZUATIN TÜMÜNÜN GENEL OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

Mevzuatın dili
Bir mevzuattan yararlanılabilmesi için dilinin anlaşılır olması gerekmektedir. Hukuk metinlerinin kendine özgü bir üslubu ve terminolojisi vardır. Bu nedenle hukukçu olmayanlar bunları anlamakta ve yorumlamakta güçlükle karşılaşmaktadır. Öte yandan sağlık mevzuatının (özellikle yasaların ve tüzüklerin) dilinin eski oluşu bu güçlüğü arttırmaktadır.Okurların sıklıkla sözlüğe başvurmaları gerekmektedir.

Mevzuatta eksik olan konular
-Sağlık hizmetinden yararlananların hakları ile ilgili konuların mevzuatımızda yer almaması,
– AİDS gibi bazı hastalıklara ilişkin düzenlemelerin olmaması,
– Sağlık mimarisi konusunun mevzuatta yer almaması,
– Turist ve yaşlı sağlığı konularının mevzuata bulunmaması,
-Sağlık alanındaki mesleklerin bazılarının görev yetki ve sorumlulukların belirlenmemiş olması,
– Sağlık hizmetlerinin finansmanı ile ilgili olarak, toplumun her kesimini kapsayan düzenlemelerin yapılmamış olmasışeklinde sıralanabılir. İlgili mevzuatta çıkarılacağı belirtilen tüzük ve yönetmeliklerin bir bölümü çıkarılamamıştır. Örneğin, UHK’da bahsedilen bulaşıcı hastalıklarla mücadele tüzüğü, gemi tabipleri hakkında yönetmelik; 6343 sayılı “Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği İle Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun”da belirtilen ihtisas talimatnamesi ve protokol defterleri hakkında yönetmelik; 2548 sayılı “Gemi Sağlık Resmi Kanunu”nda bahsedilen uygulama esaslarına ilişkin yönetmelik ; 2872 sayılı “Çevre Kanunu”nda belirtilen gemi ve deniz araçlarına verilecek cezalar hakkında yönetmelik ile kirliliğin önlenmesi ve giderilmesine ilişkin faaliyetlere uygulanacak teşvik tedbirleri esaslarına dair yönetmelik; 3960 sayılı “Kalıtsal Hastalıklarla Mücadele Kanunu” belirtilen aynı adlı yönetmelik ve 1983 tarihli “Nükleer Tesislere Lisans Verilmesine İlişkin Tüzük”de bahsedilen nükleer tesislerin denetlenme esaslarına ilişkin yönetmelik henüz çıkarılamamış olan tüzük ve yönetmeliklerdir.
Yukarıdaki örneklere rağmen, mevzuata bir bütün olarak bakıldığında, kanun ve tüzüklerde çıkarılacağı belirtilen yönetmeliklerin büyük bir bölümünün çıkarılmış olduğu görülmektedir.

Bir konuyu açıklayan birden çok mevzuatın varlığı
1593 sayılı UHK’da verem savaşı ile ilgili hükümler yer almasına karşın 1949 yılında 5368 sayılı “Verem Savaşı Hakkında Kanun” çıkarılmıştır. Her iki kanun incelendiğinde görülür ki UHK, genel esaslar getirirken, 5368 sayılı kanun, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı’nın verem savaşı ile ilgili teşkilat kurmasına ilişkin hükümler içeri