DELİ DANA HAKKINDA HERŞEY

Şu günlerde herkesin dilinde “deli dana hastalığı” var. Peki herkesin dilinden düşmeyen hastalığık nasıl bulaşıyor ve ne gibi sonuçlara yol açıyor?

Hastalığı geçirip ölen hayvanların tümünün 2.5 yaş (30 ay) üzerinde olması nedeniyle dana değil “deli inek hastalığıî olarak isimlendirilmesi gerekmektedir.

Hastalık ilk kez 1986 Kasım’ında İngiltere’nin “Cental Veterinary Laboratoriesî de tespit edilmiş ve bugüne kadar 179 bin 257 vaka bildirilmiştir.

BSE besi hayvanlarından çok süt ineklerinde rastlanmaktadır. Erken yaşlarda bulaşmakta, ancak kuluçka dönemi 2-8 yıl kadar uzun olabilmektedir.

Hastalığın kuluçka dönemindeki hayvanların sürüye katılması veya scrapie’li koyunların iç organlarından ve kemiklerinden hazırlanan yemeklerden (et unu, kemik unu) ineklere geçtiği varsayılmaktadır. Diğer hayvanlara özellikle kedi ve köpek gibi özel olarak yetiştirilen türlere de sığırların ve koyunların etlerinden hazırlanan mamalarla bulaşmaktadır.

BSE’ye neden olan ajan, diğer hayvan ve insanlardaki benzer hastalıkların etkenleriyle yakınlık göstermektedir. Genetik materyal içermeyen, yüksek ısıya dayanıklı, dezenfektanlara, iyonizan ve ultraviyole ışığına dirençli olduğu bilinmektedir.

Hastalığın etkeni olan priyonun insanlara bu hayvanlardan indirekt olarak geçmesiyle beraber yıllar alan bir süreçte hastalık meydana gelmektedir. Bu bulaşma hayvanların etinin yenmesi veya bulaşıcılıktan sorumlu prionların hayvanların dokularından hazırlanmış ve üretilmiş serum, ilaç ve sair maddelerin kullanılması ile olmaktadır. Özellikle özgeçmişi bilinmeyen hayvanların göz, beyin, kemik iliği dokusu ile ince barsağından uzak durulmalıdır. Bir rapora göre, prion ağız, burun ve gözdeki sümüksü dokudan ya da vücutta bulunan kapanmamış bir yaradan bulaşabilmektedir. Vücuda girdikten sonra normal protein üretimini etkileyip bozuk bir protein çeşidi üretilmesine neden olmaktadır. Bu anormal proteinlerin beyinde yaptığı etkilerle hastalık şekillenmektedir.

D.D.TERCÜMAN