UZUN YOLCULUKLARDA AKCİĞER EMBOLİSİ RİSKİNE DİKKAT!
Memorial Suadiye Tıp Merkezi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr.İlkay Keskinel, “Tatil için çıkılan uzun yolculuklar sırasında dikkat edilmesi gerekenler” hakkında bilgi verdi.
Akiğer Embolisi Ölümle Sonuçlanabilir
Kan hücrelerinin damar içinde göllenmesi sonucu birikerek pıhtı oluşturması anlamına gelen “tromboz”, nadiren de olsa ölümle dahi sonuçlanabilen ciddi bir tıbbi durumdur. Bu pıhtı yüzeyel damarlarda olduğunda, damar boyunca kızarıklık, ağrı ve hassasiyete yol açar. Derin damarlarda olduğunda ise hiç belirti vermeyebilir. Pıhtının kasların arasında seyreden ve cilt yüzeyinden görülmeyen derin damarlarda olması, “derin ven trombozu” olarak isimlendirilir. Bu tür pıhtılar en çok ayak bileği ve diz arasındaki damarlarda görülür. Damar duvarına yapışık olan pıhtının koparak kan dolaşımına karışmasına ise, “emboli” adı verilir. Kopan pıhtı ulaştığı organa göre belirtilere yol açar. Özellikle pıhtının akciğerlere ulaşması sorun yaratmaktadır. Bu durumda ani nefes darlığı, öksürük, ağızdan kan gelmesi ve göğüs/sırt ağrısı gibi belirtiler görülebilir. Zamanında tanı koyulmaz ve tedavi uygulanmazsa, akciğer embolisi, ölümle bile sonuçlanabilir.
Doğuştan pıhtılaşma bozukluğu, yeni geçirilmiş ameliyatlar, gebelik, doğum kontrol hapları, uzun süreli hareketsizlik, travma, kanser, kalp yetmezliği, aşırı kilo, çok uzun boylu olmak, ileri yaş ve sigara pıhtı oluşum riskini arttıran faktörlerdendir. Pıhtı oluşumu, kadınlarda erkeklere göre daha sık görülmektedir.
“Ekonomi Sınıfı Sendromu”na Karşı Dikkatli Olun
Uzun uçak yolculuklarında pıhtılaşma görülebileceği ilk olarak 1951 yılında ortaya konmuştur. 1977 yılında bu olguya “ekonomi sınıfı sendromu” adı verilmiştir. Ekonomi sınıfı koltuklarda, koltuklar arası mesafe daha kısıtlı olduğundan yolcuların hareketi daha zordur. Pıhtılaşmadan muzdarip her 5 hastadan birinde, yakın zamanda yolculuk öyküsü vardır. Yolculuk sırasında hareketsiz kalmak, kabin içi basıncının aşırı kuru olması ve alkol/kafeinli içecekler gibi idrar söktürücülerle kanın yoğunlaşması pıhtı oluşumuna zemin hazırlar. Düşük hava basıncı ve uçak iç ortamında havanın sürekli sirküle etmesinden kaynaklanan oksijen azlığı da, buna katkıda bulunur.
Uzun Yolculuklarda Saat Başı Yürüyün
Yolculuk sırasında pıhtı oluşmasının önlenmesi için sık hareket etmek (en azından saatte bir, beş dakika yürüyüş), yolculuğun öncesinden başlayarak bol sıvı tüketmek (her 5 saatlik yolculuk için en az 1 litre), alkol/çay/kahveden uzak durmak, sıkı giysiler giymemek, uzun süre bacak bacak üzerine atmış pozisyonda kalmamak ve varis çorabı giymek önerilebilir. Varis çoraplarının uçuş öncesinde giyilmesi ve uçuş boyunca çıkarılmaması gereklidir. Ancak, şeker hastaları ve atardamar sorunu olanlar, bu tür çorapları doktora danışmadan kullanmamalıdır. Yolculukta uyku ilacı kullanılması, kişiyi hareketsiz bırakacağı için önerilmemektedir. Bacakları sarkıtmaktansa, yukarıya kaldırmanın da kan dolaşımına yardımcı olacağı bilinmektedir. Ayrıca sigara içmemek ve kilo vermenin de pıhtı önleyici etkisi olduğu unutulmamalıdır. Pıhtı riski yüksek olan hastalarda, doktor gerekli görürse kan sulandırıcı ilaçlar da kullanılabilir.
Pıhtı oluşma riski daha seyrek olmakla birlikte, özellikle dört saati aşan araba, otobüs, tren vb. yolculuklarında da artar. Uçuş için alınması gerekli tüm önlemler, uzun yolculuğa çıkacak herkes için gereklidir.
