SEYAHAT ENFEKSİYONLARINDAN KORUNMA YÖNTEMLERİ

Dünyada yılda yaklaşık 80 milyon kişi gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere seyahat etmektedir. Seyahat edenlerin % 22 – 64’ünde seyahatle ilişkili hastalık görülmektedir. Ancak turistlerin % 10’u seyahat sırası ve sonrasında doktora başvurur ve bu başvuruların % 1’inin hastaneye yatışı gerekir. Kadıköy Şifa Hastanesi Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Aylin İzat Liceoğlu, seyahat enfeksiyonları ve korunma yolları hakkında bilgi veriyor.

Seyahat hekimliği, seyahatle ilişkili hastalıkların önlenmesi için seyahat edecek kişilere seyahat öncesi danışmanlık hizmeti vermeyi amaçlar. Seyahat danışmanlığı sırasında seyahatin kişiye getireceği riskler değerlendirilir. Seyahat riskleri kişinin yaşına, cinsiyetine, sağlık durumuna veya seyahatin yapılacağı yere, amacına, süresine bağlı olarak değişir.

Seyahat için riskli grup

Bebekler, çocuklar, yaşlılar, gebeler veya kronik hastalığı olan kişiler seyahatle ilgili riskler açısından özel olarak değerlendirilmelidirler. Özellikle aşılama, ilaç kullanımı, hava yolu seyahatinin riskleri, kronik hastalıklarda kullanılan ilaçların doz ayarlamaları gibi pek çok durum gözden geçirilmelidir.

Seyahat için riskli bölgeler

Dünya Sağlık Örgütü, Orta ve Uzak Doğu, Afrika ve Latin Amerika’yı seyahat enfeksiyonları açısından en riskli bölgeler olarak tanımlamaktadır. Ülkemiz düşük riskli bölgeler arasındadır. Bununla birlikte, seyahatin amacına göre gelişmiş bir ülkenin bile bazı bölgeleri riskli olabilir. Ya da, Afrika’ya iş için gitmekle, safariye gitmenin riski aynı değildir.

Diğer bir önemli nokta da seyahatin yapılacağı zamandır. Örneğin grip mevsimi kuzey yarımküre için kasım-mart, güney yarımküre için nisan-eylül arasındadır. Seyahat edenler genellikle kalabalık taşıtlarla yolculuk yaptıkları ve kalabalık yerleri gezdikleri için grip açısından risk altındadırlar.

Seyahat enfeksiyonlarından korunma

Birçok seyahat enfeksiyonundan kendimizi bulaşma yolunu engelleyerek koruyabiliriz. Bu bulaşma yollarını şu şekilde sıralayabiliriz;

Vektörler: Eğer şartlar uygunsa vücudumuzu kapatacak giysiler giymeliyiz. Giysilerin kapatamadığı vücut bölgeleri için böcek uzaklaştırıcılar etkilidir. Etkisinin devamı için mutlaka 6 saat arayla tekrarlanmalıdır. Cibinlik kullanmak, cibinlikleri ilaçlamak da etkili olacaktır. Hava akımı sineklerin uçmasını zorlaştırdığından klimalı otellerde bu önlemlere gerek yoktur.

Su ve yiyecekler: Birçok enfeksiyon hastalığı su ve yiyeceklerden geçer. Bu nedenle birkaç saattir oda sıcaklığında bulunan pişmiş yiyecekler yenmemeli, tamamen pişmiş ve hala sıcak olan yemekler yenmelidir. Çiğ ve az pişmiş yumurta içeren yemekler yenmemelidir. Kabuklu sebze ve meyveleri ancak kendimiz soyarsak yemeliyiz. Sokak satıcılarından yemek ve dondurma alınmamalı, suların güvenliğinden emin olmadığımız yerlerde ya ağzı kapalı ticari sular ya da kaynatılan sular tüketilmelidir. Böyle bölgelerde buz küpleri de hastalık bulaşma riskini artırabilir ve tüketilmemelidir. Diş fırçalarken dahi mutlaka temiz olduğu bilinen sularla fırçalanmalıdır. Temizliği şüpheli havuz ve deniz sularında kesinlikle yüzülmemelidir. Yiyecek ve içeceklerle ilgili temel kural ‘kaynatın, pişirin, soyun veya unutun’ olmalıdır.

Solunum yolu: Özellikle geri kalmış ülkelere uzun süreli seyahatler için önemlidir. Aktif tüberkülozu olan kişilerin uçakla seyahatine izin verilmemelidir. Seyahat sırasında kalabalık ortamlardan ve öksüren kişilerden uzak durulmaya çalışılmalı.

Cinsel yol: HIV ve cinsel yolla bulaşan diğer hastalıklar risk teşkil etmektedir. Bu nedenle yeterince tanınmayan kişilerle cinsel temastan kaçınmak veya kondom kullanmak önerilir. Ancak kondomda dahi yırtılma veya dökülme nedeniyle % 3 – 5 oranında risk bulunduğu unutulmamalıdır.

Kan yolu: Seyahat sırasında herhangi bir nedenle sağlık kuruluşuna başvurmak gerektiğinde kullanılacak iğnelerin mutlaka tek kullanımlık olmasına dikkat edilmeli, dövme gibi işlemlerden kaçınılmalıdır.

Seyahat öncesi aşılama

Zorunlu aşılar: Dünya Sağlık Örgütü’nün bazı ülkelere giderken yapılmasını zorunlu tuttuğu aşılardır. Bugün için zorunlu tutulan tek aşı sarı humma aşısıdır. Sarı humma Afrika’nın ekvator çevresindeki tropikal bölgelerinde ve Amerika’nın orta ve güney bölümlerinde bulunmaktadır. Aşılamayla seyahat edenleri korumakla birlikte duyarlı ülkelere sarı humma hastalığının gelmemesi de amaçlanmaktadır. Seyahatten en az 10 gün önce yapılması ve seyahat sırasında yapıldığına dair belgenin taşınması zorunludur.

Meningokok aşısı için ise, Suudi Arabistan tarafından hac ve umre dönemlerinde seyahat edeceklere yaptırılma zorunluluğu getirilmiştir. Seyahatten en az 10 gün önce yapılmış ve 3 yıldan uzun süre geçmemiş olmalıdır.

Rutin aşılar: Aşılama takviminde bulunması gereken aşılar seyahat öncesi gözden geçirilmeli ve güncellenmelidir. Örneğin tetanoz aşısı yapılışının üzerinden 10 yılı geçti ise, mutlaka tekrarı yapılmalıdır.

Önerilen aşılar: Bu aşılar seyahat edecek kişilere seyahat planı çerçevesinde hastalık riskleri değerlendirilerek ve yarar – zarar hesabı yapılarak önerilmelidir.

Turist İshali

Turist ishali en sık rastlanan seyahat hastalığıdır. Seyahat edenler genellikle yeni ve yöresel yemekleri tatmak istediklerinden sıklıkla ishalden yakınırlar. Gelişmiş ülkeleri ziyaret edenlerde sıklığı % 8 – 20 arasında değişirken, az gelişmiş ülkelere seyahat edenlerde ilk 2 hafta içinde % 20 – 66 arasında görülmekte ve ilerleyen günlerde görülme oranı azalmaktadır. Öncelikle korunma yollarına dikkat etmek gerekir. Buna rağmen ishal geliştiyse ve sağlık kuruluşuna gitme olanağı yoksa hastanın kendisini tedavi etmesi önerilebilir.

Sıtmadan korunma

Sıtma, tropikal ve subtropikal ülkelerde hayatı tehdit eden enfeksiyonların en önemlilerinden biridir. Dünyada 100’den fazla ülkede endemiktir ve bu ülkelere seyahat edenler yerli halka göre daha fazla risk altındadırlar. Dünyanın birçok ülkesinde farklı sıtma türleri mevcuttur. Bu nedenle seyahat öncesi danışma merkezlerinden, gidilecek ülkede bulunan sıtma türü hakkında danışmanlık hizmeti alınmalı ve önerilen ilaçlar doğru şekilde uygulanmalıdır. Seyahatten dönüşte 3 ay içinde ateş yüksekliği meydana gelirse mutlaka sıtma yönünden araştırılmalıdır.

Seyahat Enfeksiyonları hakkında, seyahatten 4- 6 hafta önce, seyahatten sonra ise şikayet durumuna göre hızlı bir biçimde tıbbi danışmanlık almanız sağlığınız için önemlidir.