KALP HASTALIKLARI KADINLARDA BİR NUMARALI ÖLÜM NEDENİ

“Kadınlar kalp hastası olmaz ya da kalp hastalıkları erkeklerin hastalığı inanışları tarihe karıştı. Çünkü erkek hastalığı olarak bilinen kalp ve damar hastalıkları kadınların yaşamını da büyük ölçüde tehdit ediyor.”

“Kadınlarda kalp krizinden ölümler ürkütücü boyutlarda. Zira kalp hastalıklarından ölümler tüm kanser türlerinden kaynaklanan ölümlerin iki katı.”

İstanbul Üniversitesi Kardiyoloji Enstitüsü Öğretim Üyesi ve Özel Hizmet Hastanesi Girişimsel Kardiyoloji Bölüm Başkanı Prof.Dr. Tevfik Gürmen, kadınlardaki kalp hastalıklarının tablosu ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

– Erkek hastalığı olarak bilinen kalp hastalıklarının kadınlarda görülme sıklığı nedir?

Uzun yıllardan beri koroner kalp hastalığı bir erkek hastalığı olarak görülüyor ve kadınlarda bu sorunun varlığı yeterince vurgulanmıyor. Kadınlarda kalp krizinden ölümler bir numaralı ölüm nedeni ve her yıl gerçekleşen ölümlerin yüzde 50’si kalpten kaynaklanıyor. Kadınlarda kalp damar hastalıklarından olan ölümler tüm kanser türlerinden kaynaklanan ölümlerin neredeyse iki katı. Kadınların korkulu rüyası olan meme kanseri ile kalp damar hastalıkları oranını karşılaştırırsak 25-30 ölümden biri meme kanserinden kaynaklanırken, 2-3 ölümden biri kalp damar hastalıkları nedeniyle olmaktadır.

– Kadınlarda kalp hastalıklarının ortaya çıkış nedeni hakkında bilgi verir misiniz?

Kadında hastalığın ortaya çıkış şekli erkektekinden farklı. Hastalık kadınlarda, erkelere göre 10-15 yıl daha geç ortaya çıkıyor ve menopozdan sonra bu risk hızla artmaktadır. Menopozdan sonra kadınlarda kalp damar hastalığı riskinin artmasının nedeni ise menopoz öncesi östrojen hormonunun koruyucu etkisi. Östrojen, kandaki iyi kolesterol miktarını arttırmakta, kötü kolesterol miktarını düşürmektedir. Kötü kolesterolün oksitlenmesini azaltarak, kan pıhtılaşmasına neden olan bazı maddelerin miktarını düşürerek damar iç yüzünü koruyucu bir etki göstermektedir.

– Menopoz sonrası dışarıdan östrojen hormonunun verilmesi kalp hastalığı riskinin ortaya çıkmasını engelleyebilir mi?

Menopoz sonrası hastalara östrojen hormonu kalp hastalığı gelişimini engellemiyor. Yapılan araştırmalar şu anda bunu gösteriyor. Ancak bu konuda son söz söylenmiş değil. Bu çalışmalara dahil olan kadınların yaşları yüksek, hormon tedavisine geç yaşta başlanmış ve hormon düzeyleri takip edilmemiş. Bu nedenle bu konunun tam olarak açığa kavuşturulduğunu söyleyemeyiz.

– Risk faktörleri, kadın ve erkek için bir değişim gösterir mi?

Hem kadın hem de erkek için de aynı risk faktörleri geçerli. Yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği, sigara kullanımı, şişmanlık ve egzersiz azlığı gibi faktörler her iki cinsiyet için de hastalık yapıcı etki taşıyor. Kadınlar, sigaraya ve yüksek kan basıncına daha duyarlı. Bu risklerden daha çok etkilenmekteler. Diyabet de kadınlarda erkeklere göre kalp hastası olma riskini daha çok artırmaktadır. Ancak yüksek kolesterol düzeyi kadınlarda daha az önemli yani kadınlar yüksek kolesterolün risklerine daha az duyarlı.

– Kadınlarda hastalık belirtileri erkeklerinki ile bir değişim gösteriyor mu?

Kadınlarda hastalığın ortaya çıkışı da erkeklere göre daha farklı olabilmekte. Kadınlarda da önde gelen şikayet göğüs ağrısı, ancak atipik denilen alışılmışın dışındaki şikayetlere kadınlarda daha çok rastlanıyor. Erkeklerde çoğunluk, eforla gelen ve istirahatla geçen göğüs ortasında baskı ya da sıkma tarzında tipik şikayetlerdir. Kadınlarda ağrı ortaya çıkmayabilir. Sadece bir sıkıntı hissi, nefes darlığı, karın bölgesinde ağrı, bulantı, halsizlik, yorgunluk omuz ağrısı gibi atipik şikayetler ortaya çıkabilir. Kalp krizi geçiren kadınlar için yapılan bir çalışmada, çalışmaya katılan kadınların üçte ikisinde, önceden hiçbir şikayet olmadığı bulunmuştur.

– Kalp krizi tablosu kadınlarda erkeklere göre daha tehlikeli mi seyretmektedir?

Kalp krizi kadınlarda daha tehlikeli seyretmektedir. Özellikle genç kadınlarda ilk kalp krizinde ölüm tehlikesi erkeklere göre çok daha fazladır. Kadınlarda kalp hastalıklarının belirtileri alışılmışın dışında olduğundan ve bunun bir erkek hastalığı olarak görülmesinden kaynaklanan nedenlerle kadınlarda kalp hastalığı teşhisi koyma oranı daha düşüktür.

Yapılan araştırmalarda, erkeklerde kadınlara göre daha yüksek oranda anjiyoplati, stent uygulaması ve bypass ameliyatı yapıldığı ortaya çıkarmaktadır. Kadın hastalara girişimsel tedaviler daha az uygulanmaktadır. Koroner anjiyografi yapılan kadınlarda sonucun normal çıkma oranı yüksektir ancak normal gibi değerlendirilen anjiyoların bir kısmında aslında sorun bulunmaktadır.

Kadınlardaki damar tıkanması ve daralması erkeklerine göre farklı

Erkeklerdeki damar daralması ve tıkanıklıkları ile kadınların damarlarındaki darlık ve tıkanıklıklar birbirinden farklı. Erkeklerde yerel tıkanmalar ortaya çıkarken kadınlarda bütün damar duvarı boyunca eşit miktarda darlık ortaya çıkabilmektedir. Damarlarda anlamlı bir darlık görülmeyebilir. Bir diğer fark da mikro damarlardaki plak oluşumudur. Burada da yine koroner anjiyografi ile görebildiğimiz damarlar tamamen normal olarak görülebilir ancak bu hastalar aslında koroner arter hastasıdır. Yanlış bir şekilde normal gibi değerlendirilen bu hastalar koroner arter hastalığının tedavisini almamaktadır. Risk faktörleri üzerinde yeterince durulmamaktadır. Hastanın yüksek kolesterolü varsa ya da tansiyon hastası ise ciddi bir şekilde tedavi edilmesi çok önemlidir. Çünkü normal anjiyolu bazı hastalar, aslında kalp krizi geçirme riski altında kalmaktadır.