HAMİLELİKTE İYOT EKSİKLİĞİ ZEKA GERİLİĞİNE NEDEN OLUYOR!
Tüm dünyada ciddi bir sağlık sorunu olan iyot eksikliği ülkemizde en yaygın olarak Karadeniz bölgesinde görülüyor. Vücudumuzun az miktarda ihtiyaç duyduğu ve metal olmayan elementlerden biri olan iyot tiroid hormonlarının üretimi için gerekli. Hamilelikte iyot eksikliğinin bebekte zeka geriliğine yol açması nedeniyle tüm anne adaylarına iyotlu gıdalar tüketmeleri tavsiye ediliyor. VKV Amerikan Hastanesi Kadın Sağlığı Ünitesi uzmanlarından ve www.tupbebek.com sitesi medikal direktörü
Dr. Senai AKSOY hamilelikte iyot ile ilgili en önemli 6 soruyu yanıtladı.
1. İyot ne işe yarıyor?
İyot triiodothyronine (T3) ve thyroxine (T4) adı verilen tiroid hormonlarının yapısında bulunan ana madde olduğu için normal tiroid fonksiyonu için gerekli olan bir madde. Tiroid bezi kandaki iyodu alıp hormonların yapımında kullanıyor. Tiroid hormonları büyüme, gelişme, metabolizma ve üreme fonksiyonları gibi pek çok fizyolojik olayın düzenlenmesinde aktif rol alıyor.
2. Hamilelikte iyot alınmalı mı?
Tüm dünyada bu konu ile ilgilenen hekimler hamile olan ya da hamile kalmayı planlayan kadınların yüksek miktarda iyot içeren maddeler tüketmelerini öneriyor. Bu şekilde önlenebilir zeka geriliğinin birinci sıradaki nedeni olan konjenital hipotiroidizmin önüne geçilebiliyor. Hamileliklerinde yeteri kadar iyot almayan kadınların bebeklerinde konjenital hipotirodizm olmasa bile düşük IQ düzeyleri görülebiliyor. Bununa birlikte genelde normal gıda ile alınan iyot yeterli olduğundan dışarıdan alınması şart değildir.
3. Hamilelikte ne kadar iyot almalısınız?
Amerikan Gıda ve Beslenme Dairesi günlük iyot ihtiyacını 2001 yılında yeniden hesapladı. Buna göre günlük önerilen iyot alımı:
* Hamilelerde 220 mikrogram
* Emzirenlerde 290 mikrogram
Bu dozlar Uluslararası İyot Eksiliği Kontrol Komitesi, Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF’in önerileri ile aynı. Deniz yosununun çok fazla tüketildiği Japonya’da insanların günde 50.000-80.000 mikrogram gibi çok yüksek düzeyde iyot aldığı ancak buna karşın zehirlenme belirtilerinin görülmediği biliniyor.
4. İyot nelerde bulunur?
Pek çok besin maddesinde bulunan iyodun miktarı, o maddenin yetiştiği topraktaki iyot düzeyi ile direkt ilişkili. Bu nedenle aşağıdaki tabloda bulunan değerler yaklaşık değerler olup bölgeler arasında anlamlı farklılıklar içerebilir. Genel olarak su ürünlerinde yüksek düzeyde iyot bulunuyor. Bunun nedeni denizlerde yaşayan canlıların sudaki iyodu yakalayıp konsantre etme yeteneğine bağlı.
Besin Miktar İyot (mikrogram) (mcg)
Tuz (iyotlu) 1 gram 77
Karides 80 gram 35
Hazır balık kroket 2 adet 35
Ton balığı (konserve) 1 kutu 34
İnek sütü 1 bardak 56
Yumurta 1 adet byük boy 29
Navy beans, cooked 1/2 cup 35
Patates (kabuklu) 1 adet orta boy 63
Hindi (göğüs) 80 gram 34
Deniz yosunu 30 gram Değişken. 18.000 mikrograma kadar çıkabilir.
5. Fazla alınırsa ne olur?
İyot zehirlenmesi çok nadir görülen bir olay ve sadece çok yüksek dozlarda alındığında meydana geliyor. Belirtileri ağız, boğaz ve midede yanma, ateş, bulantı, kusma, ishal, nabızlarda zayıflama ve komadır.
6. Eksikliğinde ne oluyor?
İyot eksikliği tüm dünyada önlenebilir beyin hasarının en önemli nedeni olarak kabul ediliyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 740 milyon insan iyot eksikliğine bağlı hastalıkların pençesinde. İyot eksikliği başta zeka geriliği olmak üzere hipotiroidi, guatr (tiroid bezinde büyüme) ve değişik derecelerde büyüme, gelişme bozukluklarına neden oluyor.
Gelişmekte olan bebekteki iyot eksiliğinin tek nedeni annedeki iyot yetersizliği. Bu durumun en ileri formu konjenital hipotiroidizm. Kretenizm adı da verilen bu durum geri dönüşü olmayan zeka geriliklerine neden oluyor.
Kretenizmin iki formu vardır:
* Nörolojik form zeka ve fiziksel gerilik ile birlikte sağırlık ortaya çıkıyor. Fetusun kendi tiroid bezi aktif hale gelmeden önce annedeki iyot yetmezliğine bağlı olarak gelişiyor.
* Miksömatöz ya da hipotiroid form ise zeka geriliği ve boy kısalığı ile görülüyor. İyot yetmezliğine ilaveten selenyum yetersizliği de bu formun gelişiminde rol oynuyor. Tiroid hormon üretimini olumsuz etkileyen ve guatrionjen adı verilen maddelerin diyetle fazla miktarda alınması da bu tabloya neden olabiliyor.
Hamilelik ve emzirme dönemi vücudun iyot gereksiniminin arttığı bir dönemdir. Bazı çalışmalar hamilelik döneminde yeterli iyot alınmamasının düşük, ölü doğum ayrıca bazı doğum anomalilerinin görülme sıklığını arttırdığını gösteriyor.
