KANSER VE KANSER HASTALARINA DESTEK TEDAVİ
Son yıllarda kanser ve kansere bağlı problemler, kalp-damar hastalıklarından sonra ikinci sıklıkta yaşamı tehdit eder hale gelmiştir. Bu durum;
• Yaşlı nüfusun artmasına
• Sigara gibi zararlı kimyasalların tüketimindeki artışa
• Görüntüleme yöntemlerinin teknolojiye paralel olarak gelişmesi ile tanı konulan hasta sayısındaki artışa bağlıdır.
• Ülkemizde yaklaşık olarak yılda 150 bin kişinin bu hastalığa yakalandığı tahmin edilmektedir.
Kanser tedavisinde son yıllarda yüz güldürücü gelişmeler kaydedilmiştir. Ancak bu pembe tablo bütün hastaları değil, daha çok erken teşhis edilen ve yayılım yapmamış olanlarını kapsamaktadır. Hastaların bir kısmı tamamen iyileşirken, bir kısmında ise mevcut tedaviler hastalığı geriletmekle beraber hastayı “kanserle yaşamak” zorunda bırakmaktadır. Kanserle yaşamak zorunda kalan bu hastalar için tedavi bitmemiş, aksine yeni başlıyor demektir. Bu hastalar kendi haline bırakılmamalı, destek tedaviler uygulanmalıdır. Destek tedavinin amacı, hastanın şikayetleri giderilmiş bir şekilde yaşamını sürdürmesini sağlamaktır. Hastalığın tanı anında hangi aşamada olduğu, yayılımına bağlı olarak hangi şikayetlere yol açabileceği, tedaviye vereceği cevabın boyutu hastadan hastaya değişmektedir. Ayrıca hangi organın kanseri olduğu ve tümör hücresinin mikroskopik tipi (patolojisi)’ne bağlı olarak beklenen yaşam süresi büyük değişiklikler göstermektedir. Yani kansere yakalanan her hastanın yaşayacağı süreç ve muhtemel şikayetleri aynı olmayacaktır. Bu nedenle rahatsızlık veren şikayetlerin giderilmesi hastanın yaşam kalitesini belirgin şekilde düzeltmektedir. “Mümkün olanı iyileştirmek, sıklıkla yaşam süresini uzatmak ama daima hastayı rahatlatmak” kanser tedavisinin sloganı olmalıdır.
Kanserle savaş nedir?
Kanser savaş modeli; birincil ve ikincil koruma ve destek tedavisi ile yaşam kalitesinin artırılması olarak kabul görmektedir. Ülkemizde çoğu hasta, hastalığın son döneminde kanser tanısı aldıkları için destek tedavi yöntem ve uygulamalarının geliştirilmesi yoluyla kanser hastalarının yaşam kalitesinin arttırılması, evde bakım hizmetlerinin geliştirilmesi ayrıca önem taşımaktadır.
Kanserde Destek Tedavisi nedir?
Dünya sağlık örgütünün (WHO) tanımına göre, “Kanser veya tedavi yöntemleri nedeniyle ortaya çıkan problemleri ortadan kaldırmayı, hasta ve yakınının yaşam kalitesini yükseltmeyi amaçlayan yaklaşımdır”.
Yaşam kalitesi nedir?
Yıllarca kanser hastalarının yaşamları, tedaviye olan yanıtları yorumlanırken ‘Hastalıksız Yaşam Süresi’, ‘Beklenen Yaşam Süresi’ gibi kavramlar kullanılmıştır. Ancak son zamanlarda bunlara ilaveten ‘Yaşam kalitesi’ nden söz edilmeye başlanmıştır. Kanser hastasında başlangıçtaki en önemli amaç kür (şifa, tam iyileşme) sağlamaktır. Bu konudaki başarı her geçen gün artmakta ise de henüz yeterli değildir.
Kanser tedavisi geleneksel olarak hastanın yaşam süresini uzatmaya yöneliktir. Kanser tedavisinde, kemoterapi ve radyoterapiye bağlı yan etkiler, ağrı, enfeksiyonlar, bulantı – kusma uzun süreli hastanede kalmayı gerektirmesi nedeniyle yaşam kalitesini bozar.
Bu yüzden kansere bağlı olan ya da kanser tedavisinden kaynaklanan şikayetlerin giderilerek hastanın daha konforlu bir şekilde yaşantısına devam etmesi çok önemlidir.
Destek tedavi nasıl yapılır?
Destek tedavi asıl hastalığın iyileştirilmesi değil, hastayı rahatsız eden şikayetlerin tedavisidir. Bu durum belki de bataklık sivrisinek olayına benzetilebilir. Bataklığı kurutmak en sağlıklı olanıdır, ancak bunu yapamıyorsanız sivrisinekle mücadele etmek zorunda kalırsınız.
Bu kişilerde en sık rastlanan ağrı, kabızlık, nefes darlığı, bulantı-kusma, sıvı kaybı, cilt problemleri gibi rahatsızlıklar tedavi edilerek, hastanın yaşam kalitesi iyileştirilmelidir.
Destek tedavi kapsamında ekip başı hastanın bakımını üstlenmiş olan onkoloji uzmanıdır. Hastanın doktoru ile beraber hemşire, hastabakıcı ve hastanın ailesi ekibin diğer üyeleridir. Palyatif hasta bakımı ideal olarak hastanın evinde yapılmalıdır. Bunun için gerekli alet ve gereçler (havalı yatak, portatif tuvalet, oksijen tüpü, serum askısı, tekerlekli sandalye) günümüzde rahatlıkla temin edilebilmekte veya kiralanabilmektedir.
Palyatif Hasta Bakımı Ne Zaman Yapılabilir?
• Metastaz (yayılım) yapmış kanser
• Tedaviye cevap vermeyen hastalık
• Başlangıçta tedaviye cevap veren ancak sonradan tekrarlayan hastalık (Nüks)
• Çeşitli nedenlerden dolayı asıl tedaviye uygun olmayan hastalar
Sonuç olarak destek tedavisi kanser hastasının yaşam sürecinde önemli bir yer tutar. Bir kanser hastasını kemoterapi ile tedavi etmek kadar hatta bazen daha da fazla önem taşır. Burada esas amaç kanserle yaşamak zorunda kalan hastayı tercihen aile ortamı içinde şikayetleri en aza indirecek şekilde aktif olarak tedavi etmektir. Yaşamın süresi kadar kalitesinin de önemli olduğu unutulmamalıdır.
M.Metin GÖÇMENGİL
M.Metin GÖÇMENGİL
Genel Müdür
Medical Home özel Sağlık ve Evde Hasta Bakımı Hizmetleri
www.medicalhomeweb.com
