DONMA VE DONMALARDA İLKYARDIM MÜDAHALELERİ

Donma üşümeyle başlayan bir süreçtir. Kışın uzun süre soğuğa maruz kalmış kişilerde, öncelikle uç noktalarda yer alan burun, kulak, yanak, parmaklar gibi uzuvlardaki dokuların içinde yer alan sıvı donar. Sıvıların donarak kristalleşmesinden sonra dokularda hücre ölümleri başlar. Donan uzuvlardaki kan damarlarının büzülmüş olması ve kristalleşme sebebiyle dolaşım durur ve derinin rengi soluk grimsi bir renk alır. Vücut ısısının 31C dereceye düşmesiyle fiziksel yetmezlikle birlikte kalp durması, beyin kanaması oluşarak ölüme sebebiyet verir.

Burada önemle vurgulanması gereken husus; burun, kulak, yanak donmalarının ağrı acı yapmamasından dolayı donmakta olan kişi durumunun farkına varmayabilir. El ve ayak parmakları donarken ağrı ve acı hissi verir. Ancak donma ilerledikçe, dokularda uyuşma hissi yaşanacağından ağrı acı da azalır. Yanı sıra, halsizlik ve şiddetli bir uyku hali yaşanır. Eğer kişi bu uyku halinin farkına varıp önlem almazsa sonucu ölümle sonuçlanır.

Medline Operasyonlarından Sorumlu Direktör Dr. Barış Mutluer donmalarda yapılması gereken ilk yardım uygulamalarını anlatıyor.

Donma çeşidine göre müdahaleler:

Bölgesel donmalarda; donan organ soğuk ya da sıcak şeylerle ovulmamalıdır çünkü deri altındaki dokularda travmaya sebep olarak kanamalara yaralanmalara yol açar. Donan organ, yavaş yavaş 15C dereceden başlanmak suretiyle ılık su ve ısı ile ısıtılmalıdır. Eğer deri yüzeyinde içi sıvı dolu hava kabarcıkları oluşmuşsa patlatılmadan temiz gazlı bez ile sarılır.

Genel donmalarda; kişi hastanede tedavi edilmelidir. Ancak yoğun kış koşullarında hastaneye ulaşmanın zaman alacağı durumlarda, ulaşılabilen ilk ev/mekan, kişiye müdahale etmek için kullanılmalıdır. 31-32C derecelik bir ortamda ilkyardım müdahalesine başlanmalıdır. Ani kristal çözülmesine dolayısıyla da kanamalara sebep olacağından kesinlikle aniden yüksek ısı uygulanmamalı, 15C dereceden yavaş yavaş arttırılan 37C dereceye kadar artan ılık su banyosu yaptırılmalıdır. Banyo yaptırma imkanı yok ise, aşama aşama bu ısılardaki suya batırılmış kompresler uygulanmalıdır. Kişinin bilinci açık ise, ılık şekerli içecekler verilmeli ve hastaneye götürülmelidir.

İlkyardım müdahalesinde yetişkin ve çocuklar arasında uygulama anlamında herhangi bir farklılık yoktur.

Uzun süre soğukta kalan çocuğunuz uyuşukluk, ağrı ve/veya yanma hissinden şikayet ediyorsa, uç organlarda mavi beyaz bir cilt ya da yer yer su toplamalar var ise;

– Çocuğunuzu derhal içeri alın, üzerindeki kıyafetleri ve varsa takıları çıkarın

– Soğuğa maruz kalan organları ( el/ayak gibi) ılık su içine sokun. Kulak, burun yanak gibi bölgelere de, 20 dakika kadar bir süreyle ılık kompres uygulaması yapın.

– İlgili bölgelerde çözülme artıp soğuk etkisi azaldıkça çocuğunuz ağrıdan şikayetçi olacaktır. İşleme belirtilen süre kadar devam etmeyi ihmal etmeyin.

– Su toplamış yerleri temiz gazlı bez ile kapatın.

– Eğer cilt rengi normal rengine dönmezse etkilenen organlar el ayak ise, parmak aralarına gazlı bez koyarak sarın.

– En yakın sağlık kurumuna götürün.

Önemli: Donma tehlikesi altında olan bir kişiye, acil sağlık ekipleri gelene ya da bir sağlık kurumuna gidene kadar, asla çok sıcak uygulaması yapmayın. Uygulanacak ısı, yavaş yavaş arttırılmalıdır.