SEL VE SAĞLIĞIMIZ
Sel ve su baskınları, önemli can ve mal kaybına yol açan, son yıllarda yeşilliği giderek azalan ülkemizde önemi giderek artan bir doğal afettir. Selde görülen ilk zararlar suda boğulma ve yaralanmadır. Selle beraber birçok zehirli böcek ve yılan gibi hayvanlar yuvalarını terkedeceği için böcek sokma olayları da sık görülmektedir. Selle beraber elektrik hatlarının ıslanıp kopması, elektrik çarpması ve yangınlara neden olabilir. Tüm felaketlerde olduğu gibi önce can güvenliği sağlanmalıdır. Çocuklar, yaşlılar ve hasta olan kişiler güvenli bir ortama alınmalıdır. Daha sonra kişiler kendi güvenliklerini de sağlayacak şekilde selin maddi hasarlarını önleme ve gidermek için çalışmalıdır.
Selde görülen ilk zararlar suda boğulma ve yaralanmadır. Suda boğulma durumlarında müdahalenin ilkyardımı bilen kişilerce yapılması çok önemlidir. Bu sayede birçok yaşam kurtulabilir. Temel prensipler boğulan kişinin ağız boşluğunun yabancı cisimlerden (çamur, takma diş, ağıza su ile beraber giren yabancı maddeler vs.) temizlenmesi, boğulanın rahat soluk alabileceği pozisyona getirilmesi, gerekirse kalp masajı ve suni solunum desteğine başlanmasıdır. Yaralanmalarda ise en çok dikkat edilmesi gereken şey ne tür yaralanma olursa olsun solunum ve dolaşım fonksiyonlarının kontrolü ve korunmasıdır. Küçük yaralanmalarda en önemli risk, enfeksiyondur. Yaralanan bölgeler temiz su ve gerekirse sabunla yıkanmalı bir sağlık kurumuna başvurana kadar mikrop kapması engellenmelidir. Tetanos aşısı olmayanların bu tür yaralanmalardan sonra sağlık kurumlarına başvurarak aşılarını yaptırması önerilir. Büyük yaralanmalarda ise sağlık ekibi müdahalesi gerekir.
Sele maruz kalan veya bu sularla temas eden kişilerde vücut ısısı düşüşü, donma ve bu sularla temasa bağlı enfeksiyonlar diğer risk oluşturan faktörlerdir. Aşırı yağış sonucu ıslanan veya sel sularına maruz kalanlarda, ıslak kıyafetler hemen çıkarılıp kişi kurulanmalı, temiz ve kuru elbiseler giydirilmelidir. Kıyafetlerin vücudu sıcak tutacak nitelikte olması gerekir. Vücut ısındıktan sonra olanak varsa, temiz su ile bütün vücut yıkanarak sel sularından temizlenilmeli ve yeni temiz kıyafetler giyilmelidir. Çünkü sel suları çoğunlukla kirli, kimyasal maddeler ve kanalizasyon sularıyla karışıktır. Hem kısa hem de uzun vadede sel suları ciddi enfeksiyon kaynağı olabilir. Sel baskını olan yerlerde kanalizasyon sularının içme sularına karışması da sık görülen bir durumdur. Yetkililerden yeni bir uyarı gelene kadar evlerdeki çeşmeler kullanılmamalı içme ve kullanımsuyu olarak kapalı sular kullanılmalıdır.
Selle beraber birçok zehirli böcek ve yılan gibi hayvanlar yuvalarını terkedeceği için böcek sokma olayları da sık görülmektedir. Sel sularına maruz kalan bölgelerde kalan kişiler vücutlarını tamamen örten, su geçirmeyen kıyafetler giyerek işlerini yapmalıdırlar. Çizme ve eldiven kullanmaları çok yararlı olacaktır. Selle beraber elektrik hatlarının ıslanıp kopması, elektrik çarpması ve yangınlara neden olabilir. Su içindeki kopmuş elektrik kabloları görülmeyebilir. Bu nedenle sel basan evlerde ve ortamlarda elektrik sistemi kapatılmalı; emin olunmadan kullanılmamalıdır. Elektrik geçirmeyen lastik çizmelerin kullanılması suda çalışanlar veya yürüyenler için önemli bir korunma yoludur. Doğalgaz kaçakları, kömürle ısınmaya çalışanlarda görülen karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı dar ve kapalı alanlarda ısınma araçlarını kullanırken dikkatli olunmalıdır. Ortam daima iyi havalandırılmalı kapı ve pencereler gerekirse açık tutulmalıdır.
Sel basan binaları 24-48 saat içerisinde temizlemeye başlamak idealdir. Çünkü bu sayede kirli sularla beraber gelen pislik, haşarat ve suyun etkilerinden kurtulunur, küf engellenir. Mobilya ve eşyalar su ve deterjanla temizlenmelidir. Kapı ve pencereler açılarak kuruma hızlandırılmalı, elektrik yönünden evde güvenlik sağlandıktan sonra gerekirse vantilatör vb. araçlarla bu süreç desteklenmelidir.Sel sularını temas ettiği gıdalar tüketilmemelidir. Buzdolabı içine su girmişse tüm gıda maddeleri atılmalıdır. Buzdolabına su girmemiş, fakat elktriği kesilmişse 2 saatten itibaren et, tavuk ve balık; 4 saatten itibaren diğer gıdalar bozulabileceğinden tüketilmemelidir. Selin etkilerinin uzun süreceği bölgelerde görevlilerin ve sağlık ekiplerinin uyarılarına göre hareket edilmelidir.
Amerikan Hastanesi
İç Hastalıkları Uzmanı
Dr. Bülent Yardımcı
