ULUSAL MEDİKAL İLETİŞİM AĞI (UMEDİA)

A.HEDEFLER

A.1. Giriş

İnternet; dünya üzerine dağılmış, boyutları ve işletim sistemleri biribirinden farklı, milyonlarca bilgisayarın oluşturduğu dünyanın en büyük bilgisayar ağıdır.”

Teknik anlamda bir cümlede yukarıdaki gibi özetlenebilecek olan internet; asıl teknik olmayan tanımıyla ilgiyi haketmektedir. İnternet dünyanın dört bir yanında yaşayan, birbirinden farklı dilleri konuşan insanların, aynı platformda buluşmalarını ve özelleşmiş alanlarda bir “paylaşımı” sağlayarak bir ilki başarmıştır. İnternetin açtığı yeni kapıları algılamak için bilgisayar ve bilgisayar ağı (network) teknolojisini irdelemek gerekir.

A.1.i İnternet Devrimi

Bilgisayarlar da tıpkı insanlar gibi farklı dilleri konuşmaktadır. Geçmişte işletim sistemleri olarak anabileceğimiz farklılıklar nedeniyle bilgisayarların aynı ortamda buluşturulmaları olanaksızken, son yıllarda internet teknolojisi ile eş zamanlı olarak gelişen ağ teknolojileri bu buluşmayı mümkün kılmıştır. Böylelikle her makina, bir yandan kendi yerel dilini (işletim sistemini) kullanırken bir yandan da kendisinden farklı işletim sistemlerine sahip makinalarla belli platformlarda buluşarak verileri ve programları paylaşabilmektedir.

Geçmişe bakıldığında belirli dönemlerde yaşanan teknolojik ve kültürel sıçramaların ardında küçük buluşların yattığı görülür. Matbaa bulunduğunda yaratacağı büyük değişim nasıl algılanamadıysa, internet teknolojisi de ilk kez telaffuz edildiğinde gercekleştirebileceği devinim tam olarak tahmin edilemiyordu. Geçmişte matbaanın bulunuşu aydınlanma çağını başlatırken, internetin yarattığı yeni enformatik ağın dünyayı nerelere taşıyacağını öngörmek ise neredeyse olanaksızdır. Teknolojinin öncülüğünü yaptığı toplumsal devinimlerin her zaman olumlu sonuçlar doğuracağını söylemek de güçtür. Dolayısıyla İnternet için de öngörüler tümüyle toz pembe olamamaktadır. Büyük bir değişimin eşiğinde olduğumuz açık, ancak bu değişimin ne yönde olacağını kestirmek imkansızdır.

Büyük bir devrim yaşanmakta ve dünya ufuklarında yepyeni bir kapı açılmaktadır. Ancak kapının ardında neler olduğunu ve karşımıza çıkacak görüntünün sonuçlarını taşıyıp taşıyamayacağımızı da kestirememekteyiz.

İnternet, sonuçları açısından daha çok tartışılacak olsa da internetin artık başlı başına bir “olgu” olduğu bir gerçektir. Büyüyen, kendi kurallarını ve gereklerini yaşayan bir gerçeklik olarak internet karşısında, onunla bütünleşerek internet politikalarının belirlenmesinde söz sahibi olmaya calışmak ya da dışında kalmakdan başka bir seçeneğimiz bulunmamaktadır.

İnterneti, teknolojisinden çok yaratacağı olanaklar ve bu olanakların kullanımıyla ortaya çıkacak değişimlerle birlikte tartışmak gerekir. İnternet bizi alışkanlıklarımızı ve geleneklerimizi değiştirmeye zorlamaktadır. Son yıllarda unuttuğumuz bir kavram olan paylaşmayı yeniden hatırlatmakta; gittikçe ayrışan ve uzmanlaşan, uzmanlaştıkça biribirinden uzaklaşan dünyamızda biraraya gelme ve iletişim kurma gereksinimini doğurmaktadır. İnternet, bir yüzüyle yeni tanışmaların, yeni ufukların habercisidir.

A.2. Gerekçe

UMEDİA “Ulusal Medikal İletişim Ağı”

UMEDİA ülkenin dört bir yanına dağılmış sağlık birimlerinin internetin sağladığı iletişim olanaklarını kullanarak deneyimlerini paylaşmalarını sağlayacak bir ağı amaçlamaktadır.

Bu doğrultuda kademeli bir biçimde ilerleyen ve internet üzerinde bir nod birlikteliğinden, giderek bağımsız bir “network”e doğru ilerleyen bir projenin yaşama geçirilmesi hedeflenmektedir.

UMEDİA, teknik boyutundan çok daha önemli bir biçimde sosyal boyutu ile tartışılmaya değer ve heyecan verici bir proje olacaktır.

Teknoloji hangi olanakları sağlarsa sağlasın, kullanımına elverişli bir sosyal ortam yaratılamıyorsa sonuç alınamaz. Asıl sorun sosyal anlamda gereksinimlerin farkında olmak ve bu gereksinimlere yanıt verebilecek süreçlerin gereği olan sosyal davranışları yerine getirebilme olgunluğunu gösterebilmektir. Sorunun bireysel değil toplumsal bir davranış paterni olduğu göz önüne alınırsa, UMEDİA’nın yaşama geçirilmesi noktasında yaşanılabilecek sosyal sıkıntılar daha da belirginleşecektir.

Proje ilk kez dile getirildiğinde ülkemizde sağlık sektörü bileşenlerinin bundan önceki dönemlerde yaşama geçirmeye çalıştıkları işbirliği ve ortak proje deneyimleri de göz önüne alınmış ve kısmen karamsar bir tablo ortaya çıkarılmıştı.

Ancak internet geçmişte varolan teknolojilerden önemli bir farkla karşımıza çıkmaktadır. Bu, internetin çoğu zaman olumsuz bir özelliği olarak vurgulanan kaotik yapısıdır . Ancak bu yapı içinde kendine özgü algoritmalar veya hiyerarşiler geliştiribilir. İnternet ortamında teknik anlamda bir sıkıntı yaşanmadan, belirli bir disiplin ve algoritma içeren hiyerarşik yapılar oluşturulabilir.

Kaotik yapının ortaya çıkardığı olumsuzluk ortadan kaldırıldığında geriye bu yapının sunduğu olumlu özellikler kalır. Bunlardan en önemlisi sistemi oluştururken birey bağımlı olunmamasıdır.

Ülkemizde bugüne kadar yaşanan pek çok işbirliği başarısızlığının altında, işbirliği yapılan konularda kurumların iç işleyişleri ve kurum mensuplarının bireysel davranışları yatmaktadır. İnternet, iç dinamikleri gereği pek çok noktada bireysel dinamiklerden bağımsızdır. Bu anlamda sistemde pek çok bireye etkinliğe katılma olanağı açılırken, işbirliğinin sürekliliği, kişisel tercihlere ya da etkinliklerine terk edilmez.

Ayrıca işbirliğine katılan grupların etkinliklerinin monitörizasyonu ve sonuçların izlenebilir alanlarda kullanıcıların değerlendirmesine açılması grupların etkinlik artışını provake edecektir.

İnanıyoruz ki internet, bugüne kadar pek çok alanda yarattığı değişimi bu alana da taşıyacak ve geçmişte yaşanan olumsuz deneyimler tekrarlanmayacaktır.

A.3. Amaçlar

Yaşadığımız kısa dönem bile UMEDİA ile ilgili öngörülerimizin ne kadar tutarlı ve yerinde yaklaşımlar olduğunu kanıtlamıştır.

Ulusal Medikal İletişim Ağı; ulusal seviyede sağlıkla ilgili enformasyon altyapısının bir parçası olarak:

• Sağlık çalışanları için yeni bir iletişim kanalı oluşturmak,

• Sağlık ile ilgili temel bilgilere erişim olanaklarını yaratmak,

• Ulusal sağlık bilgilerinin elde edilmesini sağlayacak verilerin derlenmesi için bir kanal oluşturmak,

• Sağlıkla ilgili genel görüşlerin ve eğilimlerin, ulusal gelenek ve metodların oluşturulması için ortam yaratmak.

• Sağlık çalışanlarının bilgi ve deneyimlerini, olanaklarını ve kaynaklarını paylaşmalarına olanak sağlamak

• Kaynakların ve potansiyelin ortak kullanımı ile daha az bedelle daha çok hizmet üretmek amacıyla sağlıkla ilgili internet noktalarını bir ortak platformda buluşturulması ve bu platformun etrafında çeşitli başlıklar altında ortak bir sistematikle yukarıda sayılan hedeflere yönelik çalışmaların yapılması amaçlanmıştır.

Ankara Eczacı Odası (AEO) ve Ankara Tabip Odası (ATO), Ankara’lı eczacı ve hekimlerin meslek odaları kimliği ile, bir süre için teknik altyapı anlamında evsahipliği yaparak UMEDİA’nın yaşama geçmesini sağlamıştır. AEO ve ATO, Türk Telekom ile Turnet sözleşmesi imzalayarak internet servis sağlayıcı kurum olmuştur.

Yasa gereği Türkiye’de telekomünikasyon tekeli olan Türk Telekom, internet erişim hizmeti vermek için TURNET anlaşmasının yapılmasını zorunlu kılmıştır. Ulusal Medikal İletişim Ağı projesinin yaşama geçirilmesinin en temel koşullarından biri de ticari ve bürokratik kaygılardan uzak bir internet erişim noktasına sahip olmaktır. Böylelikle bağımsız ve sürekli bir internet etkinliği yaşama geçirilebilir ve ticari dinamiklerden bağımsız bir yapı UMEDİA altyapısına sonuna değin gereken destek sağlanabilir. AEO ve ATO bu misyonu üstlenmiş ve amaca yönelik yapılanmayı bünyelerinde geliştirerek internet servisini kurmuştur. Başlangıçta Türk Telekom anlaşmanın bir tek tüzel kurumla gerçekleştirilebileceğini deklare ettiği için Ankara Eczacı Odası’nın fedakar tutumu ile resmi anlaşma ve prosedürel isimlendirme Ankara Tabip Odası adına yapılmıştır. UMEDİA yapılanması tamamlandıktan ve yapı bir tüzel kişilik kimliği kazandıktan sonra, tüm etkinliklerde UMEDİA adı ön planda tutulacak ve isimlendirmeler de bu doğrultuda ge
rçekleştirilecektir.

UMEDİA internetin doğası ile uyumlu bir biçimde ortak bir teknik ve sosyal dili konuşan dağıtık bir yapılanmayı yaşama geçirmelidir. İnternet üzerinde önemli olan, bilginin nerede olduğu veya nerede toplandığı değil hangi algoritma içinde hangi dille sunulduğu veya derlendiğidir. UMEDİA altında da önemli olan enformasyon derleme ve sunum metodolojisinin katılımcı kurumlarca ortaklaştırılmasıdır. Birlikte saptanacak bu ortak yöntemle veya yöntemler bütünü ile aynı dili konuşan ve algoritması tüm katkıda bulunanlarca standardize edilmiş birçok sağlık sitesi oluşturularak bu sitelerin dev bir yapının birer parçası olarak hem kendi özgün kimliklerini hem de yapı içinde üstlendikleri fonksiyonu ifade etmeleri sağlanabilecektir.

Genel anlamda yaşamın her alanında ifadelerimizin ya da eylemliliğimizin anlaşılması, adresine ulaşması o ifadenin veya eylemin biçemi ile çok yakından ilgilidir. Bir birliktelikten söz ediliyorsa, ortam her ne kadar internet gibi farklılığa ve çeşitliliğe maksimum tolerans gösteren bir yapı da olsa birbirimizi anlamak adına zaman zaman aynı dil ve aynı biçem kullanılmak zorundadır. Daha önceki birlikte üretme denemelerimizden önemli farkla ayrılarak başarı şansımızı arttıran temel öğe, internetin çoksesliliğe ve farklılığa olan derin tahammülüdür. Teknik anlamda DOS’u Unix’le; Mac-OS’u Linux’la (daha önceleri biribirini göremeyen bilgisayar işletim sistemleri) buluşturan internet (daha önce bu başka bir ortamda gerçekleştirilememiştir) sosyal anlamda da ayrılıklarımızı ortadan kaldırmaya ve bizi, temelde farklılıklarımızı terketmeden bir araya getirmeye adaydır.

Ulusal çapta bir sağlık projesi konuşulmaya başladığında ülkemize has bir sorun olmamakla birlikte standardizasyon ve aynı dili konuşma anlamında ciddi sorunlar çıkacağı açıktır. Hastalıkların isimlendirilmesi veya evrelendirilmesi ile ilgili tartışmalar uluslararası platformlarda da sürmektedir. Ülkemizin de bu tartışmaya ulusal düzeyde katılmaya ihtiyacı vardır. İnternet bu tartışmanın geniş bir katılımla sürdürülebilmesi için ideal bir ortamdır. UMEDİA, yine yazmaktan çok konuşarak tartışmayı yeğleyen bizleri, biraz daha yazmaya ve tartıştıklarını sistematik bir biçimde biriktirerek bilgiye dönüştürmeye teşvik edecektir.

“Yola çıkarken önümüze koyacağımız somut hedefler sonuca ulaşmada kolaylık sağlayacaktır” düşüncesinden hareketle Umedia içinde daha sonra modifiye edilebilecek veya tümüyle değiştirilebilecek taslak etkinlik başlıklarını ve bölümleri saptanmıştır.

Ulusal Elektronik Sağlık Kütüphanesi

• Ulusal Elektronik Sağlık Yayınevi

• Ulusal Elektronik Sağlık Veritabanı

• Ulusal Elektronik Sağlık Forumu

• Ulusal Elektronik Sağlık Okulları

olarak sıralayacağımız bu başlıkların her birinde başlıkta anılan içerikte etkinlikler gerçekleştirilecek ve alt başlıklarda UMEDİA’nın hedeflediği ulusal dokümanlar oluşturulurken üretim eylemliliğinde ortak yöntem ve geleneklerin oluşumu süreci yaşanacak ve bu ortak yöntemler gelecek projelere temel olacaktır.

A.3.i. Ulusal Elektronik Sağlık Kütüphanesi

Mevcut basılı kaynaklara elektronik ortamda erişimi, bu sağlanamıyorsa basılı dokümanlara elektronik ortam olanakları ile erişerek bunların basılı formatlarının temininin elektronik platform yardımıyla sağlanması hedeflenmektedir.

Bugün basılı materyallerin doğallıkla birden fazla kopyası kütüphanelerimizce satın alınmakta ve önemli miktarda ulusal kaynak bu alanlara aktarılmaktadır. Uluslararası telif sözleşmeleri bu materyallerin hiç bir biçimde kopyalanmalarına izin vermezken ABD de dahil pek çok ülkede bu fotokopi ile çoğaltma işlemleri gerçekleştirilmekte ve yayınevleri buna karşı bir yasal kısıtlamaya yönelmemektedir. Özetle fiili durum yazılı durumla çelişmektedir. Dolayısıyla en azından ülkemiz için henüz bu dokümanların fotokopi yoluyla çoğaltılması noktasında yaşanan bir sıkıntı yoktur.

Merkezi bir dökümantasyon birimi ve bu birimdeki yayınların taranabilir bir kataloğunun hazırlanmasıyla hızlı bir belge sağlama hizmeti ulusal düzeyde yayın dublikasyonlarını önleyecek ve ciddi bir kaynak tasarrufuna yol açacaktır. Ülkemizde altyapısı hazırlanmadan açılan tıp fakülteleri göz önüne alınırsa bu tarz bir hizmetin anlamı daha da somutlaşır.

Dünyada da yayıncılık hızla elektronik ortama kaymakta ve yayınevleri de bu yeni duruma uyum sağlamaya çalışmaktadır. Lisans anlaşmaları noktasında ciddi bir belirsizlik yaşanmakla birlikte gün geçtikçe yaşamla uyumlu biçimler oluşmaktadır. UMEDİA’ya katılacağını deklare eden TÜBİTAK Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi’nin( ULAKBİM ) süreli yayınlarla ilgili olarak “ulusal lisans anlaşmaları” konusunda ciddi girişimleri vardır. Eski “YÖK Dokümantasyon Merkezi”ni de bünyesinde barındıran ULAKBİM 1997 süreli yayınlar aboneliği için 3.500.000 Amerikan Doları ayırmıştır. Yaklaşık 12.000 süreli yayın kolleksiyonuna sahip bu merkez elektronik verilerini ulusal kullanıma açmak için çaba göstermektedir. Bugün için mevcut lisans anlaşmaları nedeniyle bu olanaklı değildir.

Ankara Tabip Odası, ULAKBİM Dokümantasyon Merkezi ve Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri UMEDİA içindeki ilk ortak projeyi de yaşama geçirerek bir “Ortak Belge Sağlama Hizmeti”ni başlatmaktadır.

Bu hizmet için Ankara Tabip Odası İnternet Servisinde bir istek merkezi oluşturulmuş ve bu merkez yine internet kanalı ile iki kütüphane ile online ilişkilendirilmiştir. ATO’da bulunan istek merkezinden internetten web veya e-mail kanalıyla, faksla, telefonla ya da şahsi başvuru ile projeye bağlı iki merkez kütüphanede mevcut yaklaşık 16.000 başlık süreli yayın içinden ihtiyaç duyulan makaleler talep edilebilecektir. Aynı şekilde başvuruları her iki kütüphane binaları içinden de yapmak olanaklıdır. Bu makaleler anında kütüphanelere bildirilecek ve fotokopi ile çoğaltılarak istenen adrese ulaştırılacak veya talep edilen noktadan alınabilecektir. Proje bugün 600 Km’lik uzaklığa en geç 72 saat, 600 Km’yi aşan uzaklıklara en geç 96 saat içinde dokümanı ulaştırmayı hedeflemektedir.Test süresi yaşanan proje Ekim ayı içerisinde duyurulmaya başlanacaktır.

Ulusal Elektronik Sağlık Kütüphanesinin ilk somut adımı olan bu projenin açılımından itibaren diğer tüm sağlık kütüphanelerinin de katılımı için çaba sarf edilecektir.

Hedef, ortak bir süreli yayın veritabanı ile çalışan ve Türkiye’nin dört bir yanından sağlık kütüphanelerinin kendi içerikleri ile katıldıkları bir ortak elektronik kütüphanedir.

Böylelikle varlığı dağıtık bir sisteme yaslanmış, ülkemizin en büyük sanal kütüphanesine erişmek mümkün olacaktır.

A.3.ii. Ulusal Elektronik Sağlık Yayınevi

Ulusal Medikal İletişim Ağı’nın en temel üretim birimlerinden birİ olacak Ulusal Elektronik Sağlık Yayınevi’nde elektronik ortamda sağlık yayıncılığı hedeflenmektedir.

Temel etkinlik alanı internet olmakla birlikte, internette sunmak üzere hazırlanmış materyallerin diğer multimedia araçları ile sunumu için de çalışılacaktır.

Bugün Ankara Tabip Odası ve Ankara Eczacı Odası sayfalarında ilk örnekleri sergilenen audio-visual dökümanların gelişmiş örnekleri Ulusal Elektronik Sağlık Yayınevi altında çeşitli projelerle yayınlanacaktır.

Ulusal Elektronik Sağlık Yayınevi tarafından gerçekleştirilen ilk eser Ankara Eczacı Odası, Ankara Tabip Odası ve Balıkesir Tabip Odası tarafından ortaklaşa gerçekleştirilecek elektronik vademecum’dur.

Balıkesir Tabip Odası’ndan sekiz meslektaşımızın uzun süreli ve son derece değerli emekleri ile oluşturulan vademecum Ankara Tabip Odası ve Ankara Eczacı Odası yazılım ekipleri tarafından elektronik ortama aktarılacak “taranabilir bir veritabanı” olarak internette kullanıma açılacaktır. Bu ilk örneğin önemli bir boyutu da içeriği kelime kelime taranabilir ve güncellenebilir ilk vademecum oluşudur.

İnternette yerini alır almaz ülkemizdeki tüm sağlık otoritelerinin eleştiri ve katkılarına açılan bu eser sürekli olarak güncellenecektir. Böylelikle artık 1997 vademecumuna değil örneğin 28 Eylül 1997 vademecumuna bakmak olanaklı hale gelecektir. Aynı şekilde ilaç firmalarına da yeni ürünlerinin “Sağlık Bakanlığı ruhsatı”nı belgelemeleri ile birlikte Vademecum’da yer alabileceği bildirilecek böylelikle güncelliği iyice pekiştirilmiş bir vademecuma erişmek olanağı yaratılacaktır.

Vademecum elektronik yayıncılığın üstünlüklerini ve olanaklarını sergilemek için iyi bir örnektir. Ardından gelecek daha kapsamlı eserlere bir ilk olarak öncülük edecektir. Ulusal Elektronik Sağlık Yayınevi’nin hedefi online kongrelere, telemedicine uygulamalarına evsahipliği etmektir. Çok yakın bir gelecekte anılan uygulamaların sağlık sektörünün rutin kullanımına girmesi için çalışılacaktır.

A.3.iii. Türkiye Elektronik Sağlık Kataloğu

Ulusal Elektronik Sağlık Yayınevi tarafından gerçekleştirilecek önemli çalışmalardan biri de Türkiye Elektronik Sağlık Kataloğu’dur. Bu katalog ülkemizde sağlıkla ilgili tüm adreslere elektronik ortamda erişime olanak sağlayarak, ilerde tüm bu adresleri elektronik ortamda buluşturmayı ve ulusal sağlık sektörünün tümüyle interneti kullanarak iletişim kurmasını amaçlamaktadır. Başlangıçta mevcut tüm sağlık unsurlarının saptanmasını ilk adım olarak gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Ne yazık ki eldeki basılı kataloglar ve diğer kaynaklar amaçlanan kitleyi kucaklayamamakta ve ciddi eksiklikler içermektedir. Basılı materyalde yaşanabilecek güncelleme zorluğu dikkate alındığında bu eksiklikler doğal karşılanmalıdır. İnternet bu noktada da ciddi bir avantaj yaratmaktadır.

A.3.iv. Ulusal Elektronik Sağlık Veritabanı

Her alanda olduğu gibi sağlıkta da; enformasyon derlemede, bu verileri analiz edilmiş ve damıtılmış bilimsel bilgiye dönüştürmede yaşanılan zorluklar ülkemizin sağlıkla ilgili yeterli veriler oluşturmasına engel olmuştur. Elde yeterli epidemiyolojik veri olmayınca çözümler, varsayımlarla veya başka ülkelerin verilerinden yola çıkarak üretilmeye çalışılmaktadır.

Yapılacak yatırımların büyüklüğü göz önüne alındığında; gerek finansal, gerekse zamansal olarak ödenen bedel çok daha somut ortaya çıkacaktır. İşte bu nedenle yatırım ve planlama öncesi doğru öngörüler önem kazanmaktadır. Doğru öngörünün koşulu ise doğru verilerdir. Bu noktada yine başa dönerek ulusal sağlık verilerinin yokluğuna veya yanlış bir biçimde varlığına gelinir. Yeterli veri üretememenin birinci nedeni elbette verileri taşıyacak bir ağın yokluğu değildir. Temel sorun veri toplama geleneğinin yokluğudur. Bu analiz daha da genellenirse temelinde eğitimin ulusal özelliklerinin de yattığı söylenebilir ki, bunlar büyük ölçüde doğru saptamalardır. Ancak bütün bu saptamaların dışında; derlenen verilerin bir işe yarayacağına, kendinden sonraki kademelerde yeterince değerlendirileceğine ilişkin kuşkular bu motivasyonu ortadan kaldıran en temel etkenlerden biridir.

Pratikte veri toplamaya ilişkin pek çok olumsuzluk internetin yaratacağı olumlu örneklerle aşılabilir.

İnternet aracılığı ile verilerin uygun arayüzlerle; ek donanım, yazılım, bunların idamesi gibi sorunlar olmaksızın derlenmesi olanaklıdır. Böylelikle veri toplamada merkezi bir kontrolle periferde yaşanacak sıkıntılar bertaraf edilerek daha az sorunlu bir sistematik elde edilecektir.

Derlenen verilerin güvenliği açısından da merkezi veri derlemenin avantajları vardır. Bütün bu avantajların yanında merkezi veri derlemenin tek dezavantajı yine internet aracılığı ile aşılmaktadır. Periferdeki kullanıcı için verilerin nerede saklandığı bir belirsizliktir. Kullanıcı sanki kendi makinasında çalışıyormuş gibi verileri girebilmekte ve sorgulamaları yapabilmektedir.

Yine de bütün bu olumluluklara rağmen temelde var olan kimi sorunlar başlangıçta, verilerin sağlıklı derlenmesine bir süre daha olanak vermeyecektir. Sorunların aşılması noktasında internet diğer olanaklardan çok daha fazla alternatif çözüm üretme potansiyeli taşımaktadır. İnternet doğal bir rekabeti de desteklediği için kurumların ve bireylerin ortak üretim çabalarını terketmeleri, diğer süreçlere göre daha zordur. İnternet ortamında daha açık ve daha legal bir yarışma sürdürülebilir ve böylelikle geçmişte yaşanılan “çabuk ayrılıklar”, “erken terkedişler” çok daha az yaşanır.

Olabilirliği kanıtlanan iyi örnekler sunmak temel amaç olmalıdır. Elbette yılların hatta yüzyılların günümüze taşıdığı kimi sıkıntıları bir anda ortadan kaldırmak olanaklı değildir, ancak gidilmesi zorunlu bir yolda atılacak ilk adımların sağlamlığı, sonrası için güçlü bir motivasyon sağlar.

Bu nedenle UMEDİA bugün için “ütopik” kimi hayalleri, yaşama geçirilecek hedefler olarak koymaktadır. Gerçekleştirilecek olumlu örnekler sözkonusu hedeflerin “ütopia” olmadığını gösterecek ve daha ileri hedeflere yönelmemizi sağlayacaktır. İrdelendiğinde de görülecektir ki, aslında konulan hedefler teknik anlamda hiç de uzak değildir. Zaten sıkıntı da teknik değil sosyal anlamda hedeflerin sahiplenilmesi ve gerçekleştirilmesi doğrultusunda içtenlikle desteklenmesidir.

Önermeler başlangıçta kuşkuyla karşılanabilirse de, projeye inananlara düşen görev, bu noktada yukarıda sözü edilen olumlu örnekleri yaşama geçirmek ve olabilirliğini kanıtlamak olmalıdır.

UMEDİA’nın yaşama geçirilmesi en zor, ancak o ölçüde önemli birimi olan Ulusal Elektronik Sağlık Veritabanı gerçekleştiğinde ülke açısından önemli bir yolun katedilmesini sağlayacak, böylece projenin en önemli ve anahtar rollerinden birini üstlenecektir.

Ulusal Elektronik Sağlık Veritabanı’nın ilk somut örneği “Kan Bankaları Ortak Veritabanı: İnternet Kan Bankası” projesidir.

Bilindiği gibi kan merkezleri arasında mevcut stoklarını paylaşmalarına yönelik ve kullanıma açılmış stoklarını bildirebilecekleri bir ortak platform mevcut değildir. Oysa kan ve kan ürünlerine erişim genellikle aciliyet gerektiren bir durumdur. Yine kan ve kan ürünleri belirli süreler içinde tüketilmeleri gereken maddelerdir. Kan ve kan ürünlerine erişim noktasında sağlanacak çözümler, sorunların giderilmesinde anahtar bir rol oynayacaktır. Çözümlerden biri bu merkezlerin bir bilgisayar ağı ile birbirine bağlanması olabilir. Ancak böylesi bir çalışmanın altyapısı için gerekli yatırım çok büyük olacağı gibi, sistemin idamesi de ciddi bir desteği gerektirecek ve sistemde yaşanabilecek sorunlar verimliliği büyük ölçüde etkileyecektir. Oysa internet üzerinde gerçekleştirilecek bir sanal ağ aracılığı ile aynı sonuca erişilebilir. İnternet üzerinden yalnızca yetkilendirilmiş kullanıcıların erişebileceği bir veritabanı yaratılarak, bu veritabanında her merkezl ilgili alanlar oluşturulabilir ve bu alanlarda merkezle
rdeki kan ve kan ürünlerinin stoklarının bilgileri saklanabilir. UMEDİA tarafından gerçekleştirilen de böylesi bir örnektir. Bu amaçla kan ve kan ürünlerinin işlenebileceği web tabanlı bir veritabanı oluşturulmuş ve bu veritabanına internet üzerinden erişim olanaklı kılınmıştır. Proje katılımcısı kan merkezleri sisteme internet üzerinden kendi adlarına açılmış alanlara ellerindeki stokları girebilecektir. Arayüz program aracılığı ile ihtiyaç duyduğu kan veya kan ürününe internet üzerinden bakılabilecek ve diğer proje katılımcısı merkezlerde aradığı kan veya kan ürününün olup olmadığını görebilecektir. Bir diğer kayıt sistemi de kan bağışı yapan donörlerin hematolojik kayıtlarını tutmakta ve kan transfüzyonu açısından sakınca oluşturan kişilerden kan alınması bu sistemle engellenebilecektir. Proje içinde oluşturulacak web sayfaları ile sistem üzerinde bir donör bankası oluşturmak ve gereğinde bu aday donörlere erişmek olası kılınacaktır

Sağlık ile ilgili her konuda gerek sağlık profesyonellerinin gerekse toplumun tümünün belirli tartışmaları sürdürebilecekleri alanlara gereksinim vardır. Ulusal Elektronik Sağlık Forumu profesyonel grupların yanı sıra, çeşitli özel ilgi gruplarının iletişimini ve veri paylaşımını olası kılmak üzere bir haberleşme ve iletişim alanı olarak tasarlanmıştır. Bu forum altında oluşturulacak çeşitli alt başlıklarda, sağlık ile ilgili tüm elektronik iletişim ve paylaşım gereksininiminin karşılanması hedeflemektedir. Burada UMEDİA tanımlanan iletişim alanlarının belirli ilkeler etrafında oluşturulması ve bu ilkelere uyumun bir güvencesi olarak yer alacaktır. Temel yapılanmada

• Sağlık ile ilgili organizasyonların iç iletişimlerini sağlayabilecekleri alanların oluşturulmas