HANGİ DÖNEMDE HANGİ VİTAMİN ALINMALI?
Her ilaç aslında bir zehir; ilacı zehirden ayıran tek özellik kullanılan doz. Günümüz tıbbında vitaminlerin hangi şartlarda tedavi ve tedbir amacı ile kullanılacağının belli olduğunu belirten International Hospital İç Hastalıkları Uzmanı Dr. İbrahim Bağcivan, vitaminlere ne zaman ve neden ihtiyaç olduğu hakkında şu bilgileri veriyor.
Bilinçsiz alınan vitaminler sağlık sorunlarına yol açıyor:
Süt çocukluğu dönemi: D Vitamini
Gebelik: Folik asit
Böbrek yetmezliği olanlar ve diyaliz hastaları: Folik asit, D vitamini
Mide ve bağırsak ameliyatı geçirenler: B12 vitamini
Barsaktan emilim problemi ile seyreden hastalıklar: D vitamini, B12
Yoğun alkol kullanımı: B1, B12
Şeker hastaları: B1, B6
Vejetaryen: B12
VİTAMİN EKSİKLİĞİ HASTALIĞA YOL AÇAR MI?
Vitamin eksikliğinin hastalıklara yol açabileceği ilk olarak 1896 yılında anlaşılıyor ve şu sonuç ortaya çıkıyor:
• C vitamini eksikliğinde cilt ve dişeti problemleri,
• A vitamini eksikliğinde görme problemleri,
• D vitamini eksikliğinde kemik problemleri,
• B vitamini eksikliğinde cilt ve sinir sistemi problemleri oluşuyor.
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde beslenme problemlerinden kaynaklanan vitamin eksikliklerine pek sık rastlanmıyor. Bununla beraber vitamin eksikliği yalnızca yetersiz beslenmeye bağlı olarak ortaya çıkmıyor. Yaşamımızın bebeklik, gebelik, ergenlik gibi değişik dönemlerinde artmış ihtiyacın karşılanamaması; diyabet, böbrek yetmezliği, bağırsaktan emilim bozukluğuyla seyreden hastalıklar, mide ameliyatları, yoğun alkol kullanımı gibi birçok durumda vitamin eksiklikleri ortaya çıkabiliyor. Bu risk gruplarına özel vitamin tedavisi denildiğinde tedavi yapılması gerekiyor.
FAZLA ALINAN A, D, K VİTAMİNLERİNE DİKKAT!
Vitaminler kimyasal özelliklerine göre suda eriyen ve yağda eriyen vitaminler olmak üzere iki gruba ayrılıyor. B ve C vitaminleri suda eriyebildiği için vücudumuzda depo edilmesi söz konusu olmuyor. Bu nedenle eksiklikleri yağda eriyen vitaminlere göre daha sık görülüyor. Fazla tüketilmeleri vücutta birikim yapmadığı için çoğu zaman sorun oluşturmuyor. Yağda eriyen vitaminler (A, D, E, K vitaminleri) fazla alındığında vücutta birikiyor ve kontrolsüz kullanıldığı zaman “hipervitaminoz” denilen vitamin fazlalığına yol açabiliyor. Vitamin eksikliği kadar fazlalığı da bir sağlık sorunu haline dönüşüyor. Örneğin D vitamini fazla alındığında kalsiyum fazlalığının yanı sıra, D vitamini zehirlenmesine yol açıyor. Artmış D vitamini vücutta fazla kalsiyum emilmesine, dolayısıyla ciddi kalsiyum fazlalılığına neden oluyor. Bu da kalp ve böbrek sağlığı açısından ciddi ve önemli sonuçlar doğuruyor. Fazladan alınmış A vitamini, ciltte koyulaşmaya, pullanmaya, kafa içi basıncının artmasına, şiddetli baş ağrısına, görme sorunlarına neden olabiliyor. K vitamini ise kanın pıhtılaşmasına yönelik sorunları ortaya çıkarabiliyor.
FAZLA D VİTAMİNİ ALMAK KANDAKİ KALSİYUMU ARTIRIYOR
Aynı şekilde anne sütü ve özellikle de inek sütündeki D vitamini düzeyinin süt çocuğundaki ihtiyacı karşılamayabileceği için, çocuğa tedbir amaçlı D vitamini veriliyor. Örneklerden de anlaşılacağı gibi vitaminlerin belirli durumlarda tıbbi olarak kullanılması gerekiyor. Günümüzde doğal besinlerle alınması gereken vitaminler ihtiyaç oluşmadan ilaç olarak rastgele alınıyor. Vitamin kullanımı ile karşılaşılan sorunlar, bu ilaçların ilaç gibi değerlendirilmeyip masum ve zararsız sanılmaları gibi yanlış bir kanıdan kaynaklanıyor. Ancak doktor önerisi olmadan, kontrolsüz ve bilinçsiz vitamin kullanımı değişik sağlık sorunlarına da yol açabiliyor. Özellikle ihtiyaçtan fazla alındığında vücutta depo edilebilen yağda eriyen vitaminlerin fazlalığına daha sık rastlanılıyor.
VİTAMİNİN FAZLALIĞI HANGİ SORUNLARA YOL AÇIYOR?
D vitamini fazlalığı kan kalsiyum düzeyinde artmaya ve buna bağlı olarak kas krampları, kalp ritim problemleri, kabızlık gibi sorunlara yol açabiliyor.
A vitamini fazlalığı beyin basıncının artmasına, kas güçsüzlüğü, baş ağrısı ve görme sorunlarına sebep olabiliyor.
C vitamini vücutta depo edilmemesine rağmen idrarla atıldığı için bazı böbrek taşlarına yol açabiliyor.
Son dönemlerde yapılan bilimsel çalışmalar, yüksek dozda kullanılan E ve C vitaminlerinin akciğer kanserinin oluşumunu artırdığını gösteriyor.
Yine yapılan çalışmalarda, yüksek doz A, C ve E vitamini kullanmanın mide-bağırsak, prostat kanserinde kanser gelişimine neden olmasa bile beklenen yaşam süresini kısalttığı, tümörün büyümesi ve ilerlemesine katkı sağladığınıgösteriyor.
Araştırmalar, doğal gıdalardan günlük ihtiyaç kadar alınan vitaminlerin ise herhangi bir soruna yol açmadığını gösteriyor.
Tüm bu nedenlerden dolayı ihtiyaç grupları dışında sağlıklı beslenmenin vitamin alımı için yeterli olduğu, ek vitamin ihtiyacının ise doktor tavsiyesine göre planlanmasının gerekliliği vurgulanıyor.
VEJETARYEN BESLENMEYE DİKKAT!
Günlük beslenmesinde vitamin kadar diğer besin öğelerinin dengeli şekilde alımının çok önemli olduğunu söyleyen Dr. İbrahim Bağcivan, etten uzak duran kişilerin ette bulunan vitaminlerden mahrum kaldığını söylüyor. Vejetaryen beslendiği bilinen bir kişinin yalnızca hayvansal gıdalarda olduğu bilinen B12 vitamin ihtiyacını mevcut beslenme şekliyle karşılayamayacağını, bu nedenle vejetaryen beslenmeyi tercih eden kişilere tedbir amaçlı B12 vitamininin önerildiğini belirtiyor.
