INTERNET’TE SAĞLIK SEKTÖRÜNDE GİZLİLİK VE ETİK STANDARTLAR

Giriş

İnternet, özellikle ABD, Japonya ve Avrupa gibi gelir durumu yüksek, fakat yaşlı nüfusun yoğun olduğu bölgelerde sağlık konusunda yeni imkanlar ve çözüm yolları yaratmaktadır. Teknolojinin ve doğrudan pazarlama ( veri tabanı pazarlaması, tele pazarlama, vb.) tekniklerinin gelişimiyle birlikte internet uygulamaları da hız kazanmış, tüketicinin gizliliği ve etik (ahlaki) alanlardaki boşlukların farkına varılmıştır. E-sağlık ticaret potansiyelinin büyümesiyle birlikte sağlık web sitelerinin etik ve gizlilik açısından gündeme gelmeleri kaçınılmaz olmuştur.

Internette sağlık alanında binlerce web sitesinin kurulması ve dolayısıyla rekabetinşiddetlenmesiyle birlikte bu sitelerin içerisinde yer alan bilgilerin doğruluğu, bütünlüğü, güncelliği ve arkasında olan referanslar kadar tüketici bilgilerini ne yönde toplayıp değerlendirdikleri, ürün ve hizmetlere yönlendirmeler, reklam verenler ve sponsorlarla olan ilişkilerinin kapsamı gibi web site etik ve gizliliği çerçevesinde yer alan birçok konuda eleştiriler ortaya çıkmıştır.

Sağlık Web Site Hizmetleri ve Temel Kapsamı

İnternet sağlık hizmetleri, kullanıcı tarafından sağlık web sitesi üzerinden ulaşılabilen tüm hizmet ve aktivitelerdir. Çok geniş bir kapsamı olan bu hizmet ve faaliyetler arasında; sağlık ürünleri, sağlık hizmetleri ve enformasyonu, sağlık uzmanları ve sağlık planlarına erişim fırsatları, özel sağlık enformasyonu araştırması, kişisel değerlendirme seçenekleri ve aktiviteleri, bültenler, sohbet odaları (uzmanların katılımıyla veya katılımı olmaksızın)nı vermek mümkündür. Sağlık enformasyonu ve sağlık bakımına kolayca ulaşmaları neticesinde internet insanların kendi sağlıkları ile ilgili karar almaşekillerini değiştirmektedir. Klasik doktor-hasta ve tedavi süreci değişmekte olup bu yeni oluşum sürecinde iletişim teknolojileri ve internetin rolü önem kazanmaktadır.

Tüketicilerin sağlıklı kalmalarına ve sağlıkları ile ilgili karar vermelerine yardımcı olacak, hastalıklardan korunmalarını veya hastalık yönetimini sağlayacak, sağlık hizmet ve ürünleri ile ilgili verecekleri kararları da içeren enformasyona “sağlık enformasyon içeriği” denmektedir. Site içerisinde yer alan sağlık bilgisi; metin, grafik, resim, vb. olabileceği gibi işitsel veya görsel nitelikte olabilir ve etkileşim değerini artırmaya yönelik olarak özel yazılım veya donanım gerektirebilir. Özellikle kullanım için yapılandırılmış belgelerin yanı sıra, sağlık bilgisi içeriği üçüncüşahıslar (bilimsel çalışmalar veya tercüme makaleler) tarafından yazılmış materyali de içerebilmektedir.

Sağlık Web Sitelerinde Gizlilik ve Etik Standartlar

Etik geniş anlamıyla bir kişi veya grubun davranış biçimlerini yöneten moral prensip ve değerler setidir. Yönetimsel ve karar verme sürecinde neyin iyi (doğru) veya neyin kötü (yanlış) olduğunu belirleyen standartlar olarak da tanımlanabilir. Internet üzerinde etik kavramı ise özellikle birey-web site etkileşimlerinde ortaya çıkan çok boyutlu bir konudur. Bu kapsamda, kişi veya kurumların bilgilerine yasal olmayan yollardan ulaşılması ve bu bilgilerin kullanılması, ürün, enformasyon ve hizmetler içeriğinin olduğundan farklı gösterilmesi ve/veya yönlendirilmesi, bireylerin özellikle de çocuk yaştaki kullanıcıların ahlaki açıdan uygun olmayan sitelerle karşı karşıya gelmesi vb. ön planda yer almaktadır.

Sağlık alanında internet üzerinde ticari faaliyet gösteren işletmeler açısından tüketicilerin güvenini kazanmak en önemli aşamadır. Çünkü tüketiciler site ile paylaştıkları kişisel bilgilerinin neşekilde kullanılacağı konusunda son derece duyarlıdırlar [1]. Internette olduğu kadar internet dışı uygulamalarda da gizlilik ve etik değerlerin zarar görmesinde son dönemde artış gözlenmektedir. Rekabetin her alanda artması işletmeleri hedef tüketicileri ve hedef pazarı bölümlendirme konusunda hızlı adımlar atmaya itmektedir. Örneğin; Washington Post’da yer alan bir habere göre iki büyük eczane bağımsız bir veri tabanı pazarlamaşirketi ile anlaşarak eczanelere gönderilen kişisel mektupları, reçete yenilenmelerinin hatırlatılması ve yeni ilaçlar hakkında bilgilendirme yazılarını farmasötikşirketlerin kullanımına açmıştır. Her iki eczane de programla ilgili yoğunşikayet almış ve durumun ortaya çıkmasından iki gün sonra programı sona erdirmek zorunda kalmışlardır.[2]

Etik ilkelere uymayan sitelerdeki bilgilere güvenmeyin.

İnternette bilgi kaynaklarının maddi kaynaklarla ilişkilerini araştırmak için yapılan bir araştırmanın sonucu ürkütücü bir gerçeği ortaya koyuyor. Özellikle sağlık sitelerini kapsayan araştırmaya göre son dönemlerde Türkiye’de de sıkça görmeye başladığımız sağlık sitelerinin sayfaları çok sağlıklı bilgiler sunmuyor. İşte detaylar:

%49 Kullanımla ilgili doğru bilgiler vermiyor. Tavsiye ettiği ilaçları almadan önce doktora başvurmamız gerektiğini söylemiyor.

%50 Sayfalarında tanıttığı ilaçların resmi olarak kim tarafından tavsiye edildiğini söylemiyor. Böylelikle yanlış sonuçlar ortaya çıktığı zaman yasal sorumluların bulunması zorlaşıyor.

%40 Sitesini ziyaret eden kullanıcılar hakkında karşı tarafın rızası olarak ya da olmadan bilgi topluyor ancak bunları ne için ve hangişartlarda kullanacağını açık olarak belirtmiyor.

%60 Bu tip sitelerin hemen hepsi belirli büyük ilaçşirketlerinin sponsorlukları altında hizmet veriyor olmalarına rağmen bunu açık birşekilde kullanıcılara açıklamıyor. Yani tek yanlı; yani sübjektif bilgi sunuyor durumdalar.

İstanbul Tabip Odası (İTO)Etik Kurulu, “Tıp Etiği Açısından Elektronik Ortamda Sağlık Danışmanlığı” konusunda yayınladığı bir kitapçıkta yer alan bilgilere göre, elektronik ortam araçları kullanılarak halka sağlık bilgisi ve sağlıkla ilgili konularda danışmanlık hizmeti vermek amacıyla geliştirilen uygulamalar “elektronik ortamda sağlık danışmanlığı” olarak adlandırılıyor. Özellikle psikolojik yardım, cinsel sorunlar, diyet ve zayıflama, genel tıp bilgisi, tamamlayıcı tıp dalları gibi alanlarda, diğer alanlara oranla çok daha yaygın kullanılıyor.

Sağlık sektörü genel olarak bu alana sıcak bakıyor. Hasta ve hasta olma potansiyeli olan kitleye ulaşmada oldukça “maliyet-etkin” yöntemler sunduğu düşünülüyor. Ayrıca, hem sağlık profesyonellerinin hem de sağlık danışma desteği alanların birbirlerini tanımadan iletişim kurabilmelerine olanak tanımasının, bazı durumlarda -özellikle mahrem ve/veya tedirginlik yaratan konuların danışılmasında “çift kör rahatlığı” olarak adlandırılan bir rahatlık sağladığı belirtiliyor.

Ancak bu konuda bazı olumsuzlukların da ortaya çıkabileceği, bunlardan ilki ve belki de en önemlisinin “güvenlik sorunu” olduğu belirtiliyor. İnternete bağlı bilgisayarlarda saklanan bilgilerin güvenlik açısından risk taşıyabildiği, oysa tıp etiği anlamında kişisel sağlık bilgilerinin mahremiyeti bulunduğu ve hiçbirşekilde hasta ve hekim dışındaki bireylerin eline geçmemesi gerektiğine dikkat çekiliyor.

“Yanlış ve eksik bilgilendirme” de “elektronik ortamda sağlık danışmanlığı” uygulamalarında bir sorun olarak gündeme geliyor. Sağlık alanında yanlış veya geçerliliğini yitirmiş bilgilerin duyurulmasının son derece tehlikeli boyutları olabileceği belirtiliyor.

“Elektronik ortamda sağlık danışmanlığı” uygulamalarının günlük yaşantıya getireceği pozitif katkıların yanı sıra, denetimin ve bu konuda yasal bir düzenlemenin olmaması nedeniyle etik ihlalleri beraberinde getirmesi kaçınılmaz olduğuna işaret ediliyor. Teknolojideki gelişmelerle birlikte giderek daha da yaygınlaşması kaçınılmaz olan bu konuda mutlaka yasal düzenlemelere gidilmesi gerektiği uyarısında bulunuluyor. Bu konuda yapılabileceklerşöyle sıralanıyor:

-Sistemin yaygınlaştırılması ve daha yüksek standartlara ulaştırılması için gerekli alt yapılar hazırlanmalıdır.

-İnternet ortamında yapılan tıbbi konsültasyon ve bilgilendirmelerin güvenliği için dijital imza vb. gibi sistemler uygulanmalıdır.

-İnternet sayfalarında yayınlanan bilgilerin doğruluğu ve güncelliği için ülkelerin ilgili bakanlık, birlik veya odaları tarafından belirli patentlerle onaylanması ve bu patentlerin ilgili internet sayfalarında yayınlanması sağlanmalıdır.

-Bunun yanı sıra, sistemi kullanacak ülkelerin yasal altyapılarını hazırlaması, çıkabilecek sorunlarda çözüme daha hızlı ve adil birşekilde ulaşılması sağlanmalıdır.

Kimi sosyologlarca İnternet’in“dezenformasyon toplumunun temel silahı” olarak adlandırılmasının nedeni İnternet”in enformasyon sağladığı kadar ve belki de daha fazla dezenformasyona yol açmasıdır. Bilinçli ve bilinçsiz dezenformasyon İnternet’in geleceği açısından ciddi bir tehlikedir. İnternet”in bir bilgi çöplüğüne dönüşmesi olarak da anabileceğimiz bu kirlenmenin önüne geçebilmek adına pek çok önlem alınmıştır. Ancak yapısı gereği İnternet’e yerleştirilmesine engel olunamayan dezenformatif bilginin İnternet algılanırken süzülmesi olanaklıdır. Erişilen bir bilginin güvenilirliğine ilişkin pek çok belirteç geliştirilmiş ve bu belirteçlerin web sayfalarında bulundurulmasını standardize eden ve destekleyen; anılan belirteçlere kendi sertifikasyonlarını ekleyen sivil inisiyatifler gelişmiştir.

Sağlık web sitelerinin güvenilirliği ve popülerliğini artırmak için belirli kar amacı gütmeyen kurumların denetim mekanizmalarından yararlanılmaktadır. Bu denetim mekanizmaları “sağlık etik ve gizlilik kurallar seti” veya “sağlık ilkeleri”gibi çeşitli isimler adı altında bir çerçevede toplanıp, üye olan siteler bu kurallar setine uygun hareket ettiklerini belirtmektedirler.

Internet sağlık sektöründe etik ve gizlilik alanında çalışmalar yapan organizasyonlar arasında; Health on the Net Foundation ( HON-www.hon.ch) [3], Health Internet Ethics (Hi-Ethics–www.hiethics.org) [4],Trust-E (www.truste.org) [5], Internet Healthcare Coalition (IHC – www.ihealthcoalition.org) [6], The eHealthcare Association (TeHA – www. ehealthcareassociation.org) [7], American Accreditation Healthcare Commission ( www.urac.org) [8] adlı siteler önde gelmektedir.. Sağlık web sitelerinde etik ve gizlilik açısından yüksek standartların oluşmasını arzu eden bu organizasyon ve sitelere üye olan ticari kuruluşlar, yine bu organizasyonlara ait amblem ve logoları kendi siteleri içinde de kullanarak siteye duyulan güven ve itibarı arttırmaktadırlar. İnternette sağlık alanında etik ve gizlilik konusunda yoğun çalışmalarda bulunan aşağıdaki üç örneği vermek yerinde olacaktır.

Health on the Net Foundation (HON – www. hon. ch )

Health on the Net Foundation (HON) 1995 yılında kurulmuş İsviçre kökenli uluslararası bir organizasyondur. Kar amacı gütmeyen bu vakfın temel amacı sağlık konusunda uzman olmayan insanlara ve medikal alanda pratik hayatın içinde olan kullanıcılara rehberlik etmektir. Vakıf sağlık web site girişimcilerine, internet üzerinde medikal ve sağlık konularında yayınlanan “enformasyonun niteliği ve etik” çerçevede destek olmaktadır. Vakfın sağlık web siteleriyle ilgili “etik ve gizlilik” konusunda oluşturmuş olduğu değerler ve kurallar seti bulunmaktadır. Vakfın amblem ve logosunun bulunduğu sağlık web siteleri (örneğin Drkoop, Inova Health System, Online Pharmaceutical Providers Association, vb.) nin kabul ettiği ve uymak zorunda olduğu “sağlık etik ve gizlilik kriterleri” aşağıdaki gibidir:

1. YAZARLARIN YETKİSİ

Bu sitede yayınlanan ve sunulan sağlıkla ilgili ya da tıbbi her türlü tavsiye ve bilgi; sağlık profesyoneli olmayan özel kişi ve kuruluşlar tarafından sağlandığı açıkça belirtilen bölümlerin dışında, sadece sağlık konusunda eğitimli ve nitelikli profesyonellerce verilir.

2. TAMAMLAYICILIK

Bu sitede verilen bilgiler, site ziyaretçilerinin/hastaların hekimleriyle mevcut ilişkilerini ikame etmek üzere değil, desteklemek üzere tasarlanmıştır.

3. GİZLİLİK

Bu site, bir sağlık sitesine giren ziyaretçilerin kendi kimlik bilgileri de dahil olmak üzere, tüm bilgi akışında gizlilik ilkesine saygı gösterir. Site sahipleri, bu siteyi oluşturdukları ve yayınladıkları ülkede uygulanan sağlık bilgilerinin mahremiyeti ile ilgili mevzuatın gereklerini fazlasıyla uygulamayı ve saygı göstermeyi taahhüt eder.

4. ATIFTA BULUNMA

Uygun olan yerlerde, bu site içeriğindeki bilgi, verinin kaynağına doğru açık referanslar ile desteklenir ve mümkün olan yerde bu veriye özel HTML linkleri verilir. Klinik bilgiler içeren bir sayfanın son güncelleme tarihi açıkça gösterilir (ör. sayfanın sonuda)

5. DOĞRULANABİLİRLİK

Özel bir muamelenin, ticari ürünün ya da hizmetin performansı/kazancı ile ilişkili iddialar, yukarıda 4. ilkede çerçevesi çizilenşekilde, uygun ve denk düşen kanıtlar tarafından desteklenir.

6. KAYNAĞIN ŞEFFAFLIĞI

Bu site yapımcıları, daha ileri destek ve yenilenmiş bilgi arayan ziyaretçiler için, mümkün olan en açıkşekilde bilgi sağlama ve iletişim bilgilerini yayınlama yönünde çaba gösterir. Webmaster, erişim için e-mail adresini sitede açıkça belirtir.

7. SPONSORLUĞUN ŞEFFAFLIĞI

Finans, hizmet ve malzeme olarak bu siteye katkıda bulunan tüm ticari ya da ticari olmayan kuruluşların tam kimlikleri de dahil olmak üzere, bu siteye verilen destek açık birşekilde belirtilir.

8. İÇERİK VE REKLAM POLİTİKASINDA DÜRÜSTLÜK

Eğer reklam site için bir finans kaynağı ise, bu durum açıkça beyan edilir. Site sahipleri tarafından benimsenen ilan kurallarıyla ilgili özet bir tanımlama sitede yayınlanır. İlan ve diğer promosyon malzemeleri site ziyaretçilerine, site yapımcıları tarafından oluşturulan içerik ile farklılık gösterecek ve kolaylıkla ayırdedilecek bir kapsam veşekilde sunulur.

Health Internet Ethics (www.hiethics.org)

Hi-Ethics, Kasım 2000 tarihinde kurulmuş internet sağlık etiği konusunda faaliyet gösteren kar amacı gütmeyen bir organizasyondur. Hi-Ethics organizasyonunun ana amaçlarını aşağıdaki gibi görmek mümkündür :

• Yüksek kalite ve etik standartları yansıtan internet sağlık hizmetleri,

• Güvenilir ve güncelleştirilmiş sağlık enformasyonu sağlanması,

• Sağlık web sitelerinde yer alan reklamlar, reklam verenler ve sponsorlarla site ilişkisi kapsamı hakkında açıklamalarda bulunulması,

• Sitede yer alan sağlık bilgisinin içeriğinin hazırlanmasında destek veren kurumların tanıtılması,

• Kişisel enformasyonu özel ve gizli tutulmasının yanında her türlü kişisel sağlık enformasyonu için özel önlemlerin kullanılması,

• Tüketicilerin Hi-Ethics prensipleri ve bu prensipler çerçevesinde hareket eden web siteleri hakkında bilinçlendirilmesi.

Hi-Ethics organizasyonuna üye olan sağlık web siteleri (örneğin; Web MD, AmericasDoctor, Healthwise vb.) Hi-Ethics tarafından belirlenmiş olan sağlık etik kurallarını da kabul etmiş sayılmaktadır. Hi-Ethics üyeleri için belirlenmiş ve ondört maddeden oluşan ilkeler seti aşağıdaki gibidir :

Gizlilik Politikası

Hi-Ethics üyeleri tüketiciler için bulması, okuması ve anlaması kolay bir gizlilik politikasını benimseyecektir. Gizlilik politikası;

Kullanıcılar kendilerine ait bilginin toplanması veya kullanılması, site tarafından toplanan bütün bilgilerin neşekilde kullanılacağı, sağlık web sitesinde toplanan kişisel enformasyondan hangilerine gerekirse üçüncüşahıslarca erişim sağlanacağı gibi konuları içeren enformasyondan bilgilendirme-haberdar edilme olanağına sahip olmalıdır.

Tüketicilere, onlardan toplanan kişisel bilgilerin üçüncüşahıslara aktarılması konusunda razı olmaları önerildiğinde kabul etme veya reddetme hakkını tanınacaktır.

Kişisel bilgilerin kötüye kullanımını engellemek için güvenlik süreçleri uygulanacağına dair söz verilecektir.

Gerektiğinde, kişisel enformasyonun düzeltilmesi veya silinmesi için kullanıcılardan izin istenmelidir. Diğer bilgilerdeki herhangi bir değişikliğin etkilerinin tanımlanması için kullanıcılara belirli prosedürler çerçevesinde yol gösterilmelidir.

Sağlıkla İlgili Kişisel Bilgilerin Gizliliğinin Korunmasını Artırmak

Sağlıkla ilgili toplanan kişisel bilgileri, ancak kullanıcılar izin verdiği sürece veya kullanıcının izin verdiği amaca yönelik olarak kullanmak gerekmektedir.

Sağlıkla ilgili kişisel enformasyon tüketicinin rızası olmadan ilgili olmayan üçüncüşahıslara veya ilgili olmayan amaçlara yönelik olarak açığa çıkartılmayacaktır.

Gizlilik politikası çerçevesinde toplanan sağlıkla ilgili kişisel enformasyonun kullanımını etkileyecek herhangi belirgin bir değişiklik yapıldığı takdirde, kullanıcılara bilgi verilecektir. Enformasyon, kullanıcıların rızası olmadığı sürece yapılan belirgin değişikliği esas alarak kullanılmayacaktır. Gizlilik politikası dahilinde tüketicilerin kişisel bilgilerini etkilemeyecek belirgin olmayan değişiklikler de gerçekleştirilebilmektedir. Bu tür değişiklikler web sitesinde yayınlanacaktır.

Üçüncü Şahıslarla Olan İlişkilerde Tüketicinin Gizliliğini Korumak

Üçüncüşahıslar site üzerinden sağlıkla ilgili kişisel bilgiye ulaştıkları takdirde, onlarla olan anlaşmalar yine bu prensipler çerçevesinde olacaktır. Üçüncüşahısların bilgiye erişimi ve kullanımı için tüketicinin de izni gerekmektedir.

Üçüncüşahıslarla ilişki olan durumlarda, tüketicilere site üzerinden kişisel enformasyonlara ulaşıldığına dair bilgi verecek prosedürler benimsenecektir.

Üçüncüşahıslar tarafından kişisel bilginin ifşasını engelleyecek uygun önlemler alınacaktır, bilginin açığa çıkması söz konusu olduğu ve bundan haberdar olunduğu takdirde bu durumu ortadan kaldıracak adımlar atılacaktır.

Kişisel olmayan bilgiler, bu bilgilerin kime ait olduklarının ortaya çıkarılmasında kullanılmayacağına dair söz alınmadıkça, site üzerinden üçüncüşahıslara verilmeyecektir.

Mülkiyet ve Finansal Sponsorlukların Açıklanması

Hi-Ethics veya destek verilen sağlık web sitesiyle gerçek finansal bağlantısı olanların ve para ya da diğer yönden yardım eden kişi/kurumların kimlikleri açıklanacaktır

İşletilen sağlık web sitesinin kime ait olduğu açıkça belirtilecektir.

Şirket üzerinde % 10 veya daha fazla mülkiyet hakkı olanlar bildirilecektir. Şirketin yıllık gelirinin % 10 veya daha fazlasını yansıtan finansal katkının kimden kaynaklandığı belirtilecektir ( finansal ilişkiden kastedilen sponsor olarak tanımlanmamış kişilerden sağlanan hem nakit hem de her türlü hizmet veya materyallerdir ).

Üçüncü Şahıslar Tarafından Sponsorluğu Yapılan Reklam ve Sağlık Bilgisinin Saptanması

Sağlık web sitelerinin yapılandırılmasında, reklam ile sağlık bilgisi içeriğinin karışmasını önlenecektir. Site içerisinde yer alan reklam, gerekli kelimeler, tasarım ya da yerleşim biçimi kullanılarak, sağlık bilgisi içeriğinden belirginşekilde ayrılacaktır.

Ticari sponsorlarla sağlık bilgisi içeriği arasındaki ilişkiler açıklanacaktır. Sponsorun sağlık web sitesinde yer alan sağlık bilgisinin seçimi ve hazırlanması ile ilişkisi, sağlık bilgisi içeriği veya internet sağlık hizmetlerindeki her marka ile olan ilişkisi duyurulacaktır.

Tüketicilere, bulmaları, okumaları ve anlamaları kolay olacakşekilde, reklam ve sağlık bilgisi içeriğine sponsor katkısının kabul edildiğine dair politikalar sunulacaktır. Bu politikaların kapsamında;

sağlık web sitesinde, reklam ve ticari sponsor kaynaklı sağlık bilgisi içeriğinin nasıl saptandığı,

reklam ve sponsorluğu yapılan sağlık enformasyonunun içeriği ile ilgili olarak üçüncüşahıslardan neşekilde gelir sağlandığı ( reklam gelirleri, tüketicilere yapılan satışlardan alınan komisyonlar, tüketicilerin diğer sitelere bağlantı kurmak için kullanıldığı bağlantılardan alınan kira, kullanıcılar hakkındaki bilgilerin transferi veya kullanımından alınan gelirler ),

reklamı veya sponsorluğu yapılan sağlık bilgisi içeriğinin tüketicilere hedeflendirilip hedeflendirilmediği,

tüketiciye tavsiyede bulunmak için diğer web sitelerine bağlantılar verip verilmediği veya diğerşirketlere ait logo ya da markaların kullanıp kullanılmadığı yer almaktadır.

Tutundurma Faaliyetleri, İndirimler, Bedava Seçenekler veya HizmetlerSağlık web sitesi üzerinden tutundurma faaliyetleri, bedava veya iskontolu ürünler sağlanırken geçerli olan hukuk kurallarına uyulacaktır.

Sağlık Bilgisi İçeriğinin Kalitesi

Kabul edilebilir bir desteği olmadıkça tedavi edici fayda iddialarında bulunulmayacak ve yanlış bilgiler aktarılmayacaktır.

Herhangi birşekilde yanlış bilgi içerdiği düşünülen, etkisiz ya da tehlikeli ürünlerin promosyonunu yapan reklam veya sponsorluklar kabul edilmeyecektir.

Tüketicilerin rahat bulabileceği, okuyabileceği ve anlayabileceği, editör gözetiminden geçmiş bir politika var olacaktır. Sağlık web sitesinde yayınlanan (kaynağı Hi-Ethics olan veya olmayan) sağlık bilgisi içeriğinin kalitesinin değerlendirilmesinde kullanılan prosedürler açıklanacaktır.

Otorite ve Sorumluluk

Sponsor ilişkisi veya başka bir destekleme türüne dayanarak verilen sağlık enformasyon içeriği herşekilde açıklanacaktır. Sponsorun tanımlanmasının yanında, ticari sponsor ve sağlık bilgisi içeriği arasındaki ilişki de tanımlanacaktır.

Üçüncüşahıslardan kopyalanan sağlık bilgisi içeriğine ait yazar, kaynak, tarih veya son güncelleştirilme tarihi açık bir biçimde belirtilecektir.

Sağlık bilgisi içeriği klinik bir deney veya bilimsel araştırmanın sonucu olarak sunulduğunda, gerçek yazarların kimler olduğunu açıklanacaktır.

Tüketicilerin kullanması için sağlık bilgisi içeriği hazırlandığında, tüketiciler, ilgili otoriteler ve onların nitelikleri, yazım politikası ve varsa uzmanların denetim süreçleriyle ilgili bilgilendirilecektir.

Sağlık bilgisi içeriğinin tarihi veya son güncelleştirilme tarihi belirtilecektir.

İçerik politikası doğrultusunda sağlık otoritelerinin siteyle olan finansal ve diğer ilişkileri tüketicilerin kolay bulabileceği, okuyabileceği ve anlayabileceğişekilde açıklanacaktır.

Öz Değerlendirme Seçeneklerinin Kaynak ve Geçerliliğinin Açıklanması

Öz değerlendirme seçeneği sunulduğu takdirde, kaynağı ve işletilmesindeki bilimsel esaslar uygunşekilde açıklanacaktır

Aynı zamanda, öz değerlendirme seçeneklerinin nasıl sürdürüldüğü, biçimsel değerlendirme süreçleri, tarihleri ya da en son güncelleştirilme tarihleri de dahil olmak üzere belirtecektir.

Profesyonellik

Sağlık uzmanları, sağlık web sitelerini profesyonel sağlık bakımına yönelik kullandıkları takdirde, geleneksel mesleki etik kurallar internet üzerinde de devam etmelidir. Ancak bu etik kurallar tüketici ile uzman arasındaki her etkileşim açısından uygulanabilirlik taşımamaktadır. Sağlık web siteleri tüketicilere, dikkat çekici ve uygun enformasyonu, mesleğinin etik standartları ile kuşatılmış bir sağlık uzmanıyla etkileşimleri olsun ya da olmasın, anlayabileceklerişekilde sağlamak durumundadır.

İnternet sağlık hizmetleri, sağlık uzmanlarının internet üzerinde online çevreye ait profesyonel etik prensiplere bağlı olmalarını sağlayacakşekilde yapılandırılacaktır. Tüketicilerin internet sağlık hizmetlerini kullanım amaçlarındaki değişikliklere yönelik olarak yeni standartlar geliştirilmeye devam edilecektir.

İnternet sağlık hizmetlerinin sağlık uzmanlarına yönlendirilmesi veya onlar tarafından kullanılması bu prensipler çerçevesindedir.

Nitelikler

Sağlık web sitesi üzerinden tüketicilere ulaşan hizmetlerden sorumlu kişilere ait kimlik bilgileri, nitelikler ve mümkünse profesyonel lisansları site tarafından belirtilecektir.

Sağlık web sitesi üzerinden enformasyon veya hizmet sağlayan sağlık uzmanları ve kullanıcılar için bu enformasyonun doğrulanma kaynağı açıklanacaktır.

Etkileşimlerde Açıklık, Şeffaflık ve Dürüstlük

İnternet üzerinde sağlık hizmetlerini kullanan tüketiciler riskler, sorumluluklar ve makul beklentiler konusunda bilgilendirilecektir. Bu alanda oluşturulan enformasyonun site üzerinde, tüketicilerin kolay bulabileceği, okuyabileceği ve anlayabileceğişekilde yer almasını sağlanacaktır.

Tüketicilerin bir siteden diğerine geçtikleri takdirde internet üzerindeki aktiviteleri ile ilişkili olarak risk, sorumluluk ve beklentilerde meydana gelecek değişiklikleri fark etmeleri sağlanacaktır.

Sınırların Belirlenmesi

Sağlık hizmeti kaynağı olarak sağlık web sitesinde verilmekte olan hizmetlerle ilgili sınır ve kısıtlar tüketicilere duyurulacaktır. Internet sağlık hizmetlerinin ve sağlık enformasyonunun sağlık uzmanı-hasta ilişkisinin yerini tutamayacağını belirtecek ve tüketicilerin spesifik sağlık problemlerinde teşhis ve tedavi için her zaman bir uzmanla görüşmeleri gerektiği bildirilecektir.

Tüketici Geri Besleme Mekanizması

Tüketicilerin sağlık web sitesi ile ilgilişikayetlerini bildirmeleri kolaylaştırılacaktır.

Trust-E (www. truste. org)

1996 yılında “güven” konusunda verilen bir seminerde Electronic Frontier Foundation (EFF)’ın üst düzey yöneticisi olan Lori Fena’nın aklına gelen “gizlilik değerleri” aynı seminere katılan Portland Software adlışirketten Charles Jennings’in görüşleriyle birleşince Trust-E kavramı doğmuş oldu. 1996 Ekim’inden sonra internet üzerinde faaliyet gösterenşirketlerin belirli gizlilik değerlerine uyması ile ilgili bir çerçeve oluşturarak bunun ilk pilot uygulamalarına başlandı. “Gizlilik Temina