VENÖZ BASINCIN ÖLÇÜLMESİ

Venöz basınç, dolaşımdaki kanın ven çeperleri üzerine yaptığı basınçtır. Amaç, dolaşımdaki kan volümünü (hacmini) saptamak, damar tonüsünü değerlendirmektir.

Venöz basınç, intravenöz tüp ve intravenöz solüsyona bağlanmış bir manometre aracılığıyla ölçülür.

Venlerdeki kan basıncı (venöz basınç), arterlerdekinden daha azdır. Bu düşük basınç, kanın kalbe dönüşünü kolaylaştırır. Eğer venöz basınç normalin altına düşerse, kalbe yeteri kadar kan dönmez ve dolaşım sisteminde bir yetmezlik olur. Venöz basınç mmHg olarak değil santimetre su olarak ifade edilir. Normal venöz basınç 8-15 cm-su’ dur. Venöz basıncI 2 faktör kontrol eder. Bunlar; kan hacmi (dolaşım sistemindeki kan miktarı) ve venlerin kapasitesi (vasküler hacim)’dir.

Normal erişkinin dolaşım sisteminde yaklaşık 4-6lt kan vardır. Çocuklarda daha azdır. Yaşa ve büyüklüğe bağlı olarak değişir. Erişkinde önemsiz olabilecek kan kaybı bir bebek için öldürücü olabilir.

Sağlıklı insanlarda dolaşım sistemi devamlı olarak kendiliğinden duruma uyar. Böylece arter, ven ve kapillerin %100’ü o anda kanın %100’ünü taşır. Bütün damarlar hiçbir zaman tam dilate veya konstrike değildir. Arter ve venlerin genişliği, kan basıncını normal tutmak için olan, kan miktarına ve başka faktörlere göre, sinir sisteminin kontrolündedir. Normal basınç altında, kanın %100’ünü barındırabilen bir sistemde, her yerin her zaman, perfüzyonu sağlanır.

Venöz basıncın ölçülmesinde işlem basamakları

Gerekli Malzemeler;

– Manometre

– Üç yollu musluk

– 10 cc’lik steril enjektör

– 19 no’lu enjektör iğnesi

– Turnike – Tedavi bezi ve muşambası

– Temiz kağıt torba içinde pamuk tampon

– Kirli kağıt torbası

– Alkol

– Steril Serum Fizyolojik

– Tüm malzemeler eksiksiz olarak bir tepsi içerisinde getirilir ve kullanım sırasına göre düzenlenip, uygun bir yere yerleştirilir.

– Hastaya işlem hakkında bilgi verilerek, işlem esnasında hareketsiz durması ve kendini gevşek tutması gerektiği söylenir.

– Hasta yatakta yastıksız olarak yatırılır ve venöz basıncı ölçülecek olan kolu yana doğru uzatılarak yatak üzerine yerleştirilir. (Hastanın yastıksız, sırt üstü yatması, dolaşım dinamiğinin değişmez durumda olmasını sağlar. Çünkü; arter ve venler yatay olarak kalple aynı hizaya gelmiştir.) Hastanın kolunun altına tedavi bezi ve muşambası yerleştirilir.

– Enjektörün ucuna üç yollu musluk, bununda öbür ucuna enjektör iğnesi takıldıktan sonra, enjektöre 5cc kadar serum fizyolojik çekilir.

– Hastanın koluna turnike bağlanır. Doktor iğne ile damara girerek enjektöre 2-3 cc kan çeker,manometre,üç yollu musluğun üçüncü ucuna takılır. Turnike açılır, kan ve serum fizyolojik karışımı manometrede yükselir, damara giden yolun musluğu açılır.

– Manometredeki sıvı dengesini bulup,durduğu zaman,manometredeki dereceler göz hizasında okunur. Eğer okuma değişik açılardan yapılırsa sonuç yanlış değerlendirilir.

– Okuma esnasında hastanın yatış biçiminin yada manometrenin değiştirilmesi 2-3cm su’dan fazla bir fark oluşturur. Bu durum hatalı bir değerlendirmenin yapılmasına neden olur.

– İşlem bitiminde hasta rahatlandırılır ve malzemeler kaldırılır. Bulunan venöz basınç değeri hemşire gözlem kağıdına kayıt edilir.

Dikkat edilmesi gereken noktalar:

1- Hastanın venöz basıncı ölçülecek kolunun, kalbin sağ atriumu ile aynı hizada olması gerekir.

2- Manometrenin sıfır noktasının yanlış tutulması, venöz basıncın yanlış okunmasına yol açar. Manometre üzerindeki sıfır noktası hastanın sağ atriumu ile aynı düzeyde olmalıdır. Bu nokta hastanın sırt üstü yattığında ön ve arka göğüs duvarının aşağı ve yukarı ortasıdır.

3- Venöz basıncın yüksek olması, dolaşımdaki kan hacminin artmış olduğunu(hipervolemi), düşük olması ise dolaşımdaki kanın azalmış olduğunu(hipovolemi) gösterir. Venöz basıncın artmasının en iyi göstergesi boyun venlerindeki dolgunluktur.

4- Şayet arteriyel kan basıncı düşük, venöz basınç yüksek ise, bir sağ kalp yetmezliğine gidiş düşünülür.

KAYNAKÇA

1- Birol L. , Akdemir N. , Bedük T. ; İç Hastalıklar Hemşireliği, Vehbi Koç Vakfı (Ankara – 1995)

2- Heckman D.J. , Fee S.A. , Rosenthal E.R. , Worsing A.R. Hasta ve Yaralıların Acil Bakımı ve Nakledilmesi Nasetti Limited (1991)

3- Hovardaoğlu A. , Şenocak L. ; Meslek Esasları ve Teknikleri ;ISBN (Ankara – 1992)

TEMEL SAĞLIK BİLGİSİ DERSİ ÖDEVİ

Konu : Venöz basıncın ölçülmesi

Öğretmen : Hale TOSUN

Hazırlayan : Esengül BİLEN