GEBELİKTE AŞIRI BESLENME, YETERSİZ BESLENME KADAR ZARAR VERİR

Beslenmenin en önemli olduğu dönemlerden biri olan gebelikte, annenin fizyolojik gereksinimleri karşılanırken bebeğin gelişimi için de enerji ve besin öğelerinin tam olarak karşılanması gerekiyor. VKV Amerikan Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü Sorumlusu Dyt. Ayşe Korkmaz gebelikte aşırı beslenmenin, yetersiz beslenme kadar zarar verdiği konusunda anne adaylarını uyarıyor.

Çocukların sağlıklı olarak dünyaya gelmesi için, annelerin hamilelik ve emzirme dönemlerinde yeterli ve dengeli beslenmesi, sağlığını koruması gerekir. Gebelikte aşırı beslenmenin, yetersiz beslenme kadar zarar verdiği de unutulmamalıdır. Amaç annenin fizyolojik gereksinimlerini karşılayarak besin öğelerini dengede tutmak, fetusun normal büyümesini ve salgılanan sütün gerektirdiği enerji ve besin öğelerini tam olarak karşılamaktır. Gebeliğiniz boyunca beslenmeniz doğacak bebeğinizin sağlığı, büyümesi ve gelişiminin yeterliliği ile doğrudan ilgilidir. VKV Amerikan Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü Sorumlusu Dyt. Ayşe Korkmaz gebelikte beslenmeyle ilgili bilgiler veriyor.

Gebelikte kilo artışı

Gebelikte enerji ve besin öğeleri gereksinimi artar. Artış miktarı annenin fizyolojik durumuna, yaşadığı iklime, ısıya, beslenme ve fiziksel aktivite durumuna bağlı olarak değişir.

Gebe kalmadan önce şişman olan kişilerde bazı sorunlar ortaya çıkabilir.

Hipertansiyon
Şeker hastalığı (Gestasyonel Diyabet)
Kalp – damar hastalıkları
Doğumun zor olması, vb.

Gebelikte kilo artışının izlenmesi önemlidir. Gebelik öncesi kilo artışı, fizyolojik farklılıklara ve beslenme durumuna bağlı olarak değişebilir

Enerji ve besin öğeleri gereksinimi

Enerji

Gebelik döneminde günlük enerjinin yeterli miktarda alınması çok önemlidir. Çünkü anne adayının kendi vücut fonksiyonları ve bebeğin gelişmesi için gereken enerjiyi alması gerekir.

Protein

Günlük enerjinin yüzde 12 – 15’i proteinlerden sağlanmalıdır. Alınan proteinlerin yüzde 60’ı biyolojik değeri yüksek olan besinlerden alınmalıdır. Hayvansal kaynaklı proteinlerin vücut tarafından kullanılabilirliği bitkisel kaynaklı proteinlerden daha yüksektir.

Yağ

Günlük alınması gereken enerjinin yüzde 25 – 30’unu yağ oluşturmalıdır. Özellikle doymamış yağ asitleri içeren bitkisel yağlar tercih edilmelidir.

Karbonhidrat

Günlük alınan enerjinin ortalama yüzde 55 – 60’ını karbonhidratlar oluşturmalıdır. Tüketilen karbonhidratın cinsi kadar miktarının da çok önemli olduğu unutulmamalıdır. Basit karbonhidrat olarak nitelendirilen şeker, tatlılar, bal, vb. besinlerin aşırı tüketiminden uzak durulmalı, bunların yerine kaliteli karbonhidrat besinlerini tüketmeye özen gösterilmelidir.

Gebelikte görülen, beslenmeye bağlı sağlık sorunları

Anemi

Anemi, ülkemizdeki önemli sağlık sorunlarından biridir. Özellikle demir ve folik asit yetersizliğine bağlı olarak oluşan türleri daha sık görülür. Bu hastalıktan uzak durmak için iyi beslenmek önemlidir. C vitamini demir emilimini artıran bir vitamindir. Yemeklerle birlikte C vitamini yönünden zengin gıdalar alınmalıdır.

Kemik dokusunun zarar görmesi(Osteomalasia)

Anne adayı, kemik dokusunun yapısı ve sağlığı için gerekli olan kalsiyum, fosfor gibi mineralleri tüketmezse, ayrıca D vitamini kaynağı olan güneş ışığından yararlanamazsa, kemiklerden kalsiyum ve fosfor çekilir. Bunun sonucu olarak da kemik dokusu bozulur.

Toksemi

Yetersiz ve dengesiz beslenen kadınlarda protein kaybına bağlı olarak, özellikle bacaklarda ödem oluşmaya başlar. Bu duruma gebelik toksemisi denir. Anne adayının protein, vitamin ve mineraller yönünden zengin, tuzsuz bir diyet uygulaması gerekebilir.

Kabızlık

Günlük beslenmede posalı yiyeceklerin ve sıvının yeterince tüketilmemesi, dengesiz beslenme ve hareket azlığı gibi nedenlerin yanı sıra, bazı gebelik hormonlarının bağırsak hareketlerini azaltıcı etkileri ile de gebelikte kabızlık görülebilir. Bu durumda anne adayı, özellike posa açısından zengin olan gıdaları yeterli miktarda tüketmeli fakat aşırıya kaçmamalıdır. Aşırı posa alımı bazı vitaminlerin ve minerallerin emilimini azaltıcı etki yaratabilir.

Emzirme döneminde beslenmenin önemi

Emzirme döneminde salgılanan süt, annenin aldığı besinlerle sağlanır. Süt için gerekli olan besinler, annenin kendi gereksinimine ek sayılmalıdır. Bu nedenle emzirme döneminde:

Annenin besin depolarını dengede tutarak sağlığını koruması,

Salgılanan sütün yeterliliğini ve verimliliğini artırması, dolayısıyla bebeğin normal büyüme ve gelişmesini sağlaması gerekir.

Emzirme döneminde anne, pek çok besine daha fazla gereksinim duyar. Bu gereksinimin karşılanması, süt salgısının verimliliği kadar annenin sağlığı için de önemlidir. Emziren annenin enerji ihtiyacının yanında özellikle protein, kalsiyum, demir ve sıvı gereksinimi de artar. Emzirme döneminin ilk günlerinde sütün artması için annenin iyi beslenmesi, stresten uzak ve iyi dinlenmiş olması, bebeğini sık aralıklarla emzirmesi gerekir.

Emzirme döneminin ilk aylarında bebekte yaşanan gaz veya ileri aylarda görülebilecek alerji şikayetleri, sık görülen rahatsızlıkların başında gelir. Bu sorunların, annenin aldığı besinlerle yakından ilişkisi olabilir. Böyle durumlarda gaz yapan besinin yerine eşdeğerde olan başka bir besin alınabilir. (Örneğin asitli bir meyve rahatsızlığa sebep oluyorsa, asitsiz bir meyveyi tercih edebilirsiniz).

Öneriler

Gebelik ve emzirme döneminde kaliteli beslenmek çok önemlidir. Besin grupları gün içinde yeterli ve dengeli şekilde alınmalıdır.

Günlük vitamin ve mineral ihtiyacı her iki dönem için de çok önemlidir. Örneğin kalsiyum ihtiyacı hem gebelikte hem de emzirme döneminde önem taşır. Yetersiz alımı sonucunda annenin kemiklerinden kalsiyum çekilmesi (osteomalasia) meydana gelebilir.

Gebeliğin ilk üç ayında anne adayında mide bulantıları görülebilir. Bu dönemlerde çok fazla sıvı ve yağlı gıdalar alınmamalıdır. Kuru ve mideyi rahatlatacak tuzlu gıdalar tüketilebilir.

Emzirme döneminde özellikle sıvı tüketimine önem verilmelidir. Gün içinde yaklaşık üç litre sıvı tüketilebilir. Sıvı olarak; su, taze sıkılmış meyve suları, komposto, çorbalar, vb. alınabilir.

Gaz problemi yaşanıyorsa, özellikle rahatsızlık veren besinleri belirledikten sonra (örneğin yoğurt, asitli meyve, kuru baklagiller, lahanagiller, vb.) onların yerine aynı değerde olan başka besinler tüketilebilir.

Tatlı yemek istiyorsa, mutlaka besin değeri yüksek olan sütlü veya meyveli tatlıları tercih edilmelidir.

Dikkat!

Gebelik ve emzirme dönemi boyunca alkol ve sigara kullanmak sakıncalıdır. Çay ve kahve tüketilecekse, öğünlerle birlikte değil, öğün aralarında açık olarak tüketilmelidir.

Emziren annelerin ayda iki kilogramdan fazla kaybetmesi sakıncalıdır. Unutmayın, anne sütü miktarının yeterli olması ve sütünüzün kalitesi, bebeğiniz için çok büyük önem taşır.

VKV Amerikan Hastanesi
Beslenme ve Diyet Bölümü Sorumlusu
Dyt. Ayşe Korkmaz