AMBULANS VE ACIL BAKIM TEKNIKERLERI ILE ACIL TIP TEKNISYENLERININ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA DAIR TEBLIĞ
Resmî Gazete
Sayı : 27181
TEBLIĞ
Sağlık Bakanlığından:
BIRINCI BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Dayanak
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Tebliğin amacı; ambulans ve acil bakım teknikerleri ile acil tıp teknisyenlerinin ambulans ve acil sağlık hizmetleri istasyonlarında çalıştırılmasına ilişkin usul ve esaslar ile görev, yetki ve sorumluklarını düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Tebliğ; ambulans ve acil sağlık hizmetleri sunan bütün kamu kurum ve kuruluşları, özel hukuk tüzel kişileri ve gerçek kişiler ile bu hizmetleri sunmakla yükümlü ambulans ve acil bakım teknikerleri ve acil tıp teknisyenlerini kapsar.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Tebliğ, 11/5/2000 tarihli ve 24046 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliğinin değişik 28 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
IKINCI BÖLÜM
Görev, Yetki ve Sorumluluklar
Ambulans ve acil bakım teknikerleri ile acil tıp teknisyenlerinin görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 4- (1) Ambulans ve acil bakım teknikerleri (AABT)’nin acil tıbbi yardım ve bakım ile sınırlı olmak kaydıyla tıbbi görev, yetki ve sorumlukları şunlardır;
a)Ambulans ve acil bakım teknikerleri (AABT) Ek-1’deki temel eğitim programı, Ek-2’deki akış şemaları ve diğer zorunlu eğitim programlarına uygun olarak;
1)Intravenöz girişim yapmak,
2)Hastaneye ulaşıncaya kadar, kabul edilen acil ilaçları ve sıvıları kullanmak,
3)Oksijen uygulaması yapmak,
4)Endotrakeal entübasyon uygulaması yapmak,
5)Kardiyo-pulmoner resüsitasyon ve defibrilasyon yapmak,
6)Travma stabilizasyonu yaparak hastanın nakle hazır hale gelmesini sağlamak,
7)Uygun taşıma tekniklerini bilmek ve uygulamak,
8)Monitörizasyon ve defibrilasyon uygulamak,
9)Kırık, çıkık ve burkulmalarda stabilizasyonu sağlamak,
10)Yara kapatma ve basit kanama kontrolü yapmak,
11)Acil doğum durumunda doğum eylemine yardımcı olmak,
ile yetkilidirler.
b)AABT’ler bu yetkilerini sadece hastane öncesi alanda görev yapan hekimsiz ambulanslar veya acil sağlık araçları ile görev yaparken Ek-1’deki temel eğitim programını tamamladıktan sonra Ek-2’de sunulan akış şemalarına göre uygulayabilirler. Bu yetkilerini, ambulans ve acil sağlık araçları dışında, hekimin yazılı veya sözlü talimatı ve onayı olmadan kullanamazlar.
(2)Acil tıp teknisyenleri (ATT)’nin acil tıbbi yardım ve bakım ile sınırlı olmak kaydıyla tıbbi görev, yetki ve sorumlukları şunlardır;
a)Acil tıp teknisyenleri, birlikte çalıştığı hekim ve/veya AABT’nin talimatı ve onayı ile Ek-1’deki temel eğitim programı ve Ek-2’deki akış şemalarına uygun olarak;
1)Intravenöz girişim yapmak,
2)Oksijen uygulaması yapmak,
3)Endotrakeal entübasyon uygulaması yapmak,
4)Uygun taşıma tekniklerini bilmek ve uygulamak,
5)Kırık, çıkık ve burkulmalarda stabilizasyonu sağlamak,
6)Yara kapatma ve basit kanama kontrolü yapmak,
7)Temel yaşam desteği protokollerini uygulamak,
8)Temel yaşam desteği uygulaması sırasında yarı otomatik ve tam otomatik eksternal defibrilatörleri kullanmak,
9)Travma stabilizasyonu yaparak hastanın nakle hazır hale gelmesini sağlamak,
ile yetkilidirler.
b)ATT’ler bu yetkilerini sadece hastane öncesi alanda görev yapan hekimli ve/veya AABT’li ambulanslar ve acil sağlık araçları, hekim veya AABT bulunmayan nakil ambulansları ile görev yaparken, Ek-1′ deki temel eğitim programını tamamladıktan sonra Ek-2′ de sunulan akış şemalarına göre uygulayabilirler. Bu yetkilerini ambulans ve acil sağlık araçları dışında, hekimin yazılı veya sözlü talimatı ve onayı olmadan kullanamazlar.
Tıbbi danışma kuralları ve sorumluluklar
MADDE 5- (1) Ambulans ve acil bakım teknikerleri ve acil tıp teknisyenleri hekimsiz ambulans ve acil sağlık araçları ile görev yaparken Ek-2′ deki akış şemalarına uygun olarak hastaya tıbbi müdahale yapar. Bu personel Ek-2′ deki akış şemalarında (KKM) işareti ile gösterilen işlem basamakları için komuta kontrol merkezine danışmak ve tıbbi danışman olarak görevli hekim veya merkez tarafından yönlendirilen uzman hekimin onayını almak zorundadır. Bu onayı verme veya ilgili uzman hekime yönlendirme yetkisi tıbbi danışman olarak görevlendirilen hekime aittir. Merkezde görevlendirilen tıbbi danışman, telefon veya telsiz ile kendisine ulaşan AABT ve ATT’ nin verdiği bilgilere göre tıbbi müdahale onayını bizzat verir veya ilgili uzman hekime yönlendirir veya işleme onay vermez. Onay vermediği takdirde tıbbi danışman, AABT ve ATT’nin yapacağı işlemi bildirmek zorundadır. Tıbbi danışman, hasta veya yaralı hakkında kendisine verilen bilgiler, akış şemaları ve ambulansın sağlık kuruluşuna uzaklığı gibi somut bilgi ve
belgelere göre bu kararı verir. Bu görüşmelerin ses kayıtlarının merkez tarafından kaydedilmesi veya çalıştığı kurumda görevli personel ile birlikte yazılı olarak kayıt altına alınması zorunludur. Tereddüte düşülmesi durumunda tıbbi danışman tarafından hasta veya yaralının vital bulguları ve değerlendirme bulgularının teknik imkanlar dahilinde iletişim cihazları aracılığıyla merkeze veya uzman hekime gönderilmesi istenir.
(2) AABT ve ATT danışman hekime ulaşamadığı veya ulaşıp onay alamadığı durumlarda, akış şemalarındaki tıbbi danışman onayı isteyen işlemleri yapamaz. Bu durumda hastanın temel ve ileri yaşam desteği uygulamaları ile stabilizasyonu sağlanarak gecikmeksizin uygun en yakın sağlık kuruluşuna nakli sağlanır. Gerekiyorsa oksijen ve sıvı uygulamasına başlanır; kardiyo pulmoner resusitasyon ve defibrilasyon uygulamaları dışında akış şemalarındaki tıbbi danışman onayı istenen ilaçlar kullanılmaz.
Acil ilaç kullanımı ve hekim desteği
MADDE 6- (1) Ek-2′ de bulunan akış şemalarındaki tıbbi danışman onayı istenen ilaçların kullanım basamakları tıbbi danışmanın onayı ile ancak aşağıdaki durumlarda, AABT’ler tarafından uygulanabilir.
(2) Hastanın hayati tehlikesinin bulunması ve bununla birlikte;
a)Ulaşım süresinin uzaması,
b)Bölgesel ve çevresel zorunluluklar,
c)Ulaşım aracından ambulanstan kaynaklanan sorunlar,
d)Çok sayıda hasta ve yaralının bulunduğu büyük kaza ve afetlerin olması, hallerinde akış şemalarındaki acil ilaç kullanım basamakları uygulanır.
(3)Kardiyo pulmoner resusitasyon ve defibrilasyon uygulaması esnasında acil ilaç kullanım basamaklarının uygulanması aranmaz. Bu durumda, AABT yaptığı değerlendirme ve hastanın muayenesi sonucunda gerekli gördüğü takdirde sorumluluk tamamen kendisinde olmak üzere, gecikmeksizin tıbbi danışmanın bilgisi ve onayı olmadan bu işlem basamağına başlar.
(4)Kardiyo pulmoner resusitasyon ve defibrilasyon uygulaması gerektiren durumların dışında, öncelikle hasta ve yaralının değerlendirilmesi ve gerekiyorsa temel ve ileri yaşam desteği uygulamaları ile stabilizasyonu sağlanarak gecikmeksizin uygun en yakın, sağlık kuruluşuna nakli sağlanır. Gerekiyorsa oksijen ve sıvı uygulamasına başlanır. Ancak Ek-2′ de bulunan akış şemalarındaki tıbbi danışman onayı istenen ilaçlar kullanılmaz.
(5)AABT, gerektiğinde olay yerine hekimli ambulans gönderilmesini tıbbi danışman ve merkezden ister. Bu durumda tıbbi danışmanın da onayı ile merkez, olay yerine en yakın hekimli ambulansı veya acil sağlık araçları ile hekimi göndermek için gerekli talimatı uygular. Hastanın bulunduğu yer veya uzaklık nedeniyle, gerekli ise kara ambulansları dışında hava veya deniz ambulansları veya ulaşım araçları da bu işlem için harekete geçirilir. Hekim hastaya ulaşana kadar AABT, akış şemalarına uygun olarak gerekli acil tıbbi uygulamaları tıbbi danışmandan da onay alarak yapmaya devam eder.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ambulans ve Acil Bakım Teknikerleri ile Acil Tıp Teknisyenlerinin
Mezuniyet Sonrası Eğitim Programları
Eğitim Programları
MADDE 7 – (1)AABT/ATT mezuniyet sonrası zorunlu eğitim programları, 40 saatlik “Temel Eğitim” , 20 saatlik “Erişkin Ileri Yaşam Desteği”, 32 saatlik “Travma Ileri Yaşam Desteği” , 28 saatlik “Çocuklarda Ileri Yaşam Desteği” ve 32 saatlik “Ambulans Kullanımı ve Bakımı Eğitim” programlarından oluşur.
(2)Temel Eğitim, Erişkin Ileri Yaşam Desteği, Çocuk Ileri Yaşam Desteği ve Travma Ileri Yaşam Desteği Eğitim Programlarına katılarak eğitimlerinde 85 ve üstünde not alarak başarılı olanlara verilecek olan sertifika 3 yıl süre ile geçerli olur. Mezuniyet sonrası eğitim programlarına katılanlar, eğitiminin ders saatlerini tamamlayamadıkları takdirde eğitimi tekrar etmek, sınavında başarısız oldukları takdirde en geç 6 ay içerisinde ilgili sınava tekrar katılmak zorundadır.
Zorunlu eğitim programları
MADDE 8- (1)Ambulans ve acil bakım teknikerleri (AABT) ve acil tıp teknisyenleri (ATT) için mezuniyet sonrası zorunlu eğitim programları:
a)Ambulans Kullanımı ve Bakımı Eğitim Programı (AABT/ATT)
b)Temel Eğitim Programı (AABT/ATT)
c)Erişkin Ileri Yaşam Desteği Eğitim Programı (AABT)
d)Çocuk Ileri Yaşam Desteği Eğitim Programı (AABT)
e)Travma Ileri Yaşam Desteği Eğitim Programı (AABT)
(2)AABT’lerin bu eğitim programlarının tamamına katılımları zorunludur. ATT’ler için zorunlu eğitim programları ise Ambulans Kullanımı ve Bakımı Eğitimi Programı ve Temel Eğitim Programlarıdır ve bu programlara AABT’ler ile birlikte katılabilirler. AABT’ler, Temel Eğitim Programı, Erişkin Ileri Yaşam Desteği Eğitim Programı, Çocuk Ileri Yaşam Desteği Eğitim Programı ve Travma Ileri Yaşam Desteği Eğitim Programlarını en geç üç yıl içinde tamamlamak ve sertifika almak zorundadır.
(3)Bu eğitim programlarının konuları ve içeriği Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenir.
(4)Temel Eğitim Programı Ek-1’deki konu başlıkları ile belirlenmiştir.
Eğitimlerin organizasyonu ve sertifikaların düzenlenmesi
MADDE 9- (1) AABT/ ATT’ lerin mezuniyet sonrası zorunlu eğitimleri, bu Tebliğde belirlenen program çerçevesinde Sağlık Bakanlığının belirleyeceği eğitim müfredatı ile il sağlık müdürlüklerinin koordinasyon ve sorumluluğunda, eğitim ve araştırma hastaneleri, üniversiteler, acil sağlık hizmetleri bölge eğitim ve araştırma merkezleri ve ilgili derneklerin katılımı ve işbirliği ile yapılır. Eğitimler sonunda teorik ve uygulamalı iki ayrı sınav yapılır. Her kursta eğitmenler yanında bir eğitim koordinatörü ve bir kurs yöneticisi bulunur. Acil hekimliği sertifika programında eğitici olan hekimler ve zorunlu eğitim programları kapsamında eğitici eğitimi alan sağlık personeli ve Sağlık Bakanlığı tarafından bu programlar için eğitimciliği onaylanan eğitimciler bu eğitimlerde görev alabilirler. Bölge koordinatör illeri bu eğitimlere eğitimci desteği verebilir ve gerektiğinde eğitimlerin yapılmasını organize eder. Zorunlu ve geliştirme eğitimlerinin sertifikaları eğitimin düzenlendiği il sağlık müdürlükleri tarafından
Ek-3’teki sertifika örneğine göre düzenlenir. Illerde düzenlenecek zorunlu eğitim programlarının ve geliştirme eğitim programlarının yıllık planı ve kurs sonuç raporları düzenli olarak Sağlık Bakanlığına bildirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
Yürürlük
MADDE 10- (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 11- (1) Bu Tebliğ hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
EK-1
AMBULANS VE ACIL BAKIM TEKNIKERI (AABT) VE ACIL TIP TEKNISYENI (ATT) TEMEL EĞITIM PROGRAMI KONULARI
1.Acil Sağlık Hizmetleri
2.Hastanın Değerlendirilmesi
3.Temel Yaşam Desteği ve Otomatik Eksternal Defibrilatör Kullanımı
4.Göğüs Ağrılı Hastaya Yaklaşım
5.Solunum Sıkıntısı Olan Hastaya Yaklaşım
6.Nörolojik Acillere Yaklaşım
7.Obstetrik Acillere Yaklaşım
8.Diyabetik Acillere Yaklaşım
9.Zehirlenmelerde Acil Yaklaşım
10.Sıcak ve Soğuk Acillerine Yaklaşım
11.Yanıklarda Acil Yaklaşım
12.Hastane Öncesi Kullanılan Acil Ilaçlar ve Sıvı Uygulamaları
13.Travmalı Hastaya Yaklaşım
14.Ambulans Ekipmanları Kullanımı ve Bakımı
15.Hasta ve Yaralı Taşıma Teknikleri
16.Ileri Hava Yolu Uygulamaları
17.EKG
18.Kardiyak Aritmilerde Acil Yaklaşım
EK-2
HASTANE ÖNCESI ACIL TIBBI YARDIM VE BAKIM
AKIŞ ŞEMALARI
(Yetişkin Uygulama Kılavuzu ve Çocuk Uygulama Kılavuzu şeklinde 2 adet kitap ekte sunulmuştur)
AKIŞ ŞEMALARI’nı görmek için tıklayınız
EK-3
Sağlık Bakanlığı Logosu Sağlık Müdürlüğü Logosu
T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
……………IL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
Sertifika No: Il Kodu, Görev Ünvanı(AABT,ATT)-Eğitimin Cinsi(TE,AKB,ÇIY,EIY,TIY,GE)0001
(ÖRNEK: 06AABT-TE0001)
Belge Geçerlilik Tarihi:
…………………………………EĞITIM PROGRAMI SERTIFIKASI
AABT/ATT……………………………………………..
……………..tarih ve……….sayılı Ambulans ve Acil Bakım Teknikerleri Ile Acil Tıp Teknisyenlerinin Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Tebliğ kapsamında ……………..tarihleri arasında …………..ilinde düzenlenen ………….saatlik teorik ve uygulamalı ………………………………….Eğitim Programını başarı ile tamamlayarak sertifika almaya hak kazanmıştır.
Sağlık Müdürü
