SAĞLIK EĞİTİMİSağlık Enformasyon Sistemleri

WEB TABANLI TIBBİ GÖRÜNTÜLEME VE HASTA TAKİP SİSTEMİ TASARIMI

ÖZET
Günümüzde Internetin sağladığı imkanların her geçen gün farklı alanlarda kullanıldığı örneklerle karşılaşmaktayız. Internetin sağlık hizmetlerinde kullanılması için pek çok çalışma yapılmaktadır. Teletıp(Telemedicine) birçok araştırmacının üzerinde kapsamlı çalışmalar yaptığı konulardan biridir. Bu makalede genel olarak teletıp hakkında bilgi verilmekte ve teletıp tekniklerini kullanarak geliştirilen web tabanlı bir sistemin yapısı ve özellikleri açıklanmaktadır.

Bu çalışmada geliştirilen sistem, hasta ve hekim farklı fiziksel konumlarda bulunduklarında, hastalardan elektronik yöntemlerle, yada elle alınan tıbbi verilerin teşhis ve tedavi amacı ile internet üzerinden, uzaktaki danışman klinik yada uzman hekimlere ulaştırılmasını sağlamaktadır. Veriler hastadan standart klinik cihazlar ile alınmakta ve sunucu bilgisayardaki veritabanına kaydedilmektedir. Klinik cihazlar ile bilgisayar arasındaki veri transferi, ADC (Analog /Dijital Çevirici ) içeren bir arabirim üzerinden gerçekleştirilmektedir. Hastaya ait görüntüler (yara, yanık, kırık, vb.) bir kamera ile alınmakta, röntgen filmi gibi yüksek çözünürlük gerektiren veriler için ise bir scanner kullanılmaktadır. Kamera ve scanner gibi cihazlar ile yazılımlar arasındaki iletişimi sağlamak için standart twain arabirimi kullanılmaktadır. Hastadan alınan tıbbi veriler web sunucusundaki bir hasta veritabanına kaydedilmektedir. Web sunucusunda bulunan hasta veritabanı, klinik verilerin saklandığı bir depo olarak kullanılmakta ve web üzerinden erişilebilmektedir . Bu sistemde sunucu ve istemci arasındaki veri iletişimi ASP programları ve HTML sayfaları aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Bir web tarayıcısı (Browser) ve tarayıcıya entegre edilmiş WebEKG programı klinik verilerin sorgulanması, görüntülenmesi ve grafiklerin çizilmesi için kullanılır. Ayrıca danışma ihtiyacı olan klinik ile danışman klinikte bulunan hekimler, sistemde bulunan Mesaj Tahtası’na hastaya ait görüşlerini, önerilerini ve reçetelerini yazabilir ve tedavi için en uygun yönteme karar verebilirler.

Anahtar Kelimeler: Teletıp; Telemedicine; EKG; ECG

1.Giriş

Günümüz iletişim sistemleri sayesinde her türlü verinin paylaşımı mümkün olabilmektedir. İletişim teknolojileri hızlı birşekilde gelişirken, bu teknolojilerin uygulama alanları da her geçen gün çeşitlilik kazanmaktadır. Hiç kuşkusuz, Internet iletişim alanındaki en önemli ortamlardan birisidir. Bilginin hızlı ve kolaylıkla paylaşılabildiği, veri güvenliğinin giderek arttığı Internet’ te artık telebanka, telehukuk, teleüniversite, gibi kavramlar sık sık telafuz edilmektedir. Teletıp (Telemedicine), yani uzaktan muayene, hasta takibi yada tıbbi verilerin paylaşımı konusunda da pek çok çalışma yapılmaktadır. Özellikle Amerika ve Avrupa’da bu alanda kapsamlı projeler yürütülmekte ve büyük yatırımlar yapılmaktadır.

Sağlık sorunlarının yoğun birşekilde yaşandığı ülkemizde, teşhis ve tedavi amacıyla çok sık seyahatler yapılmakta, ülkemizin çeşitlişehirlerinden, sağlık hizmetlerinin gelişmiş olduğu büyükşehirlere geçici yada sürekli göçler yaşanmaktadır. Ülkemizin kırsal bölgelerinde kısıtlı sağlık personeli ile hizmet vermeye çalışan sağlık kuruluşlarında teletıp tekniklerinin uygulamaya geçirilmesiyle pek çok sağlık hizmeti burada yaşayan insanların ayağına götürülebilir. Daha kaliteli sağlık hizmetinin verilebilmesinin yanısıra, hastaların ve devletin yapmış olduğu harcamalar asgariye indirilebilir.

Teletıp, hasta ve hekimin birbirlerinden uzakta olduklarında, elektronik bilginin ve iletişim teknolojilerinin sağlık hizmeti sağlama amacıyla kullanımı ilkesine dayanır[1]. Uzak bir noktada bulunan kişilerden, örneğin uzaydaki astronotlardan, açık denizdeki gemi personelinden yada uzman hekim bulunmayan bölgelerdeki hastalardan alınan biyomedikal ve fizyolojik verilerin, etkili kararlar alınabilen bir merkeze ulaştırılması olarak tanımlanabilir. Teletıp uygulamalarında, hasta ve hekim fiziksel olarak birbirinden uzakta, hatta kıtalar arası konumlarda olabilir. Internet’in ses dahil her türlü bilgi ve görüntüyü nakledebilmesi sayesinde, hekim hastanın yanında olmasa bile muayenesini yapabilir, tanıyı koyup tedavisini gerçekleştirebilir.

Teletıp, başlıca üç kısımda ele alınabilir.

• • Tıbbi karar desteği :Merkezden uzakta bulunan sağlık personeline gerekli olan tüm bilgilerin sağlanmasıdır. Bu sayede hekimler online veri tabanlarını tarayabilmekte ve sorunun çözümü için ihtiyaç duydukları bilgi ve belgelere ulaşabilmektedir.

• • Uzaktan algılama :Teletıbbın bu yönü, asıl amacın en eski tarafıdır. EKG, kan basıncı, ultrasound, hasta görüntüleri, röntgen filmleri, deri yüzeyinin görüntüleri gibi bilgilerin merkeze iletilmesinin sağlanmasıdır.

• • İşbirliği anlaşması :Bir hekimin uzaktaki bir hekimin hastası için, iletilen verileri değerlendirerek görüş bildirmesidir.

1.1 1.1 Teletıbbın Başlıca Uygulama Alanları

Kara Endüstrisi : Cezaevlerinde bulunan mahkumların sağlık durumları teletıp yardımıyla sürekli denetlenebilir. Sağlık merkezlerine uzak bölgelerde bulunan endüstriyel tesislerdeki personelin hastalıklarının teşhis ve tedavisinde, uzman hekim bulunmayan kırsal bölgelerdeki sağlık birimlerine karar desteği, teledanışma hizmetleri sağlanması amacıyla teletıp teknikleri kullanılabilir.

Deniz Endüstrisi :Sondaj platformlarında ve okyanusta seyreden gemi personelinin sağlık durumlarının izlenmesi ve tedavilerinin yapılması amacıyla teletıp tekniklerinden yararlanılabilir.

Uzay Çalışmaları :Uzay uçuşlarında astronotların kalp atış hızı, vücut sıcaklığı, EKG si, kandaki oksijen ve karbondioksit miktarı gibi verilerin dünyaya ulaştırılması amacıyla teletıp teknikleri uzun zamandan beri kullanılmaktadır.

2.Uzaktan Tıbbi Görüntüleme ve Hasta Takip Sistemleri

Teletıp konusundaki çalışmalar yeni değildir, literatürde geçmiş 30-40 yılda yayınlanmış makalelere rastlamak mümkündür. Uygulamalara ise ilk defa 1960 lı yıllarda Kuzey Amerika’nın hekim bulunmayan, uzak kırsal yerleşim yerlerinde yaşayanlara birinci basamak sağlık hizmeti vermek amacıyla başlanılmıştır[2]. Bu yerleşim yerleriyle, tıp merkezleri arasında kurulan özel hatlar sayesinde, patoloji örnekleri incelenebilmiş, röntgen filmleri değerlendirilebilmiş hatta akciğer oskültasyonu yapılabilmiştir. Bir başka uygulamada ise, mayıs 1999’da bir grup doktor ve dağcı Everest tırmanışında, taşıdıkları algılayıcılar ve vericiler sayesinde yüksekliğin, soğuğun ve yorgunluğun etkilerini anında aşağıdaki doktorlara iletmişler ve tırmanış daha güvenli hale gelmiştir[3]. Amerika ve Çin arasında gerçekleştirilen bir çalışma da, Sun Micro Systems Inc. tarafından geliştirilen bir sistem ile, Çin’ li hastaların hastalıkları Amerika’da bulunan uzman hekimler tarafından teşhis edilebilmekte ve Çin’deki doktorların tedaviye bu teşhislerin ışığı altında devam etmesi sağlanabilmektedir. ABD’ de Medical College Of Georgia, hastalarını lokal teletıp ağına entegre ederek, hekimlerin hastalarını on-line ziyaret edebilmelerini ve günün her saatinde teledanışmanlık yapabilmelerini sağlamıştır. Genellikle yatalaklardan oluşan hastalar, etkileşimli video ile kliniğe bağlıdır ve elektronik steteskop yada nabız ölçer gibi özel aletler hastanın sağlık durumunu kliniğe ulaştırmaktadır. Elektronik kamera ve mikrofon ile sonuçlar on-line olarak hekime iletilmekte, hekimde hastaya talimatlar verebilmekte yada bir reçete gönderebilmektedir.

Almanya’ da ise 1986 da başlayan veşimdiye kadarki en büyük proje olan Medkom çerçevesinde ülke çapında 30 hastane yıllardır sıkı bir çalışma yapmaktadır. Bu çalışmalar sırasında resim ve ses önceleri geniş band transfer yoluyla, daha sonra ISDN üzerinden yollanmıştır. Ülke çapında 1200 video konferans örgütlenmiş, konferanslarda sayısallaştırılmış röntgen filmleri, labaratuar bulguları ve bilgisayar tomografileri taşınmış, resimler üzerinde teşhis ve tedavi tartışmaları yapılmıştır. Bu sayede, birçok yoğun zaman ve masraf gerektiren hasta nakilleri ortadan kalkmıştır çünkü, katılımcı kliniklerdeki doktorlar önceden on-line olarak en uygun tedavi üzerinde anlaşmışlardır.

2.1 Yöntem ve Teknikler

Şekil 1 de Internet üzerinden teletıp hizmeti sağlayan bir sistemin temel yapısı görülmektedir. İstemci klinik hastadan aldığı tıbbi verileri istemci tarafında bilgi paketlerine dönüştürerek, danışman kliniğe gönderir. Danışman klinik aldığı bu paketleri açar, verileri değerlendirir ve bir rapor hazırlayarak web sayfaları, e-mail yada FTP ile istemci kliniğe gönderir. Farklı konumlarda bulunan danışman klinik ve danışma isteğinde bulunan klinik, internet üzerinden oluşturulan bir köprü ile hasta verilerini paylaşarak en uygun çözümler için kararlar alabilme imkanına kavuşur.

Internet üzerinden teletıp hizmeti sağlayan sistemler genellikle, satıcıya özgü klinik ölçüm cihazları, bu cihazlar ile bilgisayarlar arasındaki arabirimler ve yazılımları, bir veritabanı, bu veritabanındaki verileri sorgulayan ve güncelleyen yazılımlar, istemci ve sunucu arasındaki iletişimi sağlayan ağ sistemleri ve ağ yazılımları, yayınlanan siteye erişimi ve grafiklerin görüntülenmesini sağlayan yazılımlardan oluşur.

World Wide Web araçları bedava uygulama katmanları, açık standartlar, araştırmalar için gerekli esneklik ve multimedia özellikleri nedeni ile teletıp uygulamalarının arayüzü olma konusunda daha çok ön plana çıkmaktadır[6]. Hipermetin Transfer Protokolü-HTTP Web üzerinde bilgi transferi için kullanılan temel protokoldür. HTTP, dosyaların karşılıklı transferi için oldukça etkin ve hızlıdır. HTTP ile hareketli video görüntüleri, stereo ses, yüksek çözünürlüklü grafikler ve diğer dosya tiplerinin taşınması mümkündür[15]. Bunun yanında HTTP nin platform bağımsızlığı, daha ucuz istemci konfigurasyonları, internet üzerinden veritabanı bağlanırlığı gibi avantajlarıda vardır

Internet üzerinden teletıp hizmetlerinin sağlanması konusunda bazı zorluklar bulunmaktadır. Bunların başında yüksek çözünürlüklü görüntü dosyalarının taşınması için kullanılacak görüntü sıkıştırma algoritmaları ve bunların kalitesidir. Çoğunlukla tercih edilen JPEG( Joint Photographic Expert Group) standardı, yaklaşık 3:1 oranında kayıpsız sıkıştırma sağlayabimektedir. Daha yüksek sıkıştırma oranlarında ise görüntü kayıplarının olması kaçınılmaz olmaktadır. Yüksek çözünürlüklü görüntü dosyalarının yüklenmesi uzun zaman almaktadır. Örneğin taranmış bir röntgen filmine ait 5 MB lık bir görüntü dosyasının 33.6 Kbps modem ile taşınması için yaklaşık 30 dakika gerekmektedir. Bu nedenle kayıpsız, daha yüksek sıkıştırma oranları ve daha küçük dosya boyutları elde etmek için farklı sıkıştırma algoritmalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Wavelet teknolojisi ile, yüksek kalitede ve 10:1, 20:1 ve daha yüksek oranlarda görüntü sıkıştırması sağlanabilmektedir[16].

Şekil 2.Wavelet sunucusu ile görüntü transferi.

Web tabanlı teletıp uygulamalarında bir başka önemli nokta ise karşılıklı etkileşimdir. Etkileşimli web sayfalarının oluşturulması için ActiveX denetimleri ve Java appletleri uygulanabilir çözümlerdir. ActiveX microsoft’ un OLE(Object Linking and Embeding) teknolojisinin yeni adıdır[12]. ActiveX denetimleri, Microsoft Component Object Model (COM) teknolojisi kullanılarak derlenmiş ve ana uygulamaya özel fonksiyonlar kazandırmak için tasarlanmış modüler programlardır. ActiveX denetimleri ile etkileşimli web sayfaları oluşturmak için web tarayıcısı kontrollerini kullanmak, buton, görüntü ve animasyon gibi denetimleri sağlamak mümkün olmaktadır. Etkileşimli sayfalar oluşturmak için ActiveX denetimlerinin yanısıra Java appletleride sağladığı geniş imkanlar ile son dönemde internet uygulamalarının vazgeçilmez bir parçası olmaktadır. Java appletleri java sanal makinesi sayesinde yeniden derleme gerektirmeden her bilgisayarda çalışabilir[15]. Nesne tabanlı mimarisi, güçlü ağ uygulamaları oluşturmak için yetenekleri, görüntü işleme özellikleri, veritabanlarına bağlanırlık, yüksek güvenlik ve genişlemeye açık olması gibi nedenler javayı internet uygulamalarının vazgeçilmez bir parçası haline getirmiştir. Teletıp uygulamalarındada, örneğin elektrokardiogram dalgaları gibi yüksek çözünürlüklü veri kaynaklarının iletiminde java appletleri ve wavelet teknolojisi bir çözüm olarak ortaya çıkmaktadır. Şekil 2. bir wavelet sunucusu ve java appletlerinin görüntü transferi için kullanıldığı bir uygulama örneğini göstermektedir. Java appletleri istemci web tarayıcısına bir kez yüklenip, wavelet sunucusu ile soket bağlantılarını kurulduktan sonra, veri alışveriş trafiği oldukça azalmaktadır. Wavelet sunucusu sürekli olarak görüntüleri güncellemek için gerekli bilgileri istemciye yollar. İstemci web tarayıcısında çalışan wavelet java appleti soketleri dinler, gelen veriler kullanılabilir olduğunda görüntülenen elektrokardiogram dalgalarını yeniler[6].

3. Web Tabanlı Tıbbi Görüntüleme ve Hasta Takip Sistemi Tasarımı

Bu çalışmada üzerinde durulan konu; EKG sinyalleri, vücut sıcaklığı, kalp sesleri, tansiyon, hasta görüntüsü, röntgen filmleri gibi temel klinik verilerin elektronik veya manuel yöntemlerle toplanması, değerlendirilmesi ve bir web sunucusu aracılığıyla uzman hekimlere ulaştırılmasını sağlayacak entegre bir sistemin geliştirilmesi ve temel yaklaşımların ortaya konmasıdır.

Bu web uygulaması, verileri toplamak için standart klinik cihazlardan, kameradan, tarayıcıdan (scanner) yararlanmaktadır. Toplanan veriler bir hasta veri tabanına kaydedilmekte ve veritabanı web ortamında yayınlanmaktadır. Veritabanı ile istemci arasındaki veri alışverişi ASP programları ve web sayfaları aracılığı ile gerçekleştirilir. ASP (Active Server Page, Microsoft Co.) programları ile yapılan sorgulama sonuçları HTML (Hyper Text Markup Language) sayfası olarak istemciye gönderilir. Web tarayıcılarının grafikleri çizme kabiliyetleri yoktur. Diğer bir ifade ile bir HTML sayfası içinde “çiz(x1,y1,x2,y2)” gibi bir komut ile bir çizgi çizilmesi mümkün değildir. Bu nedenle grafiklerin çizilmesi için farklı yöntemlere ihtiyaç vardır. Bir çok uygulamada, grafiklerin web tarayıcısı ekranında görüntülenebilmesi için önce bunların sunucu tarafında çizilmesi ve elde edilen resimlerin uygun formatta (JPEG, GIF) tarayıcı ekranına gönderilmesi gerekir[6]. Ancak bu yöntem web trafiğini olumsuz etkiler ve grafiklerin yavaş yüklenmesine neden olur. Görüntüler üzerinde büyütme yapmak istenildiğinde ise dosyaların tekrar yüklenmesi gerekliliğinin yanı sıra görüntü kalitesinde de bozulmalar meydana gelir. Bu uygulamada grafiklerin web tarayıcısı ekranına çizilmesi için Macromedia Authorware 5 programı ile hazırlanan WebEKG programı kullanılmıştır. WebEKG, istemcinin web tarayıcısı içinde çalışan bir grafik çizim aracıdır, bir SQL sorgusu ile veritabanından alınan koordinat bilgileri ile grafikleri istemcinin web tarayıcısı içinde çizer.

Sistemin genel yapısışekil 3. de görülmektedir. Kullanılan tüm bilgisayarlar PC olup işletim sistemi olarak Windows 98 (Microsoft Co.) kullanılmaktadır. Bilgisayarlar 10 Mbps hızındaki lokal ağda çalışmaktadır. Lokal ağın dialup internet erişimi bulunmaktadır.

Web sunucusu olarak Intel Pentium II 233 Mhz PC, üzerinde Windows 98 Personal Web Server kullanılmaktadır. Verilerin toplanması ve değerlendirilmesi için gerekli yazılım ve donanımlar sunucu bilgisayar üzerinde bulunmaktadır. Şekil 3. de web sunucusunun ağ üzerindeki ayrı bir web sunucusu olabileceği, yada doğrudan verilerin toplandığı bilgisayar üzerinde bulunabileceği iki farklı durum değerlendirilmektedir.

Şekil 3. Web tabanlı klinik veri görüntüleme sistemi fonksiyonel yapısı.

Klinik veri tabanı Microsoft Access 2000 kullanılarak oluşturulmuştur. Bu veritabanında hastaların kimlik bilgileri, EKG kayıtları, resim dosyaları için bağlantılar içeren tablolar bulunmaktadır.

EKG verileri 12 problu portatif EKG cihazının 1 mV çıkışından, PC nin Paralel Portuna bağlı Analog / Dijital çevirici arabirim ile elde edilmektedir. Paralel porta erişim için Borland Delphi 5 programlama dilinde yazılan bir program kullanılmaktadır. Program elde edilen verileri ön izleme için giriş ekranında görüntülemekte ve uygun görülen veriler veritabanına kaydedilmektedir. Kullanılan EKG cihazının elle kumandalı olması nedeniyle farklı elektrotlar arasındaki değerler sıra ile alınmaktadır. Şekil 4. de paralel porta bağlı arabirim ile EKG cihazının 4 elektrodu kullanılarak elde edilen EKG kayıtlarının bir ön izlemesi verilmiştir. Kaydedilen veriler üzerinde iyileştirme için herhangi bir filtreleme işlemi yapılmamış ve kayıt düşük örnekleme çözünürlüğü kullanılarak yapılmıştır. Yüksek örnekleme çözünürlüğü kullanıldığı taktirde daha ayrıntılı grafikler elde etmek mümkün olacaktır.

Analog / Dijital çevirici devre girişine ısı algılayıcı, nabız ölçer gibi analog çıkış bilgisi üreten diğer klinik cihazlarda bağlanabilir.Sistemde elektronik steteskop, kamera yada tarayıcı gibi cihazları da kullanmak mümkündür. Bu uygulama için geliştirilen program bir web kamera ve flatbel tarayıcıdan hasta görüntülerini ve röntgen filmlerini almaktadır. Kamera ve tarayıcıdan görüntülerin alınabilmesi için her iki cihazında ortak olarak kullandıkları Twain araçlarından yararlanılır. Twain araçları 1992 yılında uygulama programlarının standart yazılım protokolleri ve API ler aracılığı ile görüntüleme cihazları ile haberleşmelerini standartlaştırmak için ortaya atılmıştır[14]. Twain araçları üç temel özellikle ilgili protokoller tanımlamaktadır. Bunlar uygulama yazılımı, kaynak yönetim yazılımı, veri kaynağı yazılımlarıdır. Bu yazılımlar sayesinde uygulamalar bağımsız olarak görüntüleme aygıtlarına erişebilirler. Twain uyumlu cihazlardan elde edilen görüntüler sunucudaki klasörlere kaydedilirken, bu dosyaların konumlarını gösteren bilgiler dinamik web sayfaları oluşturmak üzere hasta veritabanında güncellenir. Kullanıcıların sunucudaki bu görüntülere erişebilmesi için tasarlanan ASP programı veritabanından sorguladığı bağlantı bilgilerini istemci tarayıcısındaki web sayfasında görüntüler. Şekil 5. de Delphi 5 programlama dili ile yazılan program aracılığı ile kameradan elde edilen görüntüler verilmiştir.

EKG verilerinin web üzerinden sorgulanması ve görüntülenmesi amacıyla Macromedia Authorware 5 Education (Macromedia, Inc.) yazılım geliştirme aracı ile hazırlanan ve WebEKG olarak isimlendirilen program kullanılmıştır. Macromedia Authorware, CD yada internet üzerinde eğitim programlarının hazırlanması ve dağıtımı amacıyla kullanılan bir program geliştirme aracıdır. Authorware ile hazırlanmış programlar HTML sayfaları içine dahil (embed) edilerek, Microsoft Internet Explorer ve Netscape Navigator gibi web tarayıcıları içinde çalıştırılabilmektedir. Authorware gelişmiş çoklu ortam özellikleri, buton etkileşimleri ve ActiveX denetimleri yanısıra, web üzerinden veri tabanlarına erişim için geliştirilmiş fonksiyonlar içerir. Authorware ile geliştirilmiş programların web de yayınlanabilmesi için yazılan programın Web Packager ile web için derlenmesi gerekmektedir. Web tarayıcılarının Authorware sayfalarını görüntüleyebilmesi için Authorware Web Player (Macromedia Inc.) eklentisinin web tarayıcısına bir kez kurulması gerekmektedir. Authorware ile hazırlanmış bir sayfa bir kez yüklendikten sonra, sayfanın yenilenmesine gerek olmadan veritabanındaki bilgilere defalarca ulaşmak, sorgulamalar yapmak, grafikler çizmek mümkündür.

Şekil 5. Kamera ile elde edilen görüntüler.

Authorware veritabanlarına erişebilmek için ASP (Active Sever Pages), Allaire Cold Fusion, CGI (Common Gateaway Interface) web programlama gibi araçlarını kullanır. Bu web araçları Authorware programları ile veritabanları arasında bir köprü görevi yaparlar. Bu araçlar Authorware programlarına bilgi geçirmek için HTML kodlarını kullanır. Bu çalışmada WebEKG programının hasta veritabanı ile haberleşebilmesi için, ASP (Active Server Pages, Aktif Sunucu Sayfaları) kullanılmıştır. ASP Microsoft Inc. in geliştirdiği etkileşimli web sayfaları tasarlamak ve internet yada intranette yayınlamak için kullanılan yeni bir web teknolojisidir[4]. Web tarayıcısına yüklenen WebEKG programı içinde kodlanmış bir SQL sorgusu, sunucuda bulunan bir ASP programı ile veritabanından sorgulanır. ASP programı bu sorgulamayı yaptıktan sonra veritabanından çekilen sonuçları WebEKG programına geri döndürür. WebEKG programı elde ettiği bu verilerden EKG grafiklerini izleyici ekranına çizer. ASP programı ile veritabanından sorgulanan ve WebEKG ye döndürülen veriler, çizilecek grafiklere ait koordinat bilgilerini içerir. Koordinat bilgileri Authorware’ in sağladığı grafik imkanları sayesinde web tarayıcısı içinde yeniden çizilir. Grafiklerin taşınması için herhangi bir resim formatı kullanılmadığından web trafiği yükü oldukça azaltılmaktadır. WebEKG de çizilen grafikler vektör tabanlı çizimler olduğundan, büyütme ve küçültme işlemlerinde verilerin tekrar yüklenmesine gerek olmadığı gibi görüntü kalitesinde herhangi bir bozulma olmamaktadır. Şekil 6. da elle hazırlanan test verilerini kullanarak web tarayıcısı içinde çalışan WebEKG ekranına çizilmiş grafikler gösterilmektedir.

4. Sonuç ve Öneriler

Bu araştırmada, sınırsız bilgi paylaşımı ve çok düşük maliyetlerle veri transferlerinin gerçekleştirilebildiği internet ortamında, her geçen gün gelişmekte olan web tekniklerini kullanarak klinik verilerin iletilmesini sağlayacan komple bir teletıp paketi üzerinde yapılan çalışmalar açıklanmaktadır.

Sistem halen geliştirme ve test aşamasında olup çalışmalar devam etmektedir. Geliştirme çalışmaları sırasında grafik ve görüntülerin kalitesinden çok sistemin bir bütün olarak işlerliği ön planda tutulmuş olup sistem bağımsız parçalar halinde çalışır durumdadır. İleriki aşamalarda çalışmalarımız, grafik ve görüntülerin iyileştirilmesi, kolay anlaşılır kullanıcı arayüzünün tasarlanması ve veri güvenliğinin sağlanması yönünde olacaktır.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Asamblesi’nin 23-27 Haziran 1997 Tarihli Toplantısı’ nda almış olduğu “Yeni bilgi ve iletişim teknolojilerinin bilimsel ve teknik yönleri hakkında 1332 sayılı tavsiye kararı”, Bakanlar Komitesi, Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği üyesi ülkeleri özelşirketler, araştırma enstitüleri ve hükümet dışı örgütlerle işbirliği içinde bazı önlemler doğrultusunda bilimsel ve teknolojik çalışmalar yürütmeye yönlendirilmesini ve öncelikli konulara arasındada, bilgisayar donanımlı tıbbi sistemler ile teletıp sistemlerinin geliştirilmesinin tavsiye edilmesini kararlaştırmıştır. Ülkemizdede gerek sağlık bakanlığı gerekse kamu veya özel üniversite ve sağlık kuruluşlarının teletıp konusunda çalışmalar yapması ve uygulamaya geçilmesi ile, sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesinin yanında ekonomik olarakta önemli yararlar sağlanbilir. WebEKG ve benzeri sistemlerin hayata geçirilmesi ile sağlık hizmeti veren kuruluşların birtakım hizmetlerini hastane dışına taşımaları mümkün olabilir. Taburcu edilen hastaların kontrolleri, bulundukları yerdeki sağlık merkezlerinden tedaviyi uygulayan sağlık kuruluşlarına iletilerek yapılabilir. Uzman hekim bulunmayan sağlık kuruluşları ile uzman sağlık kuruluşları arasında kurulacak bu tür bir bağlantı ile hastalara, alanında en uzman kişilerden sağlık hizmeti götürmek mümkün olabilir. Kırsal kesimdeki sağlık birimlerine 7 gün 24 saat kesintisiz destek sağlanabilir.

Kaynaklar
1. http://www.hq.nasa.gov/office/olmsa/aeromed/telemed/current.html
2. Bilgel, N, Internet ve tıp, S.37, 1997, İstanbul
3. http://www.meditac.com/MedITAC/projects/projects_main.cfm
4. Karahoca, A, Asp İle Web Programcılığına Giriş, S.2, 2000
5. Magrabi, F, A Web-Based Approach For Electrocardiogram Monitoring In
The Home, 1998, Australia.
6. Kang W, A Real Time Patient Monitoring System On The World Wide Web, 1996.
7. Sung, M, Y, CoMed : A Real Time Collaborative Medicine System, 2000, South Korea.
8. Takeda, H, high Quality Image Oriented Telemedicine With Multimedia Technology, 1999, Japan.
9. Szolovits P, Doyle, J, J, Long, W, Guardian Angel : Patient-Centered Health Information System, Technical Report, 1994, MIT, Cambridge, USA.
10. Axelson, J, Parallel Port Comlete, 1999, USA.
11. http://www.emrs.org.
12. Macromedia Inc, Using Authorware Attain, USA.
13. Arthur, C, Guyton, M, D, Text Book Of Medical Physiology, 1996, Missisipi, USA
14.http://www.twain.org.
15.Stanek, W, R, HTML,JAVA,CGI,VRML,SGML-UNLEASHED, 1997,USA.
16. http://telemedtoday.com/articlearchive/articles/cuttingedgeinternetteleradiol.htm.

Ömer BAYHAN, İbrahim SOĞUKPINAR
Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
Gebze, Kocaeli, Türkiye
[email protected]; [email protected]