ALZHEİMER NEDİR?
Yaşla gelen ciddi unutkanlık Alzheimer hastalığının habercisi olabilir.
10 HABERCİ BELİRTİYE DİKKAT!
Günlük yaşam işlevlerini etkileyecek düzeyde bellek kaybı
Günlük yaşam işlevlerini yerine getirmede zorluk çekme
Basit kelimeleri bulmada güçlük çekme
Zaman ve mekanları karıştırma
Yargıya varma ve karar vermede güçlük çekme
Pratik düşünme becerisinde güçlük çekme
Sık kullanılan eşyaları yanlış yere koyma
Ruh hali veya davranışlarda değişiklik gösterme
Kişilik değişiklikleri gösterme
Alışılagelmiş işler ve sorumluluklardan kaçma
Alzheimer hastalığının erken fark edilmesi birçok bakımdan yararlı. Kendinizde veya bir yakınınızda yukarıda yazılan 10 belirtiden bir veya birkaçını fark ettiyseniz, zaman geçirmeden bir nörologa veya bir psikiyatriste ya da yakınınızdaki bir başka doktora başvurunuz.
GÜNÜMÜZÜN HASTALIĞI: ALZHEİMER
Son yıllarda adını sıkça duyduğumuz bir hastalık: Alzheimer (“Alzaymer” okunur). Alman doktor Alzheimer tarafından ilk kez bir kadın hastasında teşhis edilen bu hastalığın 1906 yılından beri bilinmesine rağmen hala çaresi bulunamadı. ”Bunama“nın en sık sebebi olan Alzheimer, gelişen tıbbın yeni tedavi olanaklarına karşın 21. yüzyılın en önemli halk sağlığı sorunlarından biri haline geldi. Bugün yaşlılarda kalp hastalıkları, kanser ve inmeden sonra en sık karşılaşılan dördüncü hastalık olan Alzheimer, en yüksek maliyetli hastalıklar sıralamasında ise kalp hastalıkları ve kanserden sonra üçüncü sırada geliyor.
Bunamanın sebeplerinden biri olan Alzheimer, genel olarak bir yaşlılık hastalığı. Dünyanın değişik ülkelerinde yapılan çalışmalara göre bu hastalık 65 yaşın üzerinde %5-10 oranında görülmekte ve bu sıklık 65 yaşından sonraki her 5 yılda bir, ikiye katlanarak artıyor. 85 yaşın üzerinde ise her üç kişiden birinde Alzheimer hastalığına rastlanıyor. Ailesinde Alzheimerli bulunanlarda hastalığın ortaya çıkma riski, diğer kişilere göre biraz daha yüksek. Ancak bu da Alzheimerli akrabası olan herkesin mutlaka bu hastalığa yakalanacağı anlamına gelmiyor.
Alzheimer hastalığında henüz bilinmeyen nedenlerle beynin belli bölgelerinde proteinler birikerek sinir hücrelerini hasara uğratıyor, birbirleri ile olan bağlantılarını koparıyor ve sinir uyarılarını taşıyan bazı kimyasal maddelerin miktarını azaltıyor. Kısacası, beynin iletişim ağı ciddi anlamda bozulur. Bunun sonucunda da bilgiler ve zihinsel beceriler birer birer yitirilir. Zihinsel sorunların beraberinde de çoğu kez depresyon, hayaller görme, saldırganlaşma, nedensiz ağlamalar, uyku bozukluğu ve amaçsız dolaşmalar gibi davranışsal sorunlar eşlik eder.
HASTALIK NASIL İLERLİYOR
Alzheimer hastalığı çoğu kez yavaş yavaş ortaya çıkan unutkanlıklarla başlar. Zaman içinde başka zihinsel ve davranışsal bozukluklar da eklenir ve hastalar gündelik işlerini bile yapamaz hale gelir.
Başlangıç Evresi
İsimleri, tarihleri olayları, eşyaların yerini unutma
Kelimeleri bulamama, yanlış kullanma
Soruları tekrarlama
Yolları, mekanları karıştırma
İşte verimliliğin düşmesi
Çevresine ve hobilerine ilgide azalma
Hastalığını kabul etmeme
Orta Evre
Unutkanlıklarda artma, yeni hiçbir şey öğrenememe
İnsanları tanıyamama
Yıkanma, giyinme gibi gündelik işlerde yardım ve hatırlatma ihtiyacı
Ruhsal ve davranışsal değişiklikler: Depresyon, uyku bozukluğu, hayaller görme, çabuk sinirlenme vb.
Amaçsız dolaşmalar
İleri Evre
Ailesini bile tanıyamama
Yürüme, yemek yeme güçlüğü
Altına kaçırma
Ciddi davranış bozuklukları
Sonunda tam bakım ihtiyacı
CİDDİYE ALIN, İHMAL ETMEYİN!
Unutkanlık 7’den 70’e hepimizin gündelik sorunu. İsimleri, telefon numaralarını, eşyalarımızı koyduğumuz yeri unuttuğumuzda, “Eyvah, bunadım galiba” deriz. Oysa günlük yaşamımızı ciddi biçimde etkilemeyen, bir süre sonra aklımıza gelen küçük unutkanlıklar normaldir. Yoğun stres, zihinsel yorgunluk, alkol gibi çeşitli etkenler de zaman zaman bu tür unutkanlıklara yol açabilir.
Alzheimer’de ise, ilerleyici nitelikteki unutkanlıklar ve diğer zihinsel bozukluklar, günlük yaşamı ciddi biçimde engelleyecek düzeydedir ve kesinlikle yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak kabul edilmemelidir.
Uzmanları için Alzheimer hastalığının tanısını koymak zor değildir. Başvuracağınız hekim, zihinsel işlevler ve günlük işlerle ilgili sorular sorarak ve bazı basit testler uygulayarak hastalığı başlangıç evresinde bile büyük oranda saptayabilir. Ayrıca bunamaya yol açabilen başka nedenleri ayırt etmek için kan ve idrar tahlilleri, MR veya tomografi de gerekebilir.
“Bunama” ne yazık ki hala yanlış biçimde yaşlılığın doğal bir sonucu olarak kabul edildiğinden, yeterince ciddiye alınmaz ve doktora başvurmakta geç kalınır.
Oysa bunama hangi yaşta olursa olsun normal değildir. Bunama belirtileri gösteren hastanın mutlaka bir hekime götürülmesi, uygun bir teşhis sürecinden geçirildikten sonra da, gecikmeden tedavisine başlanması gerekir.
TEDAVİDE UMUT IŞIĞI: MODERN İLAÇLAR VE YÖNTEMLER
Yakın zamanlara kadar etkili tedavi seçenekleri bulunmadığından, Alzheimer hastalan ne yazık ki kaderlerine terkediliyordu. Oysa günümüzün tıbbı, Alzheimer hastalarının tedavisinde umut ışığı yakan modern ilaçlara sahip. Henüz hastalığı durduran ya da geri döndüren bir tedavi şekli bulunmasa da, hastalığın belirtilerini belli ölçülerde gidererek, hem hastanın hem de yakınlarının yaşam kalitesini artırabilecek tedavi yöntemleri mevcut. Ayrıca eşlik eden depresyon, huzursuzluk, uyku bozuklukları, hayaller görme gibi ruhsal ve davranışsal sorunların da giderilmesine yönelik etkili tedavi olanakları bulunmakta.
ŞİMDİ ONLARIN SİZE İHTİYACI VAR
Alzheimer hastalığının tedavisinde ilaçlar kadar, hastanın fiziksel ve ruhsal bakımı da çok önemli. Evinizdeki Alzheimerle mücadele edebilmek için, hastalığı iyi tanımak ve onunla birlikte yaşamayı öğrenmek gerekir. Çünkü hastalık ilerledikçe bakımı üstlenen kişilerin hem ekonomik hem de sosyal yükü ağırlaşır. Yaklaşık her iki hasta yakınından biri depresyona girmekte ve yine yaklaşık yüzde 50’si hastasıyla ilgilenebilmek için iş saatlerini değiştirmek veya işini bırakmak zorunda kalmaktadır. Tıpkı küçük bir çocuk gibi ilgi ve bakım isteyen Alzheimer hastalarına verilebilecek en güzel şey, eskisinden daha çok sevgi, sabır ve anlayıştır.
YALNIZ DEĞİLSİNİZ: ALZHEİMER DERNEĞİMİZ VE VAKFI
Dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de doktor, hasta, hasta yakını ve gönüllülerden kurulu kadrosuyla, Alzheimerli hasta ve hasta yakınlarına çeşitli destek hizmetleri veren bir Alzheimer Derneği ve Vakfı var. Hastalığın toplumda daha iyi tanınması, bakım desteğinin sağlanması ve bu konudaki bilimsel çalışmaların artırılması için çaba gösteren Dernek ve Vakıf, özellikle hasta yakınlarıyla sürekli diyalog içerisinde olup, bilgi ve deneyim paylaşımını sağlıyor.
Alzheimer Derneği ve Vakfı’nın yürütmekte olduğu ve planladığı faaliyetleri arasında; Gündüz Bakımevleri ve Yatılı Bakımevleri, Dünya Alzheİmer Günü Etkinlikleri (21 Eylül), Hasta Yakını Destek Grupları, Alzheİmer Haber Bülteni, Eğitici Kitap ve Broşürler, Radyo ve TV Programları, Ücretsiz Alzheİmer Bilgi Hattı, Web sitesi yer alıyor.
ONLAR DA ALZHEIMERLİYDİ
Ünlü Amerikalı aktrist ve dansçı Rita Hayworth.
ABD’nin 40. başkanı Ronald Reagan.
İrlandalı kadın yazar ve düşünür Iris Murdoch.
ALZHEİMER BİLGİ HATTI
HEMEN ARAYIN 0 800 211 80 24 (Ücretsiz Telefon Hattı)
Kendinizde veya bir yakınınızda Alzheimer hastalığından şüpheleniyorsanız 24 saat boyunca Alzheimer Bilgi Hattını arayarak ücretsiz bilgi alabilirsiniz.
Halaskargazi Cad. No. 115 D: 4 Harbiye/İstanbul
Tel: (0212) 224 41 89
Faks: (0212) 296 05 79
Web sitesi: www.alz.org.tr
E-mail: [email protected]
