DİYABETLİLERİN YAZ TATİLİNDE YAPMAMASI GEREKENLER

Memorial Suadiye Tıp Merkezi Dahiliye Bölümü’nden Uz. Dr. İsmail Yağız, “Diyabetlilerin sağlıklı bir yaz tatili geçirmesi için dikkat etmeleri gereken noktalar” hakkında bilgi verdi.

Diyabet hiperglisemi denen kan şekerinin yükseldiği, bir grup metabolik bozukla seyreden bir hastalıktır. Genetik ve çevresel faktorlerin etkisiyle ortaya çıkan, insulin salgı bozuklukları ve glukoz yapımı ve kullanımıyla ilgili problemlerin eşlik ettiği bu hastalık zincirinde bir takım organ bozuklukları cok sık gorülür. Giderek artan diyabetli sayısı, yanlış beslenmenin düzeltilememesi, organ hasarına bağlı ölümlerin çokluğu, tedavi ile ilgili zorluklar nedeniyle hastalık giderek önemli hale gelmektedir.

Bir diyabetlinin hastalık kontrolünde en önemli parametre kan şekerinin düzenlenmesidir. Açlık ve tokluk kan şekerleri ilerde yaşanılacak sağlık problemleri açısından en önemli göstergelerdir. Açlık kan şekerlerinin 90-110 mg/dl, tokluk kan şekerlerinin 140 mg/dl, HBA1C düzeylerinin 6,5 -7 arasında tutulması iyi bir tedavi protokolunun uygunlandıgını gösterir.

Yaz ayları bir diyabetlinin düzenini daha rahatça bozabildiği aylardır. Sıcak havalar, tatil yiyecekleri, su elektrolit dengesizliği, klimalı ortamlarda enfeksiyon riskinin artması, aşırı sıcaklar nedeniyle beslenme problemleri, uyku düzeni bozuklukları gibi etkenler diyabetlinin kan şekerini olumsuz etkileyebilir.

Şimdi bir diyabetlinin yaz tatilinde yapmaması gerekenleri özetleyelim.

1.GÜNEŞ ALTINDA FAZLACA KALMAYIN

Sıcaklarla beraber bol terleme, dehidratasyon, yani vucüttan su ve elektrolit kaybına neden olarak beklenmedik bir anda kan şekerinizi yükseltebilir. Tansiyon düşüklüğü veya yüksekliğiyle birleştiginde daha vahim sonuçlar doğurabilir. Güneşin dik açıyla geldiği 11 00- 17 00 saatleri arasında mümkünse güneş ışığına fazlaca maruz kalmayın. Bol su tüketin. Dehidratasyona bağlı diyabet komaları özellikle yaz aylarında oldukça sık gorülmektedir.

2.SU YERİNE DİĞER SIVILARI TÜKETMEYİN

Yaz aylarında genelde şu yanlışı yaparız. Su yerine meyve suları, soda, kola, çay, kahve, alkol gibi suyun yerine geçtiğini düşündüğümüz serinleten özellikli sıvılar tüketiriz. Malesef bu sıvılar hem kan şekerinin oynamasına neden olur hem de vucuttan sıvı atarak sıvı kaybını daha da derinleştirir. Özellikle diyabetik hastaların meyve suyu, alkol, bol kafeinlı içecekler içmemesini, onların yerine bol miktarda su tüketmesini öneriyoruz.

3.ÇIPLAK AYAKLA DOLAŞMAYIN

Sıcaklar arttı, yaz mevsimi geldi ve deniz kenarına, yazlıklara, tatil beldelerine yolculuklar başladı. Bir diyabetlinin yapmaması gereken en önemli maddelerden biri çıplak ayakla dolaşmaktır. Vücudun elektiriği almak adına yapılan çıplak ayakla yürüyüşler, diyabetlinin deri bütünlüğü bozulduğundan kan sekeri nedeniyle vucut savunması zayıfladıgından ve ayrıca şekere bağlı ayakta sinir zedelenmesi nedeniyle hissizlik, uyuşmalar olabileceğinden mikropların kolayca deriden girmesine ayak enfeksiyonlarına, enfeksiyonların hızla ilerlemesine ve gangren olusumuna kadar giden bir sürece neden olabilir. Unutmayın ki amputasyon denilen ayak kesilmesi dunyada en sık diyabetli hastaların başına gelmektedir.

4.YAZ MEYVELERİNDEN BOLCA TUKETMEYİN

Çilek, üzüm, incir, kavun, karpuz, vişne gibi yaz meyveleri yüksek glisemik indekse sahiptir. Kan şekerinizi aniden yükseltebilir. Diyabetlinin bu tür yaz meyvlerinden uzak durması, kontrollu sekilde sadece tadına bakmak adına bir ölçek yemesi uygundur. Bunlar dışında dondurma, soğutulmuş tatlı içeren her türlü gıda, pastalar diyabetlinin diyetinde bulunmaması gereken gıdalardır.

5.ÖĞÜN ATLAMAYIN

Yazın yapılan en büyük yanlışlardan biri, sabah geç kahvaltı öğlen öğününü atlanması, gece geç yenen akşam yemekleridir. Bu öğün düzeninde maalesef diyabetlinin yapması gereken 3 ana, 3 ara öğün prensibi bozulmuş olur. Kan şekerinin düzenlemesi için belli bir miktarda gıdanın belli sürelerle mideye ulaşması gerekmektedir. Geç yapılan kahvaltılar öncesinde hipoglisemi riskini sonrasında ise hiperglisemi riskini artırır. Hastaların normal beslenme düzenlerini yaz aylarında da bozmadan devam ettirmeleri gerekmektedir.

6.EGZERSİZ DÜZENİNİ BOZMAYIN

Yaz ayları tatil anlamına gelse de, bir diyabetlinin hayatında sporsuz bir dönem olmamalıdır. Vücudun dinlenmesi egzersiz yapmayarak değil, tam tersi yaparak olur. Yaz aylarında dikkat edilmesi gereken önemli kurallar egzersiz süresini abartılı bir şekilde uzatmamamak sıvı dengesine dikkat etmemek sıcak altında egzersiz yapmamamaktır. Yaz aylarında şiddeti düşürülmüş, genelde serin ortamlarda yapılan, iyi su dengesiyle yapılmıs egzersizlere devam edilmelidir. Yüzmek en iyi spor aktivasyonu olabilir, saatlerine dikkat edildiği sürece.

7.KONTROLLERİNİ AKSATMAYIN

En çok yaşadığımız sıkıtılardan biri de, diyabetik hastanın yaz tatilinde doktorundan ve kontrolden uzaklaşmasıdır. Gidilen yerde yeterli ekipmanın bulunmaması, hastanın “glukometre” gibi kendi kendinin kan şekerini ölçen aletlere sahip olamaması veya bunların çubuklarının tükenmesi beraberinde götürdüğü ilaçların tükenmesi ve yenilerinin alınanamaması veya alınmasının ertelenmesi gibi nedenlerden tam bir tatil döneminin yaşanması malesef üzücü sonuclar doğurmaktadır. Bir günlük kan şekeri oynaması bile önemli iken yaklaşık 3 ay boyunca kontrol dışında kalan diyabet hastası tekrar değerlendirildiğinde birçok organ bozukluğu gelişmiş olabilmektedir. Gittiğiniz yerde mutlaka bir sağlık tesisini sorgulayın ve düzeninizi bozmadan yapılması gerekenleri yaptırıp doktorunuzla iletişime geçin.

8.İLAÇLARINIZI YANINIZDA GÖTÜRÜN

Gittiğiniz her mekanda kullandıgınız ilaçlarınızı bulamayabilirsiniz, ulaşmanız zor olabilir. Tatil süresince gerekli olan ilaçlarınızı hesaplayın ve yanınızda biraz da fazlasını götürün. Çok sıcaklar ilaçların saklanmasında problem cıkarabilir. Özellikle insulin kullanıyorsanız ilaçlarınızı taşırken soguk ortamlarla transportunu sağlayın ve gittiğiniz yerde mutlaka buzdolabı rafında saklayın. Diğer ilaçlarınızı ise günes gormeyen, cok sıcak olmayan ve rutubetsiz bir ortamda saklayın.

9.UYKU DÜZENİNİZİ BOZMAYIN!

Yaz ayları sıcaklarla beraber uyku problemlerinizi artırabilir. Klimalı, çok sıcak ve rutubetli ortamlarda uyumak zor olabilir. Uyku düzenin bozulması bir stres arttırıcı etki olarak kan şekerinizi bozabilir. Uykusunu alamayan bir hasta, enerji veren içeceklere yönelebilir, atıştırmaları artırabilir bunlar da şeker dengesini etkileyebilir. Serin ve sessiz bir ortamda uykunuzu almaya çalışın.

10.YAĞLI YİYECEKLER TÜKETMEYİN!

Yaz ayları iştahın arttığı aylar olabilir. Özellikle yazlık mekanlarında yapılan mangal partileri, akşam eğlenceleri, alkol tüketiminin artması, misafirlerle artan yemekli kabuller gibi durumlarda maalesef kan sekerini, kalori alımını kontrol etmek zorlaşabilir. Özellikle ağır ve yağlı yemekler depolanacagından insulin direncinizi daha da artırabilir, kolesterol dengenizi bozabilir. Daha hafif, sıvı içeriği fazla, kızarma değil zeytinyağlı yiyeceklerin, bol sebzenin tüketildiği, kırmızı et yerine balığın tercih edildiği bir beslenme sekli sağlamalısınız.